Nokia bestaat nog; de gelijknamige firma in Espoo is zelfs gevestigd op hetzelfde terrein als waar ooit de beroemde Nokia-mobieltjes werden bedacht en het ene na het andere succes werd gevierd. Hier, in Espoo, werd het allereerste Nokia-mobieltje uitgevonden en het mobieltje met camera en het mobieltje met video.
Bijna veertien jaar lang was Nokia wereldwijd marktleider, de absolute nummer 1 in een keiharde markt. Kort samengevat: Nokia was een van de meest innovatieve en succesvolle bedrijven ooit. Dat is allemaal verleden tijd.
Een reden dat het zo verschrikkelijk misging is uiteraard in twee beroemde woorden samen te vatten: Steve Jobs. Maar er was toch echt wel wat meer voor nodig dan een iPhone voorzien van een iOS-besturingssysteem en een o zo handige touchscreen om het wereldmerk Nokia om zeep te helpen.
Transformaties
In zijn 153-jarig bestaan onderging Nokia heel wat transformaties. Eerst was het niet meer dan de uitbater van een pulpmolen. Dat was in 1865, toen Finland nog tot het tsaristische, Russische rijk behoorde. Vanaf het begin van de 20ste eeuw kwamen daar onder meer het opwekken van elektriciteit en het produceren van rubberen banden en rubberen laarzen bij. In het midden van de 20ste eeuw was Nokia uitgegroeid tot een conglomeraat dat zo’n beetje alles produceerde, van tv’s tot en met gasmaskers.
De rol van CEO Jorma Olila
In de jaren zestig van de vorige eeuw ging Nokia ook radio’s produceren voor de Finse politie en het Finse leger. Het was de eerste echte kennismaking met de wereld van de high tech. Het bedrijf werd nog ergens erg goed in: het nemen van risico’s. Ja, waarom geen telefoon produceren die niet verbonden was aan een vast netwerk? In 1982 was het zover: een telefoon voor in de auto. Het toestel zag er niet alleen uit als een baksteen, het had ook het gewicht van een baksteen – maar hé, het apparaat werkte wel, meestal dan. Nokia was nu een speler in de piepjonge wereld der mobieltjes.
In 1992 werd Jorma Olila de nieuwe CEO van Nokia. Hij zag de toekomst en die toekomst bestond uit mobieltjes (de rest van de Nokia-top zag dit aanvankelijk niet). Hij zette door. Hij was een leider, een echte leider, een man met visie. Hij was CEO van 1992 tot 2006. Je vraagt je af wat er met Nokia was gebeurd als hij nog wat jaren was aangebleven. Hij was de laatste echte leider van Nokia.
De mobieltjesmarkt was op dat moment gefragmenteerd met erg veel spelers die bijna allemaal op landelijke niveau opereerden. Olila wilde wereldwijd opereren met mobieltjes die in vele landen zouden werken. En dat lukte. Omdat hij doorzette en hij intuïtief aanvoelde de juiste weg te kiezen. Hij zette door.
De mobieltjes van Nokia werden steeds slimmer, kleiner, betaalbaarder en last but not least: steeds leuker om te zien. In 1998 stootte Nokia Motorola van de troon en werd de absolute marktleider, en zou dat tot en met 2011 blijven.
Risicomijdende onderneming
Steve Jobs, 9 januari 2007: ‘Vandaag introduceren we drie revolutionaire producten. De eerste is een breedbeeld iPod met touchbediening. De tweede is een innovatieve mobiele telefoon. En de derde is een baanbrekend internet communicatie-apparaat. Snappen jullie het? Dit zijn geen drie losse apparaten! Dit is één apparaat. En we noemen het de iPhone. Vandaag gaat Apple de telefoon opnieuw uitvinden.’
Smartphones bestonden al, onder meer geproduceerd door Nokia. Maar die waren duur, vaak ingewikkeld en tot dan toe slechts door een klein, select publiek gebruikt. De iPhone onderscheidde zich. Het ding was met zijn touchscreen extreem gebruiksvriendelijk en niet alleen bestemd voor de zakelijke markt maar eerst en vooral voor de consument, voor elke consument.
Nokia was bang geworden
Er kwam nauwelijks een reactie uit Espoo. Daar dacht men aanvankelijk dat die iPhone enkel en alleen gekocht zou worden door van die mensen die dachten dat Steve Jobs en Onze Lieve Heer een en dezelfde persoon waren. Maar belangrijker nog: niet alleen heerste in Espoo zelfvoldaanheid, maar wat eens een onderneming was geweest die allerminst bang was om risico’s te nemen, was nu een risicomijdende onderneming geworden, waar de angst om besluiten te nemen steeds dominanter was geworden. Want, zo was de stemming, verkeerde besluiten konden miljarden kosten.
Uiteindelijk zag Nokia in dat de blik naar buiten gericht moest worden. In 2010 werd Stephen Elop CEO . Elop kwam van buiten en was afkomstig van Microsoft. Elop had een erg onprettige boodschap voor de Nokia-medewerkers: de onderneming kon kiezen tussen drastisch veranderen of spoedig sterven.
Nokia onder Microsoft
De nieuwe software voor Nokia-mobieltjes werd (verrassend!) Windows Phone. En er kwamen nieuwe modellen, onder de noemer Lumia. De Lumia 920 werd door Stephen Elop betiteld als het meest innovatieve apparaat in de mobiele industrie. Wat best zou kunnen, het ding zat technologisch verdomd knap in elkaar, maar liefde maakt blind: mensen vonden die iPhone niet alleen leuk en handig, ze waren er smoorverliefd op.
Men was niet meer verliefd op Nokia. Het wereldmerk had op zowat alles te laat of helemaal niet gereageerd. Nokia, dat ooit een marktwaarde had van 300 miljard dollar, werd in 2016 door Microsoft verkocht voor 350 miljoen dollar. De productie-, distributie- en verkoopafdeling werden verkocht aan het Chinese Foxconn (bekend als, inderdaad, de vaste producent van iPhones) en de licentie van het merk Nokia werd verkocht aan HMD.
Dit is een ingekorte versie van het verhaal dat is verschenen in Management Team 5. Benieuwd naar het hele verhaal? Kijk in de MT-shop om een los nummer te bestellen of een abonnement af te sluiten. 
