Langdurige stress kan uw DNA beschadigen en zo tot allerlei aandoeningen leiden. Gelukkig kunt u er wat tegen doen.
Af en toe een periode van stress is bij een leidinggevende functie bijna onvermijdelijk. Maar als de stress lang aanhoudt, is dat slecht voor uw gezondheid. Stress wordt al langer in verband gebracht met lichamelijke klachten of ziekten. Amerikaanse wetenschappers hebben nu aangetoond hoe dat verband in elkaar zit.
Bij stress wordt het lichaam extra alert om zo adequaat mogelijk te reageren op de bedreigende situatie. In vroeger tijden was dat misschien een vijandige stam of een gevaarlijk roofdier. Tegenwoordig zorgen deadlines, targets of elkaar opvolgende reorganisaties voor een vecht- of vluchtreactie. In zo'n situatie maakt het lichaam adrenaline aan. Op de korte termijn is dat prima, maar als daarna niet of nauwelijks ontspanning optreedt, ontstaan er problemen.
Adrenaline
Bij chronische stress wordt voortdurend adrenaline aangemaakt. Die adrenaline zorgt op den duur voor gezondheidsklachten. Bij muizen blijkt een verhoogd adrenalineniveau te leiden tot een opeenstapeling van beschadigingen aan de chromosomen. Dat komt doordat het lichaam in die situatie weinig van het eiwit P53 aanmaakt. P53 is beschermt het lichaam tegen onder meer tumoren. Dat werkt bij mensen hetzelfde als bij muizen, zeggen de onderzoekers van de Duke University School of Medicine. Ze denken dat de chronische stress kan leiden tot een vroegtijdige veroudering van het lichaam. Dat betekent bijvoorbeeld grijze haren, maar ook een grotere kans op kanker.
Meer dan tweederde van de werknemers ervaart de werkplek als een belangrijke bron van stress, blijkt uit een ander Amerikaans onderzoek. Stress op het werk, en de bijbehorende lichamelijke en psychische klachten, zijn een belangrijke oorzaak van verzuim. Toch wordt stress op de werkvloer nog steeds vaak als normaal beschouwd, zeker voor managers.
Positieve en negatieve stress
Waarschijnlijk heeft u zelf regelmatig met stress te maken, en als dat niet te lang duurt, is dat ook helemaal niet erg. Zoals gezegd, stress maakt het lichaam extra alert. Als u een uitdagende klus moet klaren, kan stress ervoor zorgen dat u net een tandje harder loopt. De stress leidt tot betere prestaties en geeft u meer zelfvertrouwen. Dat is kortdurende, positieve stress.
Negatieve stress treedt op als lastige situaties langer duren, bijvoorbeeld:
- U wordt steeds geconfronteerd met nauwelijks haalbare deadlines en doelen
- U ervaart een gebrek aan controle over uw taken/mensen
- U krijgt er steeds meer taken bij
- U heeft conflicten met één of meerdere personen
- U bent niet zeker van uw positie of baan
In die gevallen kan negatieve stress optreden, die kan leiden tot gezondheidsproblemen.
Herken de signalen
Ieder mens reageert anders op ongezonde stress. Bij sommige mensen bouwt de spanning langzaam op tot het teveel wordt, bij anderen kan het van de één op de andere dag 'mis' zijn. Toch zijn er wel degelijk signalen waarop u kunt letten.
Lichamelijke klachten: hoofdpijn, slapeloosheid, lage rugpijn, spijsverteringsproblemen, verhoogde bloeddruk, duizeligheid, extreme vermoeidheid.
Psychische klachten: rusteloosheid, somberheid, concentratieverlies, gespannenheid, snel geïrriteerd of emotioneel zijn, gevoel van machteloosheid.
Gedrag: verminderde productiviteit, meer (alcohol) gaan drinken, meer roken, teveel eten, niet meer kunnen genieten, piekeren, afstand nemen van collega's.
Negatieve stress voorkomen
Het herkennen van signalen van negatieve stress is belangrijk, maar nog beter is om ongezonde stress te voorkomen. Het is een misvatting om te denken dat langdurige stress nou eenmaal bij uw werk als manager hoort. Sterker nog, wie kampt met negatieve stress functioneert slechter, presteert minder en raakt vaker betrokken bij conflicten. Zorg er dus voor dat u, korte hectische perioden daargelaten, over het algemeen ontspannen aan het werk bent.
1. Ontdek wat uw stressmomenten zijn
Als u merkt dat u signalen van stress vertoont, probeer dan te ontdekken wat de stress veroorzaakt. 'Uw drukke baan' is geen antwoord, het kan veel specifieker. Gaan bij iedere e-mail van uw baas uw haren recht overeind staan? Ziet u er tegenop om een of meerdere medewerkers wéér op hun functioneren te moeten aanspreken? Heeft u thuis geen rustig moment omdat uw werktelefoon telkens afgaat? Als niet duidelijk is waar de stress precies vandaan komt, kan het handig zijn een paar weken een stress-dagboek bij te houden. Daarin noteert u steeds wanneer u de spanning voelt opkomen.
2. Stel duidelijke grenzen tussen werk en privé
Werk en privé lopen steeds meer door elkaar, zeker in het midden- of hoger management. Op zichzelf is daar niets mis mee. Het kan heerlijk zijn om een rapport 's avonds thuis af te maken, zonder te worden gestoord door collega's. Of in de auto onderweg naar familie nog een belangrijk telefoontje af te handelen. Een andere keer komt u wellicht een uurtje later op kantoor omdat u de kinderen naar school heeft gebracht. Maar dat werk en privé niet meer strikt gescheiden zijn, moet niet betekenen dat u altijd aan het werk of altijd voor werk bereikbaar bent. Zorg ervoor dat sommige vrije tijd ook écht vrij is. Zet bijvoorbeeld een kruis in uw agenda op een avond dat u een film wil kijken, uitgebreid wil koken voor uw partner, of gewoon eens helemaal niets wil doen. Plan aan het begin van elk kwartaal één of meer vrije dagen, alleen maar om op te laden. Veel managers ontdekken in december dat ze een kwart of meer van hun dagen over hebben.
3. Neem pauze
Dat klinkt logisch, maar neemt u elke middag de tijd om rustig een broodje te eten en een ommetje te maken? Of ontdekt u om drie uur dat de kantine dicht is, en werkt u door op een gevulde koek en een reep chocola uit de automaat? De lunch overslaan lijkt tijd op te leveren, maar die tijdswinst wordt later in de middag teniet gedaan. Wie geen niet luncht, wordt futloos en verliest sneller zijn concentratie. Juist als u het werk even loslaat komt u vaak op nieuwe ideeën en werkt u daarna harder. Kleine 'anti-stress-pauzes' zijn daarom ook verstandig. Loop even een rondje, kijk naar buiten, drink water. Dat voorkomt ook allerlei lichamelijke klachten die worden veroorzaakt door veel (achter de computer) zitten.
4. Ga sporten
Sporten is niet alleen gezond, het helpt u ook uw hoofd leeg te maken. Sporten verhoogt onze weerstand tegen stress, en maakt 'gelukshormonen' aan. Vaak zien we na een rondje hardlopen ineens dat er méér is dan alleen werk. Juist als u het druk heeft schiet sporten er snel bij in. Terwijl u het dan het hardste nodig heeft! Voor wie echt een hekel heeft aan de sportclub of voetbalvereniging: een eind fietsen, wandelen met de hond of dollen met de kinderen is net zo goed 'sporten'.
