"Luie ambtenaren houden de lonen binnen de overheid laag", zegt Dr. Josse Delfgaauw, docent economie aan de Erasmusuniversiteit in Rotterdam. Samen met zijn collega Robert Dur deed hij onderzoek naar luie en hardwerkende werknemers in de publieke sector. "Ik vind de conclusies van ons onderzoek zelf ook verrassend," grinnikt Delfgaauw.
Managers in de publieke sector hoeven zich voorlopig niet op te winden over "raamwerknemers" die de hele dag doende zijn met uit het raam staren. De luilakken binnen de overheid houden de lonen namelijk laag. Volgens het onderzoek van Delfgaauw en Dur zit dat zo: bevlogen ambtenaren zijn ideaal voor een overheid die haar taken goed, maar goedkoop doet.
Dit type ambtenaren is bereid hard te werken voor een relatief laag loon. Maar er zijn niet genoeg bevlogen ambtenaren om alle overheidstaken uit te voeren. Daarom moet de overheid mensen ook ongeïnteresseerde mensen werven, de pierewaaiers. Deze groep ambtenaren (voor velen bekend uit talloze moppen) is minder betrokken bij de publieke zaak en zet zich voornamelijk in ten bate van de eigen portemonnee.
Lummelaars
Zou een manager binnen de overheid kiezen voor een ambitieuze werknemer (niet te verwarren met "bevlogen") , dan weet deze betreffende werknemer dat hij meer zou kunnen verdienen in de commerciële sector. De manager zal hem dus meer moeten betalen. Maar hij werkt dan ook harder, dus zijn hogere loon verdient zich terug. Maar de bevlogen collega's zullen evenveel loon willen als de ambitieuze collega's en dan worden de loonsverhogingen weer niet rendabel. Als managers uit de overheidssector dus meer lummelaars in plaats van ambitieuze werknemers aanneemt, zullen ze per saldo meer bevlogen mensen in dienst hebben voor een laag loon.
Financieel onderspit
"De rol van een manager bij de overheid is om te zoeken naar die bevlogen medewerkers," zegt Delfgaauw, "Want dankzij de luie ambtenaren maakt hij daar zijn winst op." Delft de ambitieuze ambtenaar het financiële onderspit? Delfgaauw: "Om een voorbeeld te geven: je hebt altijd bevlogen leraren en luie leraren. Dat die goede leraren zo'n laag loon krijgen dankzij zijn luie collega's is misschien niet eerlijk. Maar als econoom hou ik me niet bezig met eerlijkheid, dat is een moeilijk meetbaar begrip. We hebben vooral in ons onderzoek gezien dat je als overheid duurder uit bent als je alleen maar hard werkende ambtenaren in dienst hebt."
Hoger loon voor minder werk
Menno Keilman, één van de studenten van Delfgaauw en student-assistent op de Erasmusuniversiteit, vindt de uitkomsten van het onderzoek "raar". Keilman: "Ambitieuze ambtenaren kunnen maar beter een baan zoeken in de commerciële sector. Het is heel nobel om bij de publieke sector te werken, maar daarbuiten verdien je voor minder werk veel meer geld."
