De grootste bedreiging voor de toekomst van een succesvolle familieonderneming is de opvolging. En dan vooral het niet regelen van de opvolging is een gevaar. DGA's en andere leiders van familiebedrijven negeren dit gevaar massaal en dat maakt het alleen maar bedreigender…
Het probleem van de voortzetting wordt alleen maar groter. Ook ondernemende babyboomers vergrijzen. Naar schatting 20.000 bedrijven veranderen de komende periode van eigenaar. Zo'n 7.000 belanden in vreemde handen, meestal die van een private equity partij. Zo'n 13.000 ondernemingen blijven in de familie.
Tegen de achtergrond van die massale bedrijfsoverdracht deed PwC deed in 2007/2008 onderzoek naar de manier waarop het familiebedrijfsleven zich voorbereidt op de overdracht. De uitkomst was schokkend. Ruim de helft (55%) van de bedrijven heeft geen opvolgingsplan en een iets groter percentage (59%) heeft nog geen opvolger gekozen.
Emotioneel
Een belangrijke reden voor het uitstellen van het denken over de overdracht zijn natuurlijk de emoties. Niks is moeilijker dan loslaten. Zeker wanneer de huidige DGA ook de founding father is. Wat in 81 procent van de familiebedrijven nog het geval is. Daar is het allemaal met eigen bloed, zweet en tranen opgebouwd.
Succesfactoren
Toch blijken er wel een aantal factoren aan te wijzen die de kans op een succesvolle overdracht veel groter maken. Het tijdig onderkennen van het probleem en het professioneel inrichten van het overdrachtproces is de belangrijkste. Voor een goed proces, dat ook recht doet aan alle emotionele stadia die moeten worden doorlopen, staat al gauw een periode van vier tot zeven (!) jaar. De familiebedrijvenpraktijk van BDO CampsObers gaat zelfs uit van 5 tot 10 jaar. Hoe dan ook, significant langer dan een gemiddelde bestuursvoorzitter bij een bedrijf op zijn post zit.
Allereerst moet het feit bespreekbaar zijn. Soms is er maar één kandidaat. Meestal is de situatie complex. Dan kan de overdracht een splijtzwam zijn binnen de familie. Aangetrouwde partners die zich ermee bemoeien, gepasseerde familieleden, oude erfeniskwesties, jaloezie; het zijn allemaal potentiële struikelpartijen. Bespreek het feit van de naderende bestuur- en eigendomsoverdracht met alle belanghebbenden.
Tijdpad
Belangrijk om grip te houden op de heikele kwestie rond de opvolging is een duidelijke planmatige aanpak, compleet met tijdpad en bijbehorende acties. Het grote voordeel is dat afwijkingen direct zichtbaar worden en niet met de mantel der liefde bedekt worden. Daarnaast geeft het helderheid aan alle betrokkenen.
Scorecard
Tot slot: Een handig hulpmiddel bij het inrichten van het eigen opvolgingsproces kan de scorecard zijn. Deze vragenlijst werd door de Belgische familiebedrijvenexpert Jozef Lievens ontworpen en biedt een bruikbare leidraad voor het denken over die onvermijdelijke opvolging.
