Om direct maar met dé vraag in huis te vallen: hoe is geluk op de werkvloer te behalen?
‘Het ligt natuurlijk niet voor het oprapen: je moet er wel echt zelf iets voor doen. Dat is dan ook direct de eerste tip die ik mensen geef die mij bij een cursus volgen. Veel mensen zijn ongelukkig, maar leggen alle redenen buiten zichzelf. Ze trekken zich bijvoorbeeld heel veel aan van een vervelende collega, of regels die hen tegengehouden. Ook kunnen veel mensen slecht met kritiek omgaan. Door verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen daden, word je uiteindelijk gelukkiger. Focus je constant op zaken die buiten jezelf liggen en waar je dus niks aan kunt veranderen, dan kun je je eigen geluk niet veranderen.’
Dat klinkt wel heel voor de hand liggend
‘Ja, maar geluk is ook niet ontzettend moeilijk: mensen weten alleen niet goed hoe ze het kunnen bereiken op de werkvloer. Wie gelukkig wil worden op zijn werk, zal eerst een aantal basisstappen moeten doorlopen. Zo moet iemand zichzelf heel goed leren kennen, om te weten waar je kwaliteiten liggen, hoe die te benutten zijn in het team waarin je werkt en wat de dingen zijn waar jij energie van krijgt in het werk dat je doet.’
‘Een volgende stap is om niet alleen dit soort dingen, maar ook de minder fijne dingen te leren uitspreken naar collega’s en leidinggevenden. Door samen een goede sfeer te creëren en te weten wat je aan elkaar hebt, is de eerste stap naar geluk al gezet.’
Bestaat die basis van geluk ook niet al bij veel bedrijven dan?
‘Ja, al hebben veel bedrijven hun medewerkers teveel gepamperd. Ze zijn voorzichtig met ze omgegaan qua kritiek, terwijl opbouwende kritiek en verbeterpunten uiteindelijk juist heel veel kan opleveren voor een bedrijf. Maar veel mensen kunnen niet zo goed tegen kritiek, worden vooral boos op iemand anders. Als je dat geleerd hebt, kun je verder kijken naar wat je nog meer gelukkig maakt op de werkvloer.’
Wat zijn dingen die ons écht gelukkig maken?
‘Eigenlijk zijn er grofweg drie factoren te benoemen die ons geluk bevorderen. Verbinding met het werk dat mensen hebben is belangrijk, evenals groeimogelijkheden en autonomie op de werkvloer.’
Dat laatste wordt flink versterkt door een nieuwe manier van werken, met open kantoortuinen en flexibele werktijden. Heeft dat ons gelukkiger gemaakt?
‘Als je alleen kijkt naar de grote mate van autonomie bij deze vorm van werken dan kun je zeggen dat veel mensen hierdoor gelukkiger zijn geweest. Toch ligt het niet zo simpel en geldt het zeker niet voor iedereen. Mensen die heel introvert zijn hebben bijvoorbeeld in zo’n open kantoorcultuur veel last van mensen die extravert zijn en veel lawaai maken. Ook zijn er extraverte mensen die het zo gezellig vinden om met elkaar te kletsen dat ze minder toekomen aan werk. Dat is weer een vorm van plezier, maar geen langdurig geluk op de werkvloer.’
Is dit ook een probleem dat je vaak tegenkomt tijdens je trainingen als 
gelukscoach?
‘Je hoort er wel veel meer klachten over, maar de problemen waar mensen vaak mee kampen liggen meestal in een andere hoek. Medewerkers zijn bijvoorbeeld heel perfectionistisch, of hebben moeite om nee te zeggen.’
‘Ook richten veel mensen zich op wat er niet goed gaat op hun werk, terwijl je juist meer energie haalt uit de dingen die wel goed gaan. Toch is het wetenschappelijk bewezen dat negatieve gebeurtenissen drie tot vijf keer zoveel impact heeft als een positieve gebeurtenis. Het blijft beter in onze hersenen hangen en dus focussen we daar eerder op. Een ander veel voorkomend probleem is dat veel mensen een baan hebben gekozen die hun ouders voor ogen hadden, maar waar zij zelf niet gelukkig van werden.’
Toont dat laatste voorbeeld aan dat geluk een steeds belangrijkere rol is gaan spelen op de werkvloer?
‘Ja, millennials die nu veelal op de arbeidsmarkt komen vinden geluk soms belangrijker dan hun salaris. Vroeger werkte nieuwe binnenkomers zich op in een bedrijf en deden misschien eerst tien jaar werk wat ze helemaal niet zo leuk vonden. Tegenwoordig is dat veranderd: medewerkers komen binnen en het is niet zeker dat ze over tien jaar nog steeds bij hetzelfde bedrijf zitten. Ze willen daarom gelijk voldoening uit hun werk.’
Botst dat niet met de oudere garde?
‘Ja, je ziet dat veel mensen vroegtijdig van baan wisselen omdat ze zich niet gewaardeerd voelen in hun werk. Managers van de oude garde, die zich vaak hebben opgewerkt binnen een bedrijf, vinden vaak dat nieuwkomers hetzelfde traject als zij moeten doorlopen. De jongere garde heeft daar geen zin in, voelt zich onvoldoende gehoord en vertrekt weer. Dat is iets waar van beide kanten begrip voor moet komen.’
Wat kunnen bedrijven doen om medewerkers gelukkiger te maken?
‘Het is vooral belangrijk dat er een onderscheid wordt gemaakt door werkgevers tussen plezier en geluk. Plezier maakt medewerkers kortdurig gelukkig, wat voor heel even fijn is maar het levert geen voldoening op. Een goed voorbeeld hiervan is een voetbaltafel. Heel leuk voor even, maar het levert geen uiteindelijk geluk op.’
‘Goed samenwerken en met collega’s een moeilijk en complex probleem oplossen klinkt velen waarschijnlijk niet als geluk in de oren, maar dat is toch iets waar veel mensen een langduriger geluk uit halen. Geluk heeft meer te maken met voldoening, het gebruiken van je talenten en het bijdragen aan een groter geheel binnen het team.’
Is dat een onderscheid dat veel werknemers wel maken?
‘Nee, het grappige is: als je mensen vraagt wat hen echt gelukkig maakt, dat geen factoren zijn die geluk daadwerkelijk bepalen. Mensen kunnen heel goed aangeven hoe gelukkig te zijn, maar niet wat factoren zijn die dat beïnvloeden. Er wordt veel naar externe factoren gekeken, zoals een leidinggevende, leuke collega’s of een werkplek. Dat is natuurlijk belangrijk, maar niet daadwerkelijk bepalend.’
‘Uit eerder onderzoek blijkt dat geluk voor 10 procent wordt bepaald door omstandigheden, voor 50 procent in je genen zit en voor 40 procent bepaald wordt door wat je denkt en doet. Biologie speelt hier dus een veel grotere rol in dan vaak wordt aangenomen, terwijl omstandigheden weer veel minder belangrijk zijn.’
Onno Hamburger is sinds 2006 gelukscoach bij Gelukkig Werken en schrijver van het gelijknamige boek.
