Leds zorgden voor een revolutie in verlichting, touchbediening veroverde de elektronica. Het jonge Nederlandse Fonckel combineert die twee fraai, in de designlamp Fonckel One.
De start-up Fonckel opereert in Eindhoven in de slagschaduw van Philips, dat de afgelopen jaren juist ervoor heeft gezorgd dat led-lampen mainstream zijn geworden. Maar dat is min of meer toevallig: het bedrijf ontstond toen de Delftse studiemaatjes Philip Ross (33, Industrieel Ontwerp) en Kamiel de Leur (32, Industral Design Engineering) besloten in 2010 samen met Hans Filippini (Nyenrode, 31) een bedrijf te bouwen rond een product dat Ross voor zijn promotieonderzoek aan de TU Eindhoven ontwikkelde. Een cum laude promotie, overigens.
Scoop
De boogvormige tafellamp, toen nog Scoop gedoopt, werd bediend met gebaren. De lichtbundel kan je als het ware vastpakken en naar de juiste plek in de lamp geleiden. Ross had eerder al een zogenoemde Valorisation Grant ontvangen van de technologiestichting STW om een haalbaarheidsstudie te doen. Met een tweede STW-subsidie van nog eens twee ton om de Scoop als product verder te ontwikkelen, was de basis gelegd voor het bedrijf dat hij met De Leur (daarvoor innovatiemanager bij Heineken) en derde man Filippini (productmanager bij een financiële dienstverlener) uit de grond stampte: Aesthetic Interactions.
Ontwikkelpartners
Het doorontwikkelen van het concept met de (onder de naam Lumotion) gepatenteerde bediening tot een marktklaar product bleek geen sinecure. "Vergeet niet dat we begonnen met een lamp die vast zat aan een houten blok en een laptop, het geval viel niet eens te verplaatsen." Dan helpt het als je vanuit Eindhoven, toch het hart van de Nederlandse maak- en elektronica-industrie, kunt opereren. Dat zorgde voor korte lijntjes naar ontwikkelpartners als ACE, het ingenieursbureau dat de 'hardware' meehielp ontwikkelen, Metatronics dat de software schreef, DPI dat de kunststof behuizing een speciale samenstelling gaf die voor de prettigste aanraking zorgt en NTS Optel, dat de optiek – de lenzen – leverde. De assemblage vindt plaats bij Prodrive, dat ook de elektronica heeft ontwikkeld.
"We hebben ontzettend veel steun gehad van alle partners, die erg enthousiast waren over het concept. Ze hebben goed met ons meegedacht, ook over manieren om de rekening betaalbaar te houden – zonder dat ze nu aandeelhouder zijn geworden." Opmerkelijk: terwijl lichtstad Eindhoven zijn naam dankt aan Philips, komt de lichtgigant zelf niet voor in het Fonckel-verhaal. Ross deed zijn onderzoek wel aan de TU/e, in het Intelligent Lighting Institute waar vanzelfsprekend veel Philips-researchers rondlopen. "Philips was op de hoogte van wat we aan het doen waren, maar we hebben nooit aan tafel gezeten. Natuurlijk hadden we op een bepaald moment naar een producent kunnen stappen met een prototype, maar we vinden het veel mooier om het zelf in de markt te zetten."
Fonckel-founders: Hans Filippini, Kamiel de Leur, Philip Ross
Financiering
De financiering van Fonckel is, nadat de STW-pot leeg was, gekomen uit leningen van innovatiefondsen uit Eindhoven en omgeving. "Vorig jaar zijn we op zoek gegaan naar nieuw kapitaal, waarvoor we uiteindelijk bij een club van vier heren zijn uitgekomen. Informals die hun bedrijf hebben verkocht en nu investeren in starters en doorstarts. Het is echt smart capital: de één is sterk in supply chain management, de ander in sales en weer een ander in financiën. We hebben echt regelmatig contact met ze over hoe we dingen moeten aanpakken."
Pitch-bediening
Uiteindelijk is de Fonckel One klaar om de wereld te veroveren. Beweeg je hand langs de rug van de lamp omhoog, en hij floept aan. De beweging van boven naar onder laat hem doven. Om de lichtbundel breder te maken, houd je duim en wijsvinger bij elkaar en opent die tot de juiste breedte. Exact: de befaamde pitchbeweging die de bediening van de iPhone en iPad tot zo'n genoegen maakt. Voor een fellere bundel 'draai' je met duim en wijsvinger aan een virtuele knop in de richting van de klok, zachter zetten gaat met een vanzelfsprekende draai naar links.
De markt op
Vanuit het bedrijf Fonckel wordt die nu als Fonckel One op de markt gebracht. Vorige week beleefde hij zijn primeur op de lichtbeurs Light+Building in Frankfurt, de grootste ter wereld en thé place to be voor alles en iedereen die iets doet met licht. "De belangstelling daar was echt overweldigend," zegt Filippini. "Veel groter dan we hadden verwacht; het was niet de eerste keer dat de lamp te zien was." Fonckel is nog bezig alle leads en informatieverzoeken op te volgen. Distributeurs en agenten die in andere Europese landen aan de slag willen met de lamp, maar ook architecten die klanten adviseren over de inrichting van pakweg kantoor of hotel liepen warm voor de Nederlandse wonderlamp.
Topsegment
De komende maanden is het nog buffelen om de productie op stoom te krijgen. Na de zomer moet de Fonckel One in het rood, wit en zwart in de design- en meubelwinkels staan, voor een adviesprijs van 699 euro. "We zitten in het topsegment van de markt, maar met een prijs die nog voor redelijk wat mensen betaalbaar is. Concurrenten zijn de grote desigmerken, uit Italië, maar in Nederland zijn ook ontwerpers die in kleine oplages mooie producten leveren. Het is wel zo, dat wij niet alleen op hoogwaardig design zitten, maar ons vooral onderscheiden met de technologie: het is de interactie die de lamp uniek maakt."
Europese distributie
Fonckel zelf blijft zo klein mogelijk, door de distributie in Europa, maar ook in Nederland, aan derden over te laten. De marketing gebeurt zo slim mogelijk. "We denken na over plekken waar we de lamp kunnen laten zien, met veel verkeer. Doordat je hem echt aan het werk moet zien, heeft adverteren in papieren weinig zin, maar online kan je veel meer laten zien. En tv zou ook mooi zijn, maar we gaan geen zendtijd kopen." Over volumes wil Filippini niet te veel uitwijden, maar dat het eerder om duizenden gaat dan om 100.000, volgt uit de prijsstelling. Dat maakt ook de productie in Nederland mogelijk. "Dat we de lamp in Nederland kunnen maken, daar zijn we trots op. Maar we zijn er ook van overtuigd, dat dat de enige manier is om de kwaliteit te kunnen garanderen."
Licenties
Het was aanvankelijk de bedoeling om vanuit Aesthetic Interactions verschillende lichtproducten te ontwikkelen die op een nieuwe manier kunnen worden bediend, maar allereerst is door Fonckel de bureaulamp uitgewerkt. Intussen werken Filippini en zijn partners aan een licentiemodel, zodat andere partijen de gebarenbediening op andere lichtbronnen kunnen toepassen. "In de automotive, de jachtbouw, vliegtuigen; er zijn heel andere marktsegmenten waar onze technologie goed zou passen. Ook daarvoor hebben we contacten opgedaan in Frankfurt." En wat het patent betreft: dat is al in 2008 aangevraagd, en geldt de gebarenbediening van licht. "Apple heeft zijn patent aangevraagd voor het manipuleren van foto's op een beeldscherm. Toch iets heel anders."
Bekijk hier een demo van de Fonckel One:
