In zijn jaarlijkse Innovatie Monitor peilt professor Henk Volberda van het Amsterdam Centre for Business Innovation van de UvA hoe senior managers van grote bedrijven omgaan met innovatie. Diversiteit was – naast onder meer digitale transformatie, duurzaamheid en werkgelegenheid – in 2020 een van de thema’s. Hoe is het daarmee gesteld binnen de teams die moeten zorgen voor vernieuwing en verbetering?
25 procent niet-Westers
Ongeveer de helft van de Nederlandse bedrijven is actief bezig met diversiteitsbeleid, stelt de monitor vast, maar zij zitten veelal niet te wachten op bindende quota. Uit het onderzoek blijkt intussen dat medewerkers die betrokken zijn bij innovatie en vernieuwing doorgaans man zijn (62 procent), met vaak een Westerse achtergrond (75 procent). Dat laatste is eigenlijk relatief goed nieuws: het aandeel niet-Westerse innovatiemedewerkers is ruim 25 procent, en is daarmee ten opzichte van de Nederlandse bevolkingssamenstelling (13,7 procent met niet-Westerse achtergrond) dus juist relatief groot.
Man-vrouwverdeling
Maar de man-vrouwverdeling is nog lang geen afspiegeling van die in de maatschappij, stelt de monitor vast. Van alle mogelijke verdelingen komt de verhouding 100 procent mannen tegenover 0 procent vrouwen zelfs het vaakst voor in de onderzoeksresultaten. Vooral in de ICT-sector, de bouwnijverheid en het vastgoed zijn de teams die gaan over innovatie minder divers. In de sectoren overheid, zorg en het onderwijs is de diversiteit het grootst. Volberda: ‘Als je een gelijke verdeling, dus 50/50, als referentiekader neemt, hebben Nederlandse organisaties nog een hele slag te maken om de diversiteit te bevorderen wat betreft geslacht, leeftijd en achtergrond. Vooral in de bouw, die van oudsher toch veelal wordt gezien als een mannenbolwerk. De ICT wordt juist gedomineerd door jonge honden. Die zou de instroom van relatief oudere medewerkers moeten bevorderen.’
Diversiteit bevordert innovatie
Volgens Volberda gaat diversiteit van innovatieteams in leeftijd, geslacht, herkomst en opleiding in principe gepaard met meer nieuwe en verbeterde producten en diensten. Zijn onderzoek bevestigt die relatie. ‘Het wordt gezien als een aanjager van nieuwe oplossingen, bijvoorbeeld vanwege de verscheidenheid aan perspectieven die worden ingebracht.’ Maar een te hoge diversiteit binnen innovatieteams zou juist leiden tot een afname van met name verbeterde producten en diensten, de zogeheten ‘exploitatieve innovatie’.
Ook blijkt er in organisaties met een diverser innovatieteam meer aandacht voor verantwoord ondernemerschap. Volberda: ‘Dit laat zien dat de innovatieprestaties van teams aanzienlijk verbeterd kunnen worden door het bevorderen van diversiteit. Het leidt tot meer nieuwe ideeën, platte organisatievormen en meer verantwoord ondernemerschap. Natuurlijk zitten daar ook grenzen aan. Een zeer divers samengesteld innovatieteam zorgt natuurlijk ook voor meer communicatie- en coördinatie-uitdagingen.’
Liever geen quota
Doen bedrijven nog hun best om hun innovatieteams gemengder te krijgen? Ja, bijna de helft is daar actief mee bezig, en ruim een kwart gelooft dat streefcijfers en quota daarbij kunnen helpen. Maar dwingende maatregelen ziet de helft dan weer niet zitten. ‘Er is dus behoorlijk wat verdeeldheid over de actiegerichtheid om diversiteit te vergroten. Hier liggen toch kansen om het innovatievermogen van Nederland te verhogen. Maar het instellen van streefcijfers en quota wordt duidelijk door de meeste bedrijven niet gewaardeerd.’
