Opeens zit je leukste collega niet meer tegenover jou, maar in een eigen kantoor. Natuurlijk kun je nog wel aankloppen om voor te stellen om even samen koffie te halen, maar toch voelt die koffiepauze ineens heel anders.
En dat is volgens Senior Consultant bij Schouten& Nelissen Petra Sevinga volkomen normaal. Zij begeleidt leidinggevenden en was betrokken bij de training Beginnen met Leidinggeven. ‘Wanneer een leuke collega een leidinggevende functie krijgt, doen veel mensen het liefst alsof alles bij het oude blijft,’ legt ze uit. ‘Maar hiermee ontken je dat de verhoudingen zijn veranderd.’
Die ontkenning heeft er volgens Sevinga mee te maken dat Nederlanders over het algemeen een hekel hebben aan autoriteit. ‘Het liefst denken we dat iedereen gelijk is,’ zegt Sevinga. Ze vervolgt: ‘Het idee van een baas staat ons tegen.’ Toch is er in elk bedrijf wel degelijk sprake van een pikorde. ‘Als een collega leidinggevende wordt, stijgt hij of zij in de hiërarchie. En of je nu wilt of niet, dat verandert de verhoudingen.’
Ga het gesprek aan
Overigens is het vaak ook de collega die promotie heeft gemaakt zelf die hier moeite mee heeft. ‘Hij of zij is vaak de eerste om te roepen dat alles bij het oude blijft,’ zegt Sevinga.
De collega in kwestie kan dat nog zo hard roepen, daar klopt natuurlijk niets van. Als persoon mag diegene dan wel niet veranderen, hij of zij gaat wel degelijk een andere rol vervullen. En daarbij hoort het evalueren van collega’s, het voeren van functioneringsgesprekken en het maken van pijnlijke beslissingen.
Het is volgens Sevinga dan ook essentieel dat beide partijen erkennen dat er sprake is van een andere situatie. ‘Zo voorkom je misverstanden.’
Scheidt zakelijk en privé
Ze raadt bevriende collega’s aan om de nieuwe situatie samen te bespreken. Welke verwachtingen heeft je collega nu van jullie contact nu hij of zij de baas is? En hoe denk je zelf dat het jullie verhouding verandert? ‘Als de verwachtingen duidelijk zijn, is de kans op teleurstellingen minder groot,’ aldus Sevinga.
Ze vervolgt: ‘Het is vooral handig om een duidelijke scheiding te makken tussen jullie persoonlijke en zakelijke relatie. In de kroeg zijn jullie gewoon vrienden. Maar tijdens een functioneringsgesprek is de relatie zakelijk. Het is dan niet gek dat er meer afstand is.’
Niet alleen jijzelf, maar ook je collega zal moeten wennen aan een nieuwe rol als baas. Wellicht merk je dat alleen op specifieke momenten maar het kan ook zijn dat je collega zich opeens als ‘de’ baas gaat gedragen. ‘Het is mogelijk dat diegene heel bang is om onderscheid te maken tussen jou en andere werknemers en daarom heel afstandelijk tegen jou doet,’ zegt Sevinga. Hoe pijnlijk het ook is, ook dit kun je volgens haar het beste bespreekbaar maken. ‘Misschien is diegene zich hier niet eens van bewust.’
Loyaliteitsconflict
Maar de nieuwe situatie kan er ook voor zorgen dat je zelf in een loyaliteitsconflict verzeild raakt. Bijvoorbeeld wanneer je vriend of vriendin een vervelende beslissing maakt en andere collega’s hun frustraties hierover met je delen. Sevinga: ‘Misschien zeggen ze wel dingen in de trant van: vroeger was het zo’n gezellig en leuk mens.’
Dikke kans dat je vindt dat ze een punt hebben, maar dat je tegelijkertijd je vriend of vriendin niet wil afvallen. Ook hier kan een duidelijke scheidslijn tussen privé en zakelijk je helpen. ‘Als leidinggevende kun je nu eenmaal niet iedereen tevreden stellen’, zegt ze. ‘Probeer in dat opzicht begrip voor je vriend of vriendin op te brengen. Zeg tegen je andere collega’s dat hij of zij nog steeds leuk is, maar nu in een andere rol zit. En dat er binnen deze rol andere dingen dingen van diegene worden verwacht.’
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je alles hoeft te slikken. Sevinga: ‘Als je kritiek hebt op diens manier van leiding geven moet je dat kunnen zeggen. Maak wél duidelijk dat je hem of haar als persoon nog steeds heel erg waardeert.’
