Welk managementteam kan de problemen van de BV Nederland het beste oplossen? De lezers van MT hebben zich uitgesproken. Als Nederland een bedrijf was, dan zouden Balkenende c.s. door deze raad van bestuur worden vervangen. Neelie Kroes kan tevreden zijn: het halve dreamteam is vrouw.
Recessie, vergrijzing, energiecrisis, concurrentie uit het verre oosten… Hoe gaat het MT van NL de grote problemen te lijf?Nederland moet meer investeren in kennis, daar zijn de bestuursleden het over eens. Chief marketing officer Colette Cloosterman-van Eerd: "Om onze kennis op het niveau te krijgen dat nodig is voor de mondiale kenniscompetitie, moeten we meer investeren in onderwijs en onderzoek." Chief human resource officer Pauline van der Meer Mohr: "We moeten erkennen dat kennis en onderwijs prioriteit nummer één zijn. Zo lang dat niet gebeurt, zal het budget voor scholen en universiteiten niet verhoogd worden."
Talentverspilling
Binnenkort wordt Van der Meer Mohr aangesteld als collegevoorzitter van de Erasmus Universiteit, na een carrière bij onder meer TNT en ABN Amro. Het Nederlandse bedrijfsleven, vindt ze, moet zich meer op de lange termijn oriënteren door nieuwe producten, nieuwe kennis en nieuwe productieprocessen te ontwikkelen, bijvoorbeeld in nieuwe combinaties met wetenschappelijke onderzoeksinstellingen. Van der Meer Mohr: "Mijn frustratie is dat menselijk talent wordt verspild. Ons onderwijs en onze arbeidsmarkt halen op dit moment niet het beste uit iedereen. Dat zijn natuurlijk persoonlijke drama's, maar het is ook een drama voor de maatschappij als geheel en het leidt tot afbrokkeling van de sociale cohesie in ons land."
Leiden in kennis
"De toekomst van Nederland ligt niet in de productie of distributie", zegt Rajesh Patel, ceo van Exact en volgens de lezers de gedroomde cio van Nederland. "Daarvoor is de thuismarkt te klein. We moeten leiden in kennis, innovatie en ondernemerschap. We hebben er het trackrecord voor, bovendien. Denk aan Philips met zijn cd, aan TomTom en ook aan DSM of AkzoNobel."
Ook bij DSM zelf wordt het belang van de kenniseconomie onderkend. Cfo Rolf-Dieter Schwalb: "Onze ceo Feike Sijbesma is lid van het Innovatieplatform waarin hij samen met andere experts uit politiek, bedrijfsleven, wetenschap en onderwijs ideeën aandraagt om de innovatiekracht van Nederland te versterken. Het doel is om voorop te lopen in de internationale kenniseconomie."
Om dat te bereiken, moet er iets aan de cultuur veranderen, vindt Patel. "Mijn diepste frustratie ligt bij de ‘angst-om-te-mislukkencultuur' in Nederland. Een cultuur die geen creatief ondernemerschap stimuleert, maar in plaats daarvan gaat voor zekerheid en voorspelbaarheid. Laten we wel wezen: het concurrentieveld verandert de komende twee decennia ingrijpend. De toekomst van Nederland is afhankelijk van het ondernemerschap."
Vastlopen
De gedroomde coo Peter Bakker (in het dagelijks leven ceo van TNT) legde een vergelijkbare visie neer in het rapport van de naar hem genoemde commissie. De belangrijkste conclusie is dat iedereen nodig is, omdat we naar een situatie gaan waarbij er structureel minder mensen beschikbaar zijn om te werken dan er banen zijn. Als we niet kunnen voorzien in voldoende goed opgeleide mensen, zal de economie vastlopen, voorspelde hij. Onderwijs speelt daarin een belangrijke rol en daar maken de MT-leden zich zorgen over. Van der Meer Mohr: "het voortijdige schooluitvalpercentage in het vmbo is dramatisch."
Ook volgens Bakker en zijn commissieleden sluit het onderwijs onvoldoende aan op de arbeidsmarkt en is de schooluitval onacceptabel hoog. "Liefst een op de acht jongeren verlaat zijn opleiding zonder startkwalificatie, dus zonder een opleiding waarmee zij op arbeidsmarkt terechtkunnen." Volgens Colette Cloosterman moeten we het onderwijs minder vrijblijvend maken. "De jeugd moet zich realiseren wat het belang van kennis is voor hun toekomst. Als wij er niet in slagen om hen daarvan bewust te maken zie ik het somber in."
Arbeidsmarkt
Wat moeten we doen om onze arbeidsmarkt toekomstbestendig te maken? De cultuur op de werkvloer moet veranderen, aldus Van der Meer Mohr. "In Oostenrijk worden mensen nog op hun 64ste bijgeschoold. In Nederland worden veel 55-plussers eruit gegooid bij een reorganisatie. Dat vind ik verspilling van kennis en ervaring." We moeten eraan wennen dat je in je jonge jaren een andere baan hebt dan op middelbare leeftijd, en weer een andere op latere leeftijd. "Onderwijs moet niet stoppen op je 30ste."
Cloosterman-van Eerd denkt dat de toekomstbestendige arbeidsmarkt er een van de eigen keuze is. "Mensen moeten aangemoedigd worden het beste uit zichzelf te halen. Dat moeten we doen door ze op basis van hun eigen ideeën te laten kiezen wanneer en waar zij willen werken. Zonder te willen zeggen dat vrijblijvendheid het leidmotief moet zijn, is het toch belangrijk dat mensen hun eigen keuze kunnen blijven maken."
"Daarnaast moet de arbeidsmarkt flexibeler", vult van der Meer Mohr aan. "Te veel talent wordt nu bewust of onbewust buiten de arbeidsmarkt gehouden. Als je na je vijftigste word ontslagen, kom je bijna nergens meer binnen. Als je een niet-Nederlandse naam op je cv hebt staan kom je aantoonbaar moeilijker aan een baan. Dat moet echt anders."
De drempel om binnen te komen bij een bedrijf moet zo laag mogelijk zijn. Werkgevers kunnen daarin nog veel veranderen. Zo zijn flexibele werktijden en de mogelijkheid om thuis te kunnen werken aantrekkelijk voor werknemers, bovendien leidt het tot betere prestaties en minder files. Toch zijn Nederlandse werkgevers behoudend op dit vlak. Van der Meer Mohr: "Als de crisis voorbij is, wordt het weer een strijd om goede werknemers aan te trekken. Dus ik zou zeggen: onderscheid je op de arbeidsmarkt."
Pauline van der Meer Mohr ziet meerdere wegen leiden tot een verhoging van de arbeidsparticipatie: "Meer vrouwen aan het werk, meer ouderen, meer uren per week, meer jaren per leven". Maar het belangrijkste blijft volgens haar "kennis, kennis, kennis". "Meer kennis zorgt ervoor dat mensen meer presteren in dezelfde tijd."
Energie
Wat moeten we doen om niet langer afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen en in welk tempo? Ook hier zijn investeringen hard nodig, aldus MT's MT van NL. Schwalb: "De klimaatverandering en de wereldwijde afhankelijkheid van fossiele brandstoffen onderstrepen de noodzaak om te zoeken naar nieuwe manieren om energie en materialen te produceren." Cloosterman-van Eerd vult aan: "We moeten de aandacht verleggen van fossiele brandstoffen naar alternatieve energiebronnen, in het bijzonder die van natuurlijke elementen als zon, wind en water."
Ook van der Meer Mohr ziet daar de toekomst. "We moeten in Europees verband overschakelen op duurzame energiebronnen. Het Nederlandse aardgas raakt op, we zijn nu afhankelijk van onvoorspelbare regimes zoals in Rusland en Saoedi-Arabië. Dat maakt ons kwetsbaar." Volgens van der Meer Mohr biedt het energievraagstuk overigens ook kansen: "Als Europa als eerste de omschakeling maakt, hebben wij ook de technologie en kennis in handen. Het kan wel eens het exportproduct van de 21ste eeuw zijn."
Peter Bakker (48) coo
De ceo van TNT wordt door de lezers gezien als de beste logistieke manager van ons land. In 2008 leidde hij een commissie die zich bezighield met de arbeidsparticipatie. "In 2040 komt Nederland 700 duizend werknemers tekort. Dat is geen glazen bol. Dat is demografie, een hard gegeven."
Colette Cloosterman-van Eerd (43)
chief marketing officer
De commercieel directeur van de succesvolle Jumbo-supermarktketen moet de marketing ‘doen' van de BV Nederland. Cloosterman-van Eerd staat nr. 8 op de lijst van machtigste vrouwen in de MT101. "De toekomst van Nederland ligt ongetwijfeld bij ondernemend Nederland."
Pauline van der Meer Mohr (49)
chief human resources manager
Na haar loopbaan in het bedrijfsleven runde Van der Meer Mohr het HR-adviesbureau Amstelbridge. Binnenkort wordt ze collegevoorzitter van de Erasmus Universiteit. "Ons onderwijs en onze arbeidsmarkt halen op dit moment niet het beste uit iedereen."
Rolf-Dieter Schwalb (57) cfo
De onkreukbare (geboren Duitse) cfo van DSM werd afgelopen jaar gekozen tot CFO of the Year. "Een van de
leukste aspecten aan mijn rol is dat ik mensen kan uitdagen om hun beslissingen nog eens te bekijken."
Neelie Kroes (68) ceo
De meest besproken Nederlandse topvrouw van 2009 is volgens de lezers van MT de ideale ceo van de BV Nederland. "Concurrentie is gunstig voor de economie, zowel in goede als in slechte tijden, en wij moeten deze dan ook door dik en dun verdedigen."
Rajesh Patel (40)
chief information officer
Patel werd geboren in Kenia en groeide op in Groot-Brittannië. Sinds 2005 is hij ceo van Exact. "Het ontbreekt de Nederlandse werknemer aan echte drive en ambitie om risico's te durven nemen en om zich te bewijzen. Ik denk dat dit mij nog het meest shockeert aan deze samenleving."
De verkiezing van het MT van Nederland werd afgelopen maanden gehouden op mt.nl. Zo'n 10.000 keer werd op een van de kandidaten gestemd. Neelie Kroes en Peter Bakker waren niet beschikbaar voor een bijdrage aan dit artikel.
