Slechte nieuws laat zich moeilijk negeren. Hoe dan toch optimistisch blijven? Vijf tips.
1 Optimisme kun je leren
Voor zijn boek 100% Positivo stelde de Vlaming Leo Bormans 1.000 Belgen de vraag voor hoeveel procent zij zichzelf optimist noemen. De gemiddelde score was 69 procent. Valt mee, vindt Bormans (90%), maar het kan beter: ‘Het is niet moeilijk om daar 10 procent bij te doen.' Zelf houdt Bormans al jaren een dagboek bij waarin hij dagelijks drie dingen noteert die hebben bijgedragen aan zijn geluk. "Dat zijn jaarlijks 1.000 geluksmomenten die ik zelf heb gerealiseerd. Het geeft mij het gevoel dat ik vooruitga met mijn leven. Bovendien motiveert het me. Als ik aan het begin van de avond nog maar één geluksmoment heb genoteerd, weet ik dat ik die dag nog wat moet doen. Een pintje pakken met een vriend, bijvoorbeeld."
Psycholoog Jeffrey Wijnberg is het eens met de stelling dat optimisme te leren is, zelfs voor aartspessimisten. Maar hij denkt daar minder makkelijk over dan positivo Bormans. Hij vergelijkt het met het leren van een taal: "Je moet een nieuwe grammatica en een nieuwe woordenschat meester worden en die oefenen in conversatie met mensen die de taal al spreken. Positivisme is geen knopje dat je even omzet. Probeer maar eens positief te blijven als je iemand tegenkomt die klaagt. Dat is besmettelijk."
2 Denk als een topsporter
Atletiekcoach Marco Hoogerland adviseert topsporters en managers. Het valt hem op dat sporters beter omgaan met teleurstellingen en frustraties dan managers. Sporters zijn gewend om te denken in oplossingen, zegt Hoogerland: "Als het regent en je niet buiten kunt trainen, kun je je daar druk om maken of je bedenkt een alternatief. Je gaat binnen trainen of op trainingskamp in Australië. In het bedrijfsleven is eerder sprake van ‘alibi-denken'; het regent, dus ik kan niet trainen. Sporters komen daar niet mee weg. Hun wil om te presteren is groter, want ze hebben maar 10 tot 15 jaar om hun talent te benutten."
Topsporters zijn positief egoïstisch, stelt Hoogerland. Ze weten dat ze goed voor zichzelf moeten zorgen om beter te kunnen presteren. Ook dat is een nuttige les voor managers. Durf voor je eigen belangen op te komen en neem die pauze, ook als het bedrijf op zijn kop staat. En zoals een tennisser zijn backhand perfectioneert door veel uren op de baan te staan, zo is ook optimisme een kwestie van trainen. Hoogerland: "Ga de confrontatie met jezelf aan. Wees alert op pessimisme en probeer jezelf meteen weer scherp te krijgen."
3 Maak een Plan B
Wijnberg weet al wat hij doet als hij zijn praktijk om de een of andere reden moet sluiten: dan gaat hij zijn geld verdienen met een rijdende lunchkar. Hij heeft het plan tot in detail uitgewerkt, inclusief de kosten van een ventvergunning. De lunchkar is zijn Plan B. Het geeft hem rust, vertelt Wijnberg, waardoor hij beter om kan gaan met tegenslagen. Voorwaarde voor een Plan B is dat het uitvoerbaar is en dat je het ook echt wilt doen. Een praktische tip die weinig moeite kost.
4 Stel haalbare doelen
Bormans klaagt dat hij zich regelmatig moet verantwoorden voor zijn optimisme. Optimisme staat ten onrechte in een negatief daglicht, vindt hij: "Alsof een optimist een naïeve zot is. In het bedrijfsleven kom ik veel mensen tegen die zichzelf ‘realist' noemen. Dat is een pessimist die dat niet wil toegeven. De realiteit is namelijk voor iedereen gelijk. Het is de kijk op de realiteit die telt. Een optimist weegt de leuke dingen twee keer zo zwaar, een pessimist telt vooral de minder leuke dingen. Pessimisme leidt tot verstarring, optimisme zorgt voor hoop en beweging. Thomas Edison deed 10.000 mislukte experimenten voordat hij de gloeilamp uitvond. Toen men hem vroeg naar zijn mislukkingen reageerde hij verbaasd. ‘Ik heb 10.000 manieren ontdekt waarom het niet werkt!'"
Zelf maakt Bormans onderscheid tussen passief en actief optimisme: "Een passieve optimist wacht tot het geluk op zijn kop valt, een actieve optimist stelt haalbare doelen. Het is het verschil tussen een roze bril opzetten en een verrekijker gebruiken om kansen te zoeken."
5 Optimisme is overrated
Wij Nederlanders zijn van nature geen grote optimisten. Onder invloed van de Amerikaanse can do-mentaliteit komt daar langzaam verandering in. Een goede ontwikkeling, vindt Wijnberg, maar hij plaatst meteen een kanttekening: "Optimisme kan gevaarlijk zijn. Door de crisis gaan mensen kansen zien om tegen anderen te zeggen dat ze kansen moeten zien. Maar als je van slag bent, je baan kwijtraakt en je relatie op de klippen loopt, wil je dat helemaal niet horen. Het werkt zelfs averechts. Bovendien kan optimisme leiden tot pijnlijke teleurstellingen. Als je altijd maar positief bent, maken mensen misbruik van je."
Tot slot heeft Wijnberg een opsteker voor de onverbeterlijke pessimist: "Optimisme is overrated. Een norse, hardwerkende perfectionist die nooit tevreden is levert vaak betere prestaties dan de optimist die het al snel goed vindt. Pessimisme heeft ook voordelen."
http://www.talentenacademie.nl/
http://www.psycholoogwijnberg.nl/
