Een goede relatie met je baas is een belangrijk aspect van leiderschap. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat als mensen een goede relatie met hun baas hebben, ze gemotiveerder zijn, beter presenteren en meer hun best doen. Deze positieve aspecten komen naar voren in allerlei beroepsgroepen en culturen. Het tegengestelde blijkt ook waar: als mensen niet met hun baas overweg kunnen, presteren ze slechter.
Het merendeel van deze onderzoeken definieert een relatie als slecht of goed, positief of negatief. Maar hiermee wordt veel over het hoofd gezien, zeggen onderzoekers Allan Lee onderzoeker aan de Exeter Business School, Geoff Thomas, hoogleraar psychologie aan Surrey Business School, Robin Martin, hoogleraar psychologie aan de Alliance Manchester Business School en Yves Guillaume, hoogleraar organisatiekunde aan de Liverpool Management School, in Harvard Business Review. In veel relaties zit allebei, liefde en haat. In hun onderzoek, dat recent werd gepubliceerd in de Journal of Management houden ze deze ambivalentie tegen het licht.
Positief en negatief
Veel werknemers hebben gemengde gevoelens over hun leidinggevende; we denken zowel positief als negatief over ze. We vinden ze tegelijkertijd ondersteunend, maar klagen ook over het gebrek aan steun. Soms begrijpen ze ons, andere keren weer helemaal niet.
De onderzoekers zagen dat werknemers die de relatie met hun leidinggevende als zeer ambivalent omschreven, slechter presteerden dan werknemers die minder ambivalent waren. Hierbij maakte het niet uit of mensen de relatie als goed of slecht omschreven. Gemengde gevoelens zorgden ervoor dat dat een anders slechte relatie nog slechter werd en deed de positieve gevolgen van een goede relatie teniet.
Cognitieve consistentie
Waarom heeft een ambivalente relatie zulke negatieve effecten op de prestaties van een medewerker? De onderzoekers wijten dit aan een proces dat cognitieve consistentie wordt genoemd, dat zorgt ervoor dat we graag consistent willen zijn in onze gedachten en gevoelens. We houden er niet van als ons gedrag afwijkt van onze ideeën. Bijvoorbeeld iemand die rookt terwijl hij weet dat het slecht is voor zijn gezondheid. Om deze dissonantie te verminderen veranderen we dan liever van mening zodat mening en gedrag wel op elkaar afgestemd zijn. De roker overtuigt zichzelf ervan dat de gezondheidseffecten van roken overdreven worden en dat fijnstof minstens zo slecht is voor de longen.
Ambivalentie is een vorm van cognitieve inconsistentie, we zijn intern verscheurd over wat we vinden – wat een onplezierig gevoel oplevert. Dit wordt ondersteund door onderzoek waaruit blijkt dat ambivalente sociale relaties, bijvoorbeeld vriendschappen en familiebanden, in verband worden gebracht met hartproblemen, hoge bloeddruk en hoger risico op ziekten. De onderzoekers vonden dat de onderzochte werknemers die erg veel gemixte gevoelens over hun leidinggevende rapporteerden ook meer negatieve emoties, zoals spanning op het werk ervoeren. Wat dan weer de oorzaak kan zijn voor hun slechtere prestaties.
Teamleden
Er zat wel een kleine kanttekening bij de resultaten. Niet altijd leidden gemengde gevoelens tot slechtere prestaties. Mensen die zich gesteund voelden door hun teamleden waren emotioneel beter in staat om te gaan met de emotionele stress van de ingewikkelde relatie met hun baas. Teamleden die dezelfde baas hebben, kunnen elkaar bijstaan.
