We hebben allemaal, bewust of onbewust, stemmetjes in ons hoofd. Af en toe is dat een lieve stem, die zegt dat je lekker bezig bent. Maar veel vaker hoor je de stem van jouw inner critic. Het is die stem die je vertelt dat je er nog lang niet bent. Dat je nog veel moet leren en eigenlijk nog lang niet bereikt hebt wat je wilt. Soms is het de stem van één van je ouders. Soms die van iemand anders, of van jezelf. Wie er ook spreekt: je inner critic is vaak veeleisend, en daagt je uit om het beste uit jezelf te halen.
Wat is perfectionisme?
Maar wat is dan het het beste uit jezelf? Wat is het hoogst haalbare? Dat is precies waar het bij perfectionisme om draait. Perfectionisme is het nastreven van een ideaal. Plato leerde ons al over de ideale wereld, waarin een cirkel volmaakt rond is. Alles wat niet voldoet aan je ideaal, is imperfect en verdient jouw aandacht.
Je perfectionisme is erop gericht om jouw idealen te realiseren
Je perfectionisme is er dus op gericht om jouw idealen te realiseren. Dat kan je ideale bedrijf zijn, je ideale medewerker, je perfecte groeistrategie, of een vlekkeloze kwaliteit voor je klanten. Maar ook privé kun je behoorlijk veeleisend zijn. Je wilt de ideale partner zijn, het perfecte lichaam hebben en er altijd geweldig uitzien. Of die hoge eisen aan anderen opleggen.
Waar komt perfectionisme vandaan?
Vaak heb je in je opvoeding al meegekregen aan welke standaarden je moet voldoen. Als kind kun je nu eenmaal de eerste fase van je leven niet zelf nadenken. En dus neem je over wat je ouders je meegeven.
Sommige idealen komen misschien niet van je ouders, maar heb je opgepikt tijdens je studie of van andere rolmodellen. Elon Musk bijvoorbeeld, Michelle Obama of anderen tegen wie je opkijkt. Misschien ben je bovendien zelf wel een idealist en een rolmodel voor anderen en komen jouw idealen uit jezelf.
Behalve uit onze opvoeding of uit onszelf, wordt het nastreven van hoge doelen ook aangewakkerd door onze cultuur. De beste versie van jezelf willen zijn is een maatschappelijke trend. We maken elkaar allemaal gek met het maakbaarheidsgeloof. We laten ons soms opjutten door business coaches en guru’s, die zeggen dat we ons mooiste leven moeten leven. Het kan je veel brengen, maar je kunt er ook onrustig en ongelukkig van worden.
De positieve kanten van perfectionisme
Het is mooi als jij als ondernemer de lat hoog legt. Als ondernemer moet je nu eenmaal standaarden hebben en deze naleven. Streven naar perfectie geeft richting aan je gedrag en dat van je team. Stel dat jij in het ziekenhuis wordt opgenomen en op de operatietafel ligt. Dan wil je ook graag een chirurg die perfectie nastreeft. Perfectionisme leidt dus tot kwaliteit, vooruitgang en klantwaarde. Die klantwaarde levert een goed gevoel en keiharde euro’s op.
Perfectionisme is goed voor je reputatie
Perfectionisme is ook goed voor je reputatie. Als jij veel van jezelf vraagt en alles geeft voor je klanten, zal je goed bekend komen te staan in de markt. Je klanten profiteren van jouw perfectionisme en daar krijg jij loyaliteit en goede naamsbekendheid voor terug.
Je return on investment krijg je niet altijd meteen, en niet van iedereen. Maar volgens de wetten van Karma krijg je alles wat je geeft, vroeg of laat terug. Als je meer wilt lezen hierover, check het boekje The Go-Giver van Bob Burg.
Perfectionisme als obstakel
Maar perfectionisme heeft ook een aantal schaduwkanten:
- Het maakt ongelukkig. Onderhuids is perfectionisme verbonden met angst en onzekerheid. Alles je niet aan de standaard voldoet, ervaar je een tekort. Je constateert een verschil tussen de huidige en de gewenste situatie. Je accepteert jezelf daarbij niet zoals je bent en wijst jezelf af. Je bent dus niet goed genoeg. Die gedachte maakt ongelukkig.
- Het houdt groei tegen. Perfectionisme kan leiden tot minder groei. Door je te lang te richten op iets wat je aandacht niet waard is, gaan andere kostbare kansen verloren. Ook je persoonlijke groei kan eronder lijden. Als ondernemer leer je door verschillende dingen uit te proberen.
- Bevriezen. Een ander groot nadeel van perfectionisme is dat het je kan bevriezen. Je komt niet in actie. Doordat je te veel in je hoofd zit, in de ideale wereld, vergeet je dat je ook je handen uit de mouwen moet steken.
- Uitstelgedrag. Dit is ook een gewoonte die voortkomt uit perfectionisme. Je blijft maar redenen verzinnen om niet aan de slag te gaan. Je blijft bijvoorbeeld maar sleutelen aan je nieuwe website, zonder deze ooit te lanceren. Alsof er überhaupt iemand wakker ligt van jouw website.
- Jezelf tekortdoen. Nog een groot nadeel van perfectionisme is dat jij jezelf misschien wel tekortdoet. Als je te veel van jezelf geeft, omdat je alles perfect wil doen, loop je jezelf voorbij. Je staat voor iedereen klaar maar vergeet voor jezelf te zorgen. Daarom is zelfzorg voor ondernemers ook zo belangrijk.
Hoe is dit voor jou?
Perfectionisme is kortom iets moois, maar kan ook tegen je werken. Om je te helpen aan meer bewustzijn op dit punt, deel ik een kleine schrijfoefening. Pak er pen en papier bij en schrijf eens op:
- Hoe perfectionistisch ben jij op een schaal van 0 tot 10? Waar komt dat het meest tot uiting? Kun je uitleggen waarom dat zo is?
- Wat kost perfectionisme jou en wat levert het op? Bedenk wat je opofferde, en welke beloning er schuilt in je perfectionistische gedrag.
- Wanneer wordt perfectionisme voor jou een probleem? Op welke manier beperkt het jou?
- Waar zou je mee willen stoppen, als het om perfectionisme gaat? Is er iets wat niet meer perfect hoeft te zijn in de toekomst?
- Wat zou je vandaag nog kunnen doen om dit concreet te maken in jouw onderneming?
Tips voor het balanceren van perfectionisme
Door bewust na te denken en in actie te komen word je een beetje relaxter en gelukkiger als ondernemer. Als jij merkt dat je op sommige punten te perfectionistisch bent heb ik een aantal tips om dit beter te balanceren.
- Kijk in de spiegel. Keer eens goed naar jezelf, waarom je zo perfectionistisch bent en waar dat vandaan komt. Er zijn twee bronnen waaruit perfectionisme kan ontstaan: aan de ene kant angst en pijn, aan de andere kant een verlangen of iets liefdevols. Het is goed om te weten waar jouw perfectionisme vandaan komt zodat je beter weet waarom je doet wat je doet.
- Praat met andere mensen. Jij ziet jezelf anders dan hoe anderen mensen jou zien. Ik ken bijvoorbeeld geen enkele ondernemer die tevreden is over zijn of haar website, terwijl het meestal best wel meevalt. Maar we zien vaak vooral onze tekortkomingen. Door je te richten op je tekortkomingen, gaat daar je aandacht naartoe. Door anderen te vragen hoe zij jou zien, krijg je een beter beeld van jezelf. Je zou weleens verrast kunnen worden van hoe positief dat is.
- Accepteer het leven zoals het is. Deze mooie les heb ik geleerd van Jan Bommerez, schrijver van het boek Flow en de kunst van het zakendoen. De boodschap die hij geeft is dat perfectionisme een vorm van weerstand is, je verzetten je tegen de situatie zoals deze is. Wat helpt, is gewoon te accepteren hoe het is zonder te streven naar verandering.
- Richt je op het goede. In plaats van na te denken over de vraag ‘wat is er allemaal nog niet goed?’ focus je je op de vraag ‘wat is er allemaal wel goed?’. En onthoud: je hoeft niet perfect te zijn, want je bent het al.
- Ga van inner critic naar inner coach. Train jezelf om van inner critic naar inner coach te gaan. Een goede coach combineert strengheid met liefde. Je business coach geeft je een schop onder je kont zodat je in actie komt, maar zal je ook prijzen als jij jouw talent benut.
- Zoek een accountability partner. Ga op zoek naar een accountability partner. Dit is iemand met wie je regelmatig spart, zodat je scherp blijft. Bij Groeivoer heb ik de Groeiclub voor Ondernemers opgericht. Dit is een soort mastermind groep. Hier houden we elkaar regelmatig een spiegel voor. Dit alles doen we op een liefdevolle manier, we helpen elkaar echt verder om stappen te maken in onze groei. De tip: omring je met ondernemers die het beste met je voor hebben en die jou completer en gelukkiger maken.
