Wie vorig jaar overnam, deed het stukken beter dan wie over werd genomen. Nieuw in de top-25 zijn een Indiër, een Brit en drie Nederlanders en nog altijd moeten we het doen met één (nog altijd Amerikaanse) vrouw. Maar de belangrijkste vraag is: wie stoot Gerard Kleisterlee volgend jaar van de eerste plaats?
Gerard Kleisterlee (1)
Philips (ranking in MT500: 1)
‘Ik wil niet te veel ondernemers in het bedrijf'
Hoe en wanneer Gerard Kleisterlee onze 990 geënquêteerde managers voor zich gewonnen heeft, is niet helemaal duidelijk. Maar dat ze hem graag mogen, is een feit. Voor het vierde opeenvolgende jaar bekleedt hij de nummer 1-positie. Gezien de transformatie die hij bij het elektronicaconcern voltrokken heeft, is dat heus een jaar of twee terecht geweest. Daar niet van. Maar in dezelfde periode (Kleisterlee trad aan in 2001) heeft een hele serie topmanagers (Bennink, Scheepbouwer, Goddijn, Wijers, om er een paar te noemen) even spectaculaire, zo niet spectaculairdere, operaties volbracht terwijl – niet onbelangrijk – een aantal er veel beter in is geslaagd het aandeel van zijn bedrijf nieuw leven in te blazen.
Maar goed, Kleisterlee again. Eind 2007 vond hij in Amerika eindelijk enkele goede bestemmingen voor het geld in de overvolle kas. Respironics – in beademingsapparatuur – was de grootste overname ooit door Philips, voor een bedrag van 3,6 miljard euro. Lampenproducent Genlyte kostte 1,8 miljard en er waren nog wat kleinere acquisities. Is dan eindelijk het pad naar nieuwe groei ingeslagen? En gaan we daar nog iets van in de koers terugzien?
Hans Wijers (2)
AkzoNobel (9)
‘Vroeger wilde ik graag journalist worden'
Zo'n vier jaar na zijn aantreden begint Wijers zich meer en meer te profileren. Logisch, want hij heeft nu – na een paar onopvallende jaren van winstherstel en verduurzaming – zijn grote slag geslagen. Perfect getimed, want door juist vorig jaar het bijna even grote Britse ICI over te nemen, terwijl het ene na het andere Nederlandse bedrijf in buitenlandse handen kwam, staat hij nu te boek als de man die 's lands eer hoog heeft gehouden. 11,8 miljard euro heeft Akzo voor ICI betaald; iets meer dan wat de verkoop van Organon binnenbracht en bepaald een hoge prijs. Het is nog maar te bezien of de beoogde synergievoordelen dat geld zullen rechtvaardigen, maar Wijers en zijn board hebben het plan krachtdadig uitgevoerd en kundig langs de aandeelhouders geloodst. En de koers van het concern kreeg een mooie tik naar boven. Vandaar ook dat de immer kritische Vereniging Effecten Bezitters hem onlangs lauwerde als topman van het jaar. Het succesverhaal van Hans Wijers lijkt nog lang niet ten einde.
Harold Goddijn (3)
TomTom (15)
‘Wij zullen als TomTom nooit een telefoon maken'
Ook Harold Goddijn – één plaats gezakt – deed een dure overname in 2007. Alleen heeft de koers van het aandeel TomTom daar niet van geprofiteerd. Hardnekkige marktverhalen over prijserosie, toenemende concurrentie, marktverlies door navigatietoepassingen op de mobiele telefoon en een probleempje met de Europese Unie hebben het aandeel TomTom sinds begin dit jaar in de greep.
Toch mag die overname van Tele Atlas voor het lieve bedrag van 2,9 miljard euro een huzarenstukje genoemd worden. Amerikaanse concurrent Garmin bood 2,3 miljard en in één keer deed TomTom er 600 miljoen bovenop. Of dat prijstechnisch gezien een sterke zet was is de vraag, maar de Amerikanen lagen prompt in de touwen. Over Amerikanen gesproken: TomTom heeft zijn marktaandeel in de VS afgelopen jaar weten te verhogen van 25 tot 30 procent, wat ook een prestatie mag heten. Grootste gevaar voor TomTom is het oprukken van de mobiele telefoon in de navigatiemarkt. Valt de impact daarvan mee, dan kan Goddijn de veroveraar voort.
Jeroen van der Veer (4)
Shell (2)
‘Mijn werk voelt alsof je een roltrap oprent, die naar beneden ratelt'
Nog zo'n man met een abonnement op de top-5. Wat wil je ook met de baas van een van de grootste bedrijven ter wereld? Van der Veer heeft afgelopen jaar zijn contract opengebroken en een nieuwe verbintenis getekend die hem tot eind 2009 aan Shell verbindt. Hij wordt alom bewonderd om de manier waarop hij de oliereus in 2004 – na de crisis rond de oliereserves – heeft geherstructureerd en operationeel aangescherpt. Maar sinds die tijd kan ie met zijn benen op tafel de recordwinsten binnen laten stromen. Komend jaar schijnt de nettowinst meer dan 27 miljard dollar te bedragen (11 procent stijging) en de prijs voor een vat olie stijgt maar door. Grootste zorg voor Shell blijft het vinden van nieuwe olie- en gasvoorraden. Die zijn nu eenmaal eindig en de productie kost steeds meer geld.. Maar geen kwaad woord over Van der Veer. Hij heeft een net, milieuvriendelijk imago en beheert de winstmachine effectief.
Ad Scheepbouwer (5)
KPN (5)
‘Ik had een iPhone maar vond het een behoorlijk nutteloos apparaat'
Voor het eerst in jaren daalt de ster van de KPN-topman (vorig jaar stond hij op 3). Scheepbouwer worstelt met hetzelfde euvel als Kleisterlee: na een onnavolgbare reddingsoperatie – KPN was er nog veel erger aan toe dan Philips – is de weg naar serieuze nieuwe groei nog altijd niet gevonden. Het gaat goed met het bedrijf, laat daar geen misverstand over bestaan. Maar omzet en winst zijn al enkele jaren stationair en KPN verkeert niet in de omstandigheid dat het een miljard of tien kan besteden aan een overname. Scheepbouwer – wiens contract verlengd werd tot juli 2011 – preekt dan ook dapper het evangelie van de autonome groei en zoekt angstvallig naar nieuwe combinaties om waarde uit zijn bedrijf te peuren. Zo betrad KPN de televisiemarkt en heeft het er met de overname van Getronics weer een nieuwe core-business bij: die van IT-dienstverlener. En die KPN-medewerkers zich maar omscholen.
Bert Heemskerk (6)
Rabobank (3)
‘Er zijn keuzes gemaakt bij ABN Amro die ik denk ik niet gemaakt zou hebben'
Hoewel 2007 met de kredietcrisis voor alle banken een lastig jaar is geweest, heeft Heemskerk voor het zoveelste achtereenvolgende jaar weer goede cijfers kunnen laten zien. Een winststijging van 14 procent, verkiezing tot beste werkgever van het jaar; het gaat Rabo nog altijd voor de wind. Aan ABN Amro is het een belangrijke concurrent kwijt en het feit dat een flink cohort ABN Amro-klanten afgelopen jaar naar de boerenbank is overgestapt, zal zoet hebben gesmaakt. Rabo blijft wat Heemskerk betreft zijn aloude stokpaardjes berijden: groeien als Nederlandse consumenten- en ondernemersbank en internationaal als 's werelds grootste agrarisch kredietverlener. Geen vuurwerk met megalomane overnames, maar gestage jaar-op-jaar-groei. Behalve de vervanging van Jochem door Fatima verandert er dus niet zo veel. Hoewel: over één onderwerp is het nog altijd angstvallig stil: wie volgt eind dit jaar Heemskerk op als hij met pensioen gaat?
Gerlach Cerfontaine (7)
Schiphol Group (26)
‘Ik blijf erbij dat een beursgang veel beter was geweest'
Opmerkelijk, dat mogen we deze stijging van de Schiphol-topman (hij komt van 12) wel noemen. Uitgerekend in het jaar dat de beursgang van Schiphol – de klus waarvoor hij in 1998 was binnengehaald – definitief is afgeblazen, stormt Cerfontaine de top-10 binnen. Over zijn bewind bij Schiphol overigens weinig klachten. 2007 was weer een topjaar, met een winstgroei van 17,7 procent en er zijn nieuwe samenwerkingsverbanden gesloten met een aantal explosief groeiende Chinese luchthavens waar alleen maar goeds van kan komen. Alleen vormen de mooie cijfers niet afdoende verklaring voor deze plotselinge stijging. Zou het zijn voorzitterschap van de AKO-literatuurprijs geweest zijn dan? Misschien moet Gerlach Cerfontaine gedurende zijn laatste jaren bij Schiphol maar meer van die bijbanen nemen. Met een glorieuze beursgang zal hij zijn cv – helaas, helaas – niet meer op kunnen poetsen.
Leo van Wijk (8)
Air France/KLM (8)
‘Het laatste wat ik zal missen is het contact met de media'
Zo mogelijk nog onverklaarbaarder is de stijging met één plaats van Leo van Wijk. In juli 2007 liet de veteraan uit Betondorp zich opvolgen door Peter Hartman en sindsdien is hij dus niet meer ‘in competitie'. Hoewel: in zijn nieuwe baan, als vice-president in het executive committee van fusiebedrijf Air France/KLM, staat hij gewoon weer een stapje hoger dan Hartman. Alleen houdt hij zich nu bezig met internationale strategie in plaats van de algehele eindverantwoordelijkheid. Blijft staan dat Van Wijk de fusie met Air France heeft mogelijk gemaakt. En die pakt nog altijd vooral positief uit. De combinatie is de grootste luchtvaartmaatschappij ter wereld, laat elk jaar stevige groei zien en slokt nu zelfs – tien jaar na de bijna-fusie tussen KLM en de Italianen – Alitalia op.
Anders Moberg (9)
Ahold (7)
‘Wij spelen weer gewoon winkeltje'
Een goede richtlijn om het beleid van een topman te waarderen, is de eerste jaarcijferpresentatie door zijn opvolger. En aangezien zijn opvolger John Rishton begin maart louter goed nieuws had – vooral Albert Heijn succesvol; desinvesteringen positief afgerond – zou je zeggen dat Anders Moberg deze daling met vier plaatsen niet heeft verdiend. Maar ook Moberg vertrok halverwege dit jaar, net als Van Wijk. Rishton komen we verderop nog tegen. De Zweed – tegenwoordig in Dubai woonachtig – heeft verder niets te klagen. In ruim vier jaar haalde hij bij Ahold 26 miljoen euro binnen. Is hij dat waard geweest? Mwoah. Ahold is weer gezond, maar een nieuwe groeistrategie laat op zich wachten. Die maagpijn heeft Moberg voor een ander laten liggen.
Jean-Paul Votron (10)
Fortis (10)
‘Leiderschap valt niet te leren'
Met stip van 18 naar 10. En de best scorende Belg in dit overzicht. Dat heeft Votron natuurlijk te danken aan het feit dat hij als winnaar uit het ABN Amro-drama tevoorschijn is gekomen. Toch heeft Fortis allesbehalve een makkelijk jaar gehad. Van de grote Nederlandse financials heeft het de meeste last van de wereldwijde kredietcrisis en de prijs – 24 miljard euro – die betaald is voor het Benelux-deel van ABN-Amro mag bepaald flink genoemd worden. Het zal nog jaren duren voordat de beloofde synergievoordelen die prijs rechtvaardigen, áls ze er al uit komen. Vandaar ook dat het aandeel Fortis er momenteel slapjes bij ligt. Werk aan de winkel voor Votron.
Lakshmi Mittal (11)
ArcelorMittal (-)
‘Ga ik voetbal kijken, dan wil dat niet zeggen dat ik de club wil kopen'
Gezien zijn staat van dienst hoort deze Indiër – nu hij toch in de MT500 mee mag doen – op de eerste plaats thuis. Wat Harold Goddijn heeft geflikt met navigatie, heeft Mittal gedaan in de staalindustrie: wereldmarktleider worden. Maar staal is een veel grotere industrie, wat zich laat zien in de omzet die Mittals bedrijf afgelopen jaar tevoorschijn toverde: 76,7 miljard euro bij een winststijging van 16 procent. Het aandeel AcelorMittal – sinds twee jaar een van de zwaargewichten in de AEX-index – doet het bijgevolg goed. En Mittal staat op nummer 4 in de rijkenlijst van Forbes met een vermogen van 45 miljard. Leuk toch? Zo'n exoot.
John de Mol (12)
Talpa (-)
‘Ik ben relaxter dan toen we Tien op zender hadden'
Talpa is dood, leve Talpa Media. Hoe hij het zelf ook formuleert, de tv-zender van John de Mol is geflopt en dus is het logisch dat de koning van de real life soap uit de top-10 is gevallen (vorig jaar nummer 7). Maar over De Mol zelf niet getreurd. Met Talpa Media heeft hij zich als een spin in het web gemanoeuvreerd van de (inter-)nationale televisiewereld en gaat hij onverdroten voort met het bedenken en ontwikkelen van potentiële kijkcijferkanonnen. Minder personeel, minder overhead, minder risico. Die John, het is net alsof ie uit z'n eigen gouden kooi is gestapt.
Rijkman Groenink (13)
ABN Amro (12)
‘Wij hebben de overnameprijs verdiend voor onze aandeelhouders.'
De meest besproken topmanager van het afgelopen jaar en het zoveelste levende bewijs voor de stelling dat ceo's wél de vruchten plukken van hun successen, maar niet de consequenties dragen van hun falen. Na jaren achtereen zijn eigen beloftes niet te hebben ingelost, kreeg Groenink van zijn aandeelhouders een brevet van onvermogen en verdween de oudste Nederlandse bank van het wereldtoneel. De oud-topman rest een gedeukt imago en het lieve bedrag van 30 miljoen euro. It's lonely at the top, maar je krijgt er toch ook een hoop voor terug.
Peter Bakker (14)
TNT (19)
‘De discussie over inkomens in Nederland kan ik niet winnen'
Terwijl hij vrolijk doorgaat met sociale en groene initiatieven (‘TNT emissievrij') en zijn Porsche heeft ingeruild voor een Toyota Prius, heeft Bakker het afgelopen jaar gebruikt om keihard in te grijpen bij zijn postdivisie. Maximaal 11.000 banen verdwijnen in voorbereiding op de uitgestelde liberalisering van de Nederlandse postmarkt. Uit solidariteit met hun medewerkers bevroren de TNT-topmanagers hun basissalarissen. Toen hun bonussen vervolgens wél flink bleken te stijgen, stonden Bakker en de zijnen er even slecht op. Snel werd de nullijn – en Bakkers imago – hersteld.
Jean-François van Boxmeer (15)
Heineken (13)
‘Ik ben opgegroeid met James Bond. Ik heb al zijn films'
Eind 2007 kwam ook Heineken met een opmerkelijk overnameplan. Samen met het Deense Carlsberg wordt voor 9,44 miljard euro het Britse Scottish & Newcastle overgenomen. Heineken mag zich straks in Engeland marktleider noemen. Analisten vrezen dat de twee veel te veel betalen, maar Van Boxmeer heeft het de afgelopen twee jaar goed gedaan en een ceo van een Nederlandse multinational die een stevige overname doet, kan bij onze managers sowieso niet kapot. Twee plaatsen omhoog.
Jan Bennink (16)
Koninklijke Numico (200)
‘In private equity draait alles om geld. Daarmee kan ik mensen niet motiveren'
De grootste grootverdiener van allemaal. En ook hij werd rijk door zijn bedrijf te laten overnemen. Verschil met Groenink is alleen dat Bennink jaar op jaar zijn eigen beloftes overtrof en zo Numico van een wisse dood redde vooraleer hij het voor een goede prijs van de hand deed aan zijn oud-werkgever Danone. Is hij daarmee de volle 90 miljoen euro die hij ermee verdiende waard? Geweldige manager, maar nee.
John Rishton (17)
Ahold (7)
‘We hebben een sterke basis in Europa en de VS en we willen verder groeien'
De nieuwe man van Ahold heeft bij zijn eerste jaarpresentatie goede cijfers kunnen overleggen. De Brit – hij schijnt een groot voetbalfan te zijn – leek slechts tussenpaus te worden, maar mag nu tot 2010 aanblijven om Ahold van nieuw groeiperspectief te voorzien. Of dat deze financiële kei gaat lukken is de vraag. Hij heeft vooral de reputatie van saneerder en boekhouder-met-ruggengraat.
Nancy McKinstry (18)
Wolters Kluwer (-)
‘Ik wilde lerares worden, net als mijn moeder'
De enige vrouwelijke ceo in dit overzicht zakt vijf plaatsen. Ze heeft precies haar belofte van 4 procent autonome omzetgroei gehaald. Dat is allemaal niet bijzonder spectaculair, maar McKinstry heeft de afgelopen jaren goed werk gedaan bij de uitgever. Helaas heeft het aandaal de laatste maanden een glijvlucht omlaag gemaakt, maar daar kan McKinstry weinig aan doen.
Michel Tilmant (19)
ING Groep(4)
‘Het is belangrijker om te leveren dan te zeggen wat je gaat doen'
De derde Belg in de MT 500 blijft geweldig presteren. Het is afgelopen jaar stil geweest rond ING, maar met een winsttoename van meer dan 20 procent tijdens een rampjaar kan Tilmant zich op de borst kloppen. We hebben dan ook geen idee waarom hij vier plaatsen is gezakt.
Patrick Cescau (20)
Unilever (6)
‘Als ik een beslissing neem, everybody knows that I mean business'
Wat hij ook saneert en reorganiseert, de Fransman krijgt beleggers maar niet mee. Cescau heeft Unilever weer op het winstgevende pad gekregen en liet over 2007 goede resultaten zien. Maar op de beurs is het nog altijd niks. Wederom: stationair op 20.
Ben Noteboom (21)
Randstad (27)
‘Het leven is meer dan werken alleen'
Gezien het al ruim vijf jaar voortdurende succesverhaal van Ben Noteboom is het vreemd dat hij nu pas in deze top-25 te bewonderen is. Noteboom zal het worst wezen. Die heeft zijn optiepakketten allang verzilverd.
Feike Sijbesma (22)
DSM (14)
‘DSM is niet van plan om op die drukke Amsterdamse Zuidas te gaan zitten'
In zijn eerste jaar heeft Sijbesma het goed gedaan. Met een flinke omzetgroei en een gezonde winst was 2007 succesvol voor DSM. Vertrouwenwekkend: hij verhoogde de doelstellingen voor 2010.
Eric Meurice (23)
ASML (28)
‘Je kunt slagen met inzet van grove middelen of door slim te zijn'
Een duikeling met negen plaatsen voor de Fransman. Onterecht, want hij liet het zoveelste recordjaar zien. Tot 2012 mag hij blijven.
Tex Gunning (24)
Vedior (362)
‘We zijn de integratie inmiddels gestart'
Tex de wereldverbeteraar. Hij kwam, zag en verkocht het bedrijf aan concurrent Randstad.
Crispin Davis (25)
Reed Elsevier (92)
‘Uiteindelijk zal Reed Elsevier een online bedrijf zijn'
Davis mag nog altijd doorgaan bij de uitgever.
