Slecht nieuws en goed nieuws in het nieuwste conjunctuurbeeld voor Nederland.
Hoewel de krimp in het tweede kwartaal groter is, de consumptie laag blijft, er in een jaar tijd 96 duizend werklozen bij zijn gekomen en de overheidsfinancien dieprood kleuren zijn er ook lichtpuntjes te melden. De export profiteert van herstel wereldhandel en de industriële productie krabbelt iets op. Leest u het uitgebreide conjunctuurbeeld voor Nederland wat op 7 oktober door de afdeling Kennis en Economisch Onderzoek van de Rabobank is gepresenteerd.
Krimp tweede kwartaal groter
Ten opzichte van het eerste kwartaal dit jaar is de krimp van de Nederlandse economie in het tweede kwartaal met 0,2%-punt opwaarts bijgesteld tot 1,1%. Ook ten opzichte van het tweede kwartaal vorig jaar valt de krimp 0,3%- punt hoger uit en komt daarmee uit op 5,4%. Hoewel de kracht van de teruggang kwartaal-op-kwartaal duidelijk is afgezwakt, is de recessie nog niet ten einde. In de hard geraakte bedrijfstakken zoals de industrie, transport en handel bleef het productieniveau opnieuw ver beneden het niveau van een jaar geleden. De productiegroei in de collectieve sector kon nauwelijks tegenwicht bieden.
Export profiteert van herstel wereldhandel
Hoewel de Nederlandse uitvoer in het tweede kwartaal ruim 10% lager was dan een jaar geleden, laten de recente maandcijfers een positiever beeld zien. De export van goederen groeide van juni op juli met met bijna 2% en profiteert daarmee voor de derde maand op rij van de herstellende buitenlandse vraag. De verbetering van de wereldhandel hangt samen met de voorraadcyclus en stimuleringsmaatregelen van de overheden, zoals in de autoindustrie. Zo profiteerden Nederlandse toeleveranciers aan auto-industrie van de voorraadopbouw van de Duitse autofabrikanten. Of de huidige ontwikkelingen het begin zijn van een duurzaam herstel valt nog te bezien.
Industriële productie krabbelt iets op
Door de oplevende export krabbelt ook de industriële productie iets op. De jaar-op-jaar krimp van de industriële productie nam af tot 10,3% in juli van 14,1% in april. De productie ligt daarmee op ongeveer hetzelfde niveau als in de zomer van 2005. Ten opzichte van een maand eerder was er sprake van een lichte stijging van 0,4%. Ondernemers in de industrie zijn sinds het dieptepunt in februari dit jaar optimistischer geworden. Ze zijn vooral minder pessimistisch over de verwachte productie in de komende drie maanden. Na vijf maanden op rij te zijn verbeterd, is het oordeel over de orderontvangst in september weer iets verslechterd. Ondanks de verbetering in de stemming is de meerderheid van de ondernemers nog steeds negatief.
Consumptie blijft laag
De bestedingen van de Nederlandse huishoudens krompen in juli met 2,1% (j-o-j). De consumenten geven al zeven maanden op rij minder uit dan een jaar eerder. De krimp neemt sinds mei dit jaar wel iets af. Het consumentenvertrouwen verbeterde in de voorbije maanden, maar van een omslag is nog geen sprake. Gezien de verslechterende arbeidsmarktvooruitzichten is het de vraag of de opwaartse trend stand zal houden. Bijna driekwart van de consumenten verwachtte in september dat de werkloosheid in het komende jaar zal oplopen. Hierdoor zal het reële inkomen beduidend lager zijn, wat de consumptieve bestedingen zal drukken.
96 duizend werklozen erbij in een jaar tijd
Het aantal werklozen lag in augustus 96 duizend personen hoger dan een jaar gelden. Inmiddels is 5% van de beroepsbevolking werkloos. Daarmee ligt de werkloosheid op ongeveer hetzelfde niveau als begin 2007. De toename van de werkloosheid is voor een overgrote deel toe te schrijven aan een daling van de werkgelegenheid. Het aantal banen in het tweede kwartaal lag 55 duizend lager ten opzichte van het eerste kwartaal dit jaar, de grootste kwartaal-op-kwartaal krimp ooit gemeten. Hoewel de werkloosheidstoename tot nu toe nog gematigd is door de deeltijd-WW, het 'discouraged worker effect' en zelfstandigen, zal het aantal werklozen in de komende tijd nog fors oplopen.
Overheidsfinanciën kleuren dieprood
Het begrotingssaldo, dat in 2008 nog een overschot vertoonde van 0,7% BBP, slaat naar verwachting in recordtempo om in een tekort van 4½% BBP in 2009. Het is duidelijk dat vooral de overheid de klappen van de crisis nu opvangt. De forse verslechtering is voor een groot deel het gevolg van de economische neergang. Opbrengsten uit premie- en belastingheffing vallen terug, terwijl de uitgaven aan de sociale zekerheid flink stijgen. Dalende aardgasopbrengsten en de kosten van het stimuleringspakket komen hier nog eens bij. Structurele maatregelen zijn nodig om overheidsfinanciën weer op orde te krijgen. De Miljoenennota bevat helaas weinig concrete plannen op dit vlak.
Bron: CPB, Rabobank
Voor de bijbehorende grafieken (pdf-alert)
