Ze werkt thuis, met de poes op schoot. ‘Practice what you preach, dat geldt ook voor mij’, lacht Mona Keijzer. Ze oogt relaxed, maar is knetterdruk. Op haar ministerie de laatste tijd vooral met het zoeken naar oplossingen voor ondernemers die net buiten alle steunregelingen vallen. ‘Dat is maatwerk, die aanvragen kunnen we niet automatisch verwerken. Maar daar heb je dan ook weer mensen voor nodig die al die papieren door kunnen nemen’. Bovendien is er later op de dag een debat in de Kamer over het coronabeleid.
MT/Sprout interviewt politici van verscheidene partijen. Vandaag: Mona Keijzer, staatssecretaris van Economische Zaken en nummer zeven op de lijst van het CDA.
Alle afleveringen lees je hier.
We horen dat EZ voortdurend in contact staat met ondernemers om te weten wat er leeft, maar tegelijkertijd klagen die steen en been omdat het kabinet niet naar ze luistert. Sommigen zijn al naar de rechter gestapt. Waar gaat het mis?
‘Kijk, de beste manier om ondernemers te helpen is natuurlijk om de economie weer open te gooien. Dat willen we allemaal. Je wil als ondernemer geen subsidie, je wil gewoon je zaak laten draaien. Dat wil ik toch even gezegd hebben. Maar het is zoals het is. Elkaar ontmoeten is besmettelijk. Eind december ging het aantal besmettingen door het dak. Inmiddels is bij 65 procent van de mensen die corona blijken te hebben sprake van de Britse variant. Het aantal besmettingen is nog altijd te hoog. Dus het gaat stap voor stap. Daar is ook wel begrip voor, hoor.’
Nou ja, twee klanten toelaten op een complete verdieping, dat is toch bijna lachwekkend. Dat bedrijven als de Hema of de Ikea daar kwaad over zijn, dat begrijp u toch wel?
‘Zeker. Ik weet als geen ander dat een grote modezaak als bijvoorbeeld Blijdesteijn niet kan draaien op click and collect of op twee mensen per verdieping. Uiteraard breng ik dat ook in in de kabinetsdiscussies naar voren. Maar je hebt ook te maken met het aantal besmettingen, de zorg dat wanneer je te snel versoepelt de besmettingen en de ziekenhuisopnames weer stijgen.’
‘Gelukkig gaat het vanaf 16 maart alweer een stap verder. Dan kunnen de grotere winkels weer meer mensen ontvangen, één klant per vierkante meter tot een maximum van vijftig klanten. Ook de terrassen gaan als het meezit nog voor Pasen open. Natuurlijk weet ik dat er horecazaken zijn die geen terras hebben. En dat je als ondernemer van de terrassen alleen niet kan draaien. Maar het gaat stapje voor stapje. Wie het daar niet mee eens is, staat het vrij om naar de rechter te stappen. Gelukkig leven we in een rechtstaat, dat kunnen ze gewoon doen.’
Grote winkelketens klagen dat ze er zwaar bij inschieten. Dat de steunregelingen vooral voor de kleinere ondernemer goed uitpakken.
‘Die grote winkelketens weten heel goed dat we bij het geven van staatssteun volgens de Europese regels geen onderscheid mogen maken tussen bedrijven met maar één vestiging of met meerdere. We zijn nu aan het kijken of we dat via een ander staatssteun-kader kunnen oplossen. Ik strijd elke dag, daarmee word ik elke dag wakker, voor wat wél kan. Ik wil terug naar een normaal Nederland, net als iedereen. Dat ik dan af en toe de kop van jut ben, dat zij dan maar zo.’
Ik hoor u over de horeca, over de detailhandel. Maar niet over de sportscholen. Hoe zit het daarmee?
‘Die hoor īk wel, hoor. Misschien even niet in de media, maar ze staan op mijn netvlies gebrand. Al is het alleen al vanwege mijn kinderen. Twee van de vijf gaan normaliter naar de sportschool. Ik ben ook gewoon een mens, gewoon moeder, ik heb vrienden met bedrijven die het water aan de lippen staat. Ik weet heel goed wat de effecten van de coronamaatregelen zijn.’
De verkiezingscampagne leek in het begin gedomineerd te worden door corona. Totdat CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra zich uitliet over het verkorten van de WW. Sindsdien staat het CDA op verlies. Beetje dom?
‘Nou ja, het CDA staat op verlies, dat was alleen in een laatste peiling zo. In alle peilingen daarvoor stonden we op winst. Dus je hoort mij niet zeggen dat het slecht gaat, dat gaat me veel te snel. Bovendien heeft Wopke gewoon eerlijk verteld wat er in ons verkiezingsprogramma staat: dat we het rapport van de commissie-Borstlap willen uitvoeren. Niet gelijk morgen, maar na corona. Ook de rest van de Tweede Kamer heeft dat rapport toen dat uitkwam trouwens van links tot rechts omarmd. Ik vind het de kluit in de maling nemen als je doet alsof dat niet gebeurd is.’
Het monster op de arbeidsmarkt staart ons vol in het gezicht aan
Keijzer verbaast zich over wat er in de media en in Den Haag over de uitspraken van Hoekstra wordt gezegd en geschreven. Hij zou harikiri plegen door het hier nu over te hebben. Verontwaardigd: ‘Ik denk dat je dan de kiezers onderschat. Die zijn echt niet gek. Die hebben heel goed in de gaten dat het zo op de arbeidsmarkt niet verder kan. Die zien dat ouderen die hun baan verliezen alleen nog als zzp’er aan de slag kunnen. Of dat hun kinderen van tijdelijk contract naar tijdelijk contract hoppen en dat ze daardoor geen huis meer kunnen huren of kopen. Het monster op de arbeidsmarkt staart ons vol in het gezicht aan, als we hopelijk van de zomer, de ergste corona-ellende achter ons hebben.’
Het CDA wil niet alleen de WW aanpakken, uw partij wil ook een coronataks voor bedrijven die van de pandemie hebben geprofiteerd. Plus een tijdelijk hogere belasting voor mensen die meer dan 150.000 euro verdienen.
‘Dat heette vroeger solidariteit.. Wij vinden het als CDA niet meer dan fair dat de winnaars van deze crisis bijdragen aan de kosten die zijn gemaakt om anderen overeind te houden. Anderen die het toevallig minder goed getroffen hebben dan zij. De teller wat betreft de extra overheidsuitgaven door alle steunmaatregelen staat volgens mij inmiddels rond de 70 miljard. Dat moeten we natuurlijk een keer terugbetalen.’
Wat vindt u van de miljoenenbonussen voor de top van Albert Heijn en voor die van een beursbedrijf als Flow Traders?
‘Gewoon bizar. Deze mensen staan een beetje los van de gewone Nederlander die wel getroffen wordt door deze crisis. Ik wil die miljoenenbonussen aanpakken, dit soort uitwassen moeten we straks – als we hopelijk bij de coalitiebesprekingen aanschuiven – meteen op tafel leggen. Dat hoort wat mij betreft ook bij ons plan voor een New Deal. We willen de economie doorstarten, repareren en erin investeren. Dat moet natuurlijk betaald worden. Daarom willen we de bedrijven die geprofiteerd hebben van de pandemie ook een bijdrage vragen via een tijdelijk hoger belastingtarief.’
Voordat u dat geregeld hebt zijn we wel een paar jaar verder. Is uw plan wel haalbaar?
‘Zeker, als we dat meteen oppakken bij de vorming van een nieuw kabinet kan dat echt best snel geregeld worden. Technisch komen we ongetwijfeld in de krochten van de wetgeving terecht. Maar als de wil er is, is er veel mogelijk. Grote vraag is wat de VVD gaat doen als partij. Rutte riep tijdens het RTL-debat dat de hoogste inkomens meer zouden gaan betalen. Een paar dagen later kwam hij daar toch weer op terug.’
U heeft het over het eerlijke verhaal van het CDA. Maar de veestapel wil uw partij niet inkrimpen. Hoe eerlijk is dat, daar valt toch niet aan te ontkomen als we het klimaatprobleem willen oplossen?
‘Ik vind het veel te simpel om te zeggen dat het halveren van de veestapel de oplossing is. Het is gewoon niet waar dat het probleem alleen daarmee op te lossen is. Allereerst, hoe ga je dat dan doen? Verplaats je het probleem niet gewoon? Je kunt erop wachten dat ze dan elders veel meer beesten gaan houden, maar dan aanzienlijk minder diervriendelijk dan hier. Er is absoluut een probleem. Maar wij willen in overleg met de sector kijken wat er kan. Vooral via innovatie is er, denken wij, nog heel veel mogelijk. Maar ook via zo’n vrijwillige stopregeling. Twee dagen geleden bleek dat de belangstelling voor een provinciale opkoopregeling voor kalverhouderijen enorm is.’
In het CDA-verkiezingsprogramma staat ook de wens voor twee kerncentrales. Daar maakt u geen vrienden mee..
‘Misschien niet, maar we zijn er tenminste helder over. Niet zoals Rutte, die roept dat hij een kerncentrale in Groningen wel een goed idee vindt, en dat later weer inslikt. Wij zeggen dat we die kerncentrales gewoon nodig hebben. Punt. We gaan het nooit redden met alleen wind en zon. U en ik zijn allebei van de generatie die bang was voor kernenergie. We hebben de hele grote demonstraties tegen kernwapens nog meegemaakt. Maar vooral de jongeren, de bèta’s, die snappen ons verhaal. Die zien dat kernenergie veilig is. Die willen geen velden vol met zonnecollectoren in plaats van groene weilanden. Ook dat hoort bij ons verhaal over het Nederland na corona.
Nieuwe kabinet kan zijn borst maken als ik weer in de Kamer kom
Mona Keijzer is trots op wat ze heeft bereikt als staatssecretaris. Niet alleen paste ze de franchisewet aan, waardoor franchisenemers meer rechten kregen, ook kreeg ze het voor elkaar dat de callcentra worden aangepakt. Vanaf 1 juli mag je alleen nog maar gebeld worden als je een klantrelatie met een bedrijf hebt, of dat bedrijf toestemming hebt gegeven om contact op te nemen. Anonieme telefoontjes kunnen getraceerd worden, de bedrijven die erachter zitten beboet. Verder kreeg ze het voor elkaar dat de Europese Commissie een Nederlands plan overnam om platformbedrijven harder aan te pakken. ‘De markt heeft geen moraal’, zegt ze daarover. ‘Ik heb juist steeds gevochten voor een eerlijke economie.’
Waar bent u het meest gefrustreerd over als u terugkijkt op uw tijd als staatssecretaris?
‘Over corona, over alle ellende die dat heeft veroorzaakt. Wat ondernemers nu doormaken, gaat mij zeer aan het hart. Maar het gaat me ook om het welzijn, de menselijke kant waar we allemaal mee te maken hebben gekregen. We dromen er allemaal van om weer uit eten te kunnen, om weer te kunnen gaan winkelen – ik met m’n zus in mijn geval – of om weer op vakantie te kunnen.’
U droomt ervan om op uw teenslippers naar een festival te gaan, las ik. Echt waar?
‘Nou ja, dat was een beetje figuurlijk bedoeld. Ik ben 52. Maar mijn kinderen willen natuurlijk heel graag weer naar zo’n festival. Heerlijk in het zonnetje in het gras zitten en naar lekkere beats luisteren, dat snap ik helemaal. Ik ben meer begaan met de ondernemers in die sector. Die werden als eersten geraakt en het lijkt erop dat zij ook het langste geraakt worden. Bijna allemaal zzp’ers, waarmee ik weer terug ben bij ons pleidooi om die doorgeslagen zzp’er-isering aan te pakken.’
Tot slot, stel dat straks alleen maar een kabinet te vormen valt met vijf of zes partijen en om de poppetjes eerlijk te verdelen wordt gezegd: het CDA levert niet langer de staatssecretaris van EZ. Wat dan?
‘Dan ga ik gewoon de Kamer in, ik sta niet voor niets op nummer zeven van de lijst.’
Maar dan kunt u minder direct aan de knoppen draaien dan u nu doet. Dat is vast even wennen?
‘Welnee, het is gewoon een andere rol. Ik ben blij met het kamerlidmaatschap als dat zo uitpakt. Ik heb het hiervoor vijf jaar lang met veel plezier gedaan. Ik wil graag dienstbaar blijven aan de samenleving. Het nieuwe kabinet kan zijn borst nat maken als het zover komt. Wat mij betreft: Kom maar op!’
