Wie?
Jordan B. Peterson (Edmonton, Canada, 1962)
Wat?
Hoogleraar Psychologie aan de universiteit van Toronto, voormalig docent Harvard University
Visie Peterson
Jordan Peterson, een van oorsprong klinisch psycholoog, heeft zich aan het begin van zijn carrière veel beziggehouden met flink ontspoorde mensen zoals criminelen en hij promoveerde op wat mensen tot alcoholist maakt. Zijn mensbeeld is daardoor niet bepaald utopisch, maar fatalistisch is hij ook niet. Anders gezegd: het leven zit vol pijn en ellende, maar met de juiste leefregels kun je ervoor zorgen dat het leven best de moeite waard wordt.
Peterson vindt dat je altijd van jezelf moet uitgaan: alleen jij kunt jezelf veranderen. Om dat te bereiken heeft hij een tiental regels opgesteld, al zijn dat er in zijn nieuwste boek – 12 Rules and the antidote to chaos – zelfs twaalf geworden. Kern van al zijn punten: zoek uit wat voor jou persoonlijk succes is. En dan gaat het volgens hem niet om een Porsche of geld. Je moet je verplaatsen in een andere persoon die heel veel om jou geeft. Wat zou je dan voor jezelf willen? Dat doel kan heel erg verschillen per persoon. Een neurotisch ingesteld persoon kan op zoek zijn naar veiligheid, een extravert naar zo veel mogelijk betekenisvolle vriendschappen. Het Big Five model voor persoonlijkheidskenmerken kan volgens hem helpen met uit te zoeken wat voor jou een passend levensdoel kan zijn.
Dat klinkt als een open deur, beseft ook Peterson, maar hij benadrukt dat mensen zelden goed nadenken over wat ze nu echt voor zichzelf willen. Maar als je dat wel doet, dan ben je in staat om veel meer van je potentie te bereiken. ‘Mensen falen omdat ze de criteria voor succes niet duidelijk hebben’, is de stelling van Peterson. De crux is vervolgens te analyseren welk gedrag je in de weg staat om je potentie te bereiken en dat gedrag voor zover mogelijk te elimineren. Zijn regels moeten je helpen dit te bereiken.
Jordan ziet het zelfs als een plicht om jezelf verder te ontwikkelen. De straf is falen. Omdat je onderdeel bent van verschillende netwerken, help je ook anderen als je jezelf weet te verbeteren. In de TED-talk onderaan dit stuk legt Peterson zijn onderliggende filosofie uit rond potentie en waarom je ernaar moet streven.
Politieke standpunten
Peterson is een echte liberaal in de West-Europese betekenis van het woord. Eigen verantwoordelijkheid staat centraal. Hij verafschuwt de linkse denkwijze van Liberals, zoals de Amerikanen het zien, de meer progressief ingestelde mensen. Veel emancipatiebewegingen, zoals feminisme, ziet hij als neo-marxistisch. Je moet de schuld van je falen altijd zoeken bij jezelf, niet bij het systeem of andere groepen die je zouden onderdrukken. Peterson neemt soms hard stelling wat hem populair maakt onder conservatieven in Canada en de VS en gehaat bij links.
Mensen falen omdat ze de criteria voor succes niet duidelijk hebben
In de Canadese media fulmineert hij regelmatig tegen wat hij ziet als politiek correct gedrag. In 2017 was hij het middelpunt van een maatschappelijke discussie over de behandeling van genderneutrale personen. Peterson vindt het onverteerbaar dat hij in Canada bij wet kan worden verplicht genderneutrale personen aan te spreken met het voornaamwoord dat die mensen zelf prefereren. Peterson is christen en een groot bewonderaar van de Zwitserse psychiater Carl Gustav Jung die net als Peterson het individu centraal stelt. Hij is een fan van de voormalige VVD-politica Ayaan Hirschi Ali die nu in de VS woont en werkt.
Mediapersoonlijkheid
De charismatische Peterson geniet grote populariteit onder (een deel van) zijn studenten. Ook op internet heeft hij veel volgers. Zo is Peterson een echte Youtuber met meer dan een half miljoen volgers. Op internet staan zijn lezingen, interviews, maar ook losse gedachten en politieke standpunten die hij de wereld inslingert. Hoewel hij veel weerklank vind onder bij aanhangers van Alt-right, heeft hij persoonlijk veel kritiek op deze beweging die in zekere zin dezelfde denkfout maakt als links. Wel ziet hij in links een groter kwaad dan in rechts.
Boeken
12 rules for life, an antidote for chaos
Maps of meaning, the architecture of belief
Video’s
