Hij verwijst in een artikel op HBR naar het afscheid van Andrés Iniesta, topvoetballer bij Barcelona, meer precies naar het moment waarop hij in zijn eentje in een leeg stadion op het veld zit. Dat beeld zegt veel, zegt Petrigilieri. ‘Het werk is gedaan, de ruimte is verlaten, het is stil geworden. Het is de plek waar het verleden voorbij is en de toekomst nog moet beginnen. Het is een plek die we allemaal kennen, of we nu willen of niet, en die we veel vaker gaan tegenkomen, omdat we langer werken in meer gefragmenteerde carrières.’
Mensen veranderen gemiddeld twaalf keer van werk en dat zijn niet alleen de promoties of strategische (zij)stappen, maar ook grote switches. Veranderingen waarbij je gerust van het einde van een tijdperk kan spreken, carrièregewijs dan. Gezien de huidige evoluties op de arbeidsmarkt kunnen we er ons eerder aan verwachten dat we altijd on the move zullen zijn. Wanneer we beseffen dat onze tijd bij een bedrijf over is, laten we er dan ook iets zinnigs mee doen.
Petrigilieri maakt de vergelijking met professionele atleten, die alles opzijzetten voor de beste prestaties. Zij sterven twee keer, zoals voetballegende Gianluigi Buffon al eerder stelde. De eerste keer is wanneer ze effectief stoppen, omdat sport ze in hun jeugd een identiteit gaf en hun leven compleet vulde. ‘Zelfs levende legendes moeten kunnen rouwen om het einde van hun eerste job. Daarom kunnen we niet volledig onszelf zijn in organisaties die geen rituelen hebben voor zo’n einde en die zelfs geen plaats kunnen geven aan stilte, rouwen en verdriet.’
Altijd starter
Het is logisch als je je op zo’n moment van afscheid wat verloren voelt, of vastzit. Rituelen slepen ons hier gemakkelijker doorheen. Een effectieve plaats die deze mindset ondersteunt op een positieve manier, maakt de pauze tussen onze nieuwe en oude rol beter verteerbaar. Het helpt bij het omschakelen van gevoelens van rouw of eenzaamheid naar gevoelens van blijde verwachting.
Werkgevers belonen traditiegetrouw actieve emoties, zoals vreugde, geluk, enthousiasme, maar ook frustratie en woede, we blijven er immers door gaan. We willen passie en performantie, maar we willen niet dat het eindigt. We hebben sowieso al moeite met het einde, of dat nu professioneel of een ander einde is. ‘Een carrière zonder einde is al een verhaal zonder leestekens. Hoe langer het verhaal doorgaat, hoe minder het de moeite waard wordt. Wanneer we allemaal veel flexibeler worden op de arbeidsmarkt, wat betekent dat we continue een soort starter zullen blijven, dan moeten we veel beter worden in beëindigen. Werk zonder het eren van het einde en dit op het juiste plaats heeft geen betekenis’, vindt Petriglieri.
Sambadanseressen
Natuurlijk zijn er al goede voorbeelden van adscheidsrituelen in de praktijk te vinden. Designer Jan Chipchase van Studio D Radiodurans en auteur van de bestseller ‘Hidden in Plain Sight’ geeft bijvoorbeeld echte decompressiekampen na een intensief project. Priya Parker, auteur van het boek The Art of Gathering, geeft bedrijven advies over het inrichten van rituelen, waarbij ze na bijvoorbeeld een weekend samen ook sessies voorziet voor het afsluiten, inclusief laatste woorden. Een professionele carrière beëindigen, kan ook uitbundig worden gevierd, zoals de pensionering van Mark Sebba, CEO van Net-a-Porter, die op kantoor verrast werd met een koor, sambadanseressen en op tafel dansende collega’s. Het kan ook heel sereen, zoals de vertrekkende Amerikaanse president Obama die met een helikopter naar de horizon vliegt. Hoe je zo’n afscheid ook inricht, belangrijk daarbij is dat een carrièrehoofdstuk niet zomaar stopt, maar dat het een betekenisvol einde krijgt.
