‘Mijn reputatie is goed, maar als je me écht kent, weet je dat ik een prutser ben.’ Het klinkt niet als een vreemde zin, geheel los van de vraag of-ie waar is of niet, hij zou waar kúnnen zijn. Net als het tegenovergestelde zinnetje: ‘Hij heeft een beroerde reputatie, geheel onterecht, want in werkelijkheid is hij geweldig.’
Vermeend verschil
Blijkbaar is er een verschil tussen reputatie en identiteit. Het eerste is wat je lijkt te zijn en het tweede ben je echt. Maar ik weet niet of dat vermeende verschil terecht is. Misschien bén je feitelijk je reputatie.
Bij herhaling bepaald
‘Reputatie’ betekent zoiets als ‘herhaaldelijke vaststelling’. ‘Putare’ is Latijn voor ‘bepalen’, ‘vaststellen’. Zoals in het woord ‘computer’, wat ongeveer ‘gezamenlijk berekenen’ betekent. Ik gebruik overigens niet voor niets de woorden ‘ongeveer’ en ‘zoiets als’: oude woorden zijn zelden precies te vertalen naar moderne. Maar in ieder geval laat de ‘re’ in het woord ‘reputatie’ zien dat voor een reputatie een zekere herhaling nodig is. Een reputatie heb je niet in enen, maar pas na een tijd.
Ballonnetje
Mijn hypothese – of losse flodder, ballonnetje – dat reputatie en identiteit dichterbij elkaar liggen dan je in eerste instantie zou denken heb ik van de film Memento. In die film lijdt hoofdpersoon Leonard Shelby aan geheugenverlies. Iedere ochtend na het opstaan moet hij weer opnieuw uitvinden wie hij is. Hij wordt daarbij geholpen door een aantal standaardhandelingen die hij automatisch uitvoert, zoals het poetsen van zijn tanden.
Progressie boeken
Hij kijkt dan hij in de spiegel en ziet daar steevast een boodschap hangen: ‘Kijk op je buik!’ Dat doet hij en daar leest hij een tatoeage met zijn naam, geboortedatum en dergelijke en die eindigt met de boodschap ‘Kijk nu in je portemonnee!’ Daar zitten verschillende briefjes die Shelby nog meer vertellen en hem instructies geven wat die dag te doen. Voor het slapen gaan doet hij weer nieuwe briefjes in zijn portemonnee en zo kan-ie voorkomen dat hij iedere dag hetzelfde doet en zo kan hij zelfs progressie boeken in zijn leven.
Reputatie bij onszelf
Als Leonard Shelby een identiteit heeft, dan is deze hetzelfde als een ‘herhaaldelijke vaststelling’ of reputatie. En het zou zo kunnen zijn dat onze identiteit iets dergelijks is. Regelmatig vertellen we onszelf wie we zijn; we herhalen dat verhaal, of veranderen we het een klein beetje; en zo maken we, via een herhaaldelijke vaststelling of reputatie, onze eigen identiteit. Identiteit is dan de reputatie die we bij onszelf hebben.
Dieper gaat het niet
Stel je voor dat dat zo is, wat moet u daar dan mee? Wat merkt u daar dan van? Het geeft lucht. U hoeft niet meer op zoek naar uw ware ik, in diepe wateren, maar u kunt lekker aan de oppervlakte blijven. Dieper dan een reputatie gaat het niet.
Lees meer Bas Haring:
- Wat is het probleem, als machines alles maken?
- Waarom willen we macht?
- Begreep ik strategie niet beter, toen ik wist dat ik het niet begreep?
- Alle bijdragen van Bas Haring
