Is Return to Sender succesvol? Jazeker, anders zouden Katja Schuurman en Janneke Monkhorst niet op het podium van Challengerday staan. De cijfers die ze donderdag gaven zijn indrukwekkend: dertig verschillende (groepen van) producent uit 23 landen leveren hun artikelen via Return to Sender. In de afgelopen jaren zijn zo 1,2 miljoen producten verkocht, via de Hema en de eigen webshop van Schuurman c.s. Al met al hebben 3000 mensen een inkomen dankzij Return to Sender.
Afzetmarkt creëren
Schuurmans onderneming is dus een heel eind gekomen, vanaf het moment dat ze zes jaar geleden op reis voor BNN in India ontdekte dat ook de allerarmsten van de wereld soms bol staan van ondernemerschap. ‘Ik zag er naast armoede en ellende prachtige projecten, waarin mensen vanuit een soms uitzichtloos bestaan een handreiking vol overgave aanpakten. Ik heb mooie producten gezien, maar mensen blijven vaak in armoede leven omdat ze geen afzetmarkt ervoor hebben.’
Die afzetmarkt hebben Schuurman en Monkhorst gecreëerd: ze vonden van begin af aan Hema bereid de tassen, sjaals en sleutelhangers in de schappen te leggen. En die raakten snel uitverkocht. ‘Dat was een droomstart. We hadden de eerste twee jaar ook een tv-programma om Return to Sender bekendheid te geven.’ Monkhorst: ‘We waren niet de eerste met dergelijke artikelen, maar op een of andere manier was er geen zichtbaarheid bij grote publiek. Daarmee wilden wij het verschil maken, maar ook met de producten zelf: die zijn verfrissend, je moet ze willen hebben, ze verrassen en zijn hip, we hebben ze deels samen met Hema ontwikkeld.’
Handel, geen hulp
Gaandeweg bleken Schuurman en Monkhorst wel een ander doel voor ogen te hebben, openbaarden ze tijdens Challengerday. Hun missie hebben ze aangescherpt tot het met eerlijke, duurzame handel ondernemerschap in de derde wereld stimuleren. De winst wordt daarom teruggeïnvesteerd in de producenten zelf. Monkhorst: Anders zou het traditionele ontwikkelingssamenwerking worden.’ Schuurman: ‘Dat was in eerste instantie wel wat ik wilde, omdat ik zo geïnspireerd was geraakt door projecten die ik had bezocht. Maar ik snapte uiteindelijk wel dat we ons moesten concentreren op de ondernemers. Wat ik ervan heb geleerd: als ondernemer moet je bereid zijn je overtuigingen aan de kant te schuiven – niet te snel natuurlijk!’
Sociaal en duurzaam spreekt vanzelf
‘Echt succesvol ondernemen is sociaal ondernemen,’ stelt Schuurman. ‘En dat spreekt eigenlijk vanzelf: is asociaal ondernemen dan een alternatief? Winst en succes meet je tegenwoordig niet meer af aan hoeveel geld je verdient. Als de een ergens beter van wordt, gaat dat te vaak ten koste van de ander.’ Ook duurzaamheid zou vanzelfsprekend moeten zijn voor ondernemingen. ‘Dat sluit niet uit dat je een winstgevend succesvol bedrijf kunt leiden, integendeel. Je hoeft niet zoals wij alle winst terug te geven, je mag best zelf winst maken. Ik denk dat eigenbelang heel erg duurzaam is.’
Duurzame handel
De grootste uitdaging van Return to Sender wordt misschien wel: zichzelf misbaar maken. Want inmiddels zijn 3000 mensen geholpen, maar tegelijkertijd afhankelijk geworden van Return to Sender. Monkhorst: ‘Het succes was er vanaf het begin, we maakten winst en kregen genoeg aandacht, maar een belangrijke vraag was: wat als wij zouden moeten stoppen? In hoeverre hebben de lokale ondernemers voldoende kennis opgebouwd om zelfstandig te blijven draaien?’ Vandaar dat de winst van return to Sender gaat naar verduurzaming van de handel: zorgen dat de ondernemers ook andere afnemers vinden en andere afzetmarkten kunnen ontginnen. De twee dames haalden daarom zestien producenten naar Nederland om ze te trainen, en namen ze ook mee naar een belangrijke beurs in Frankfurt, om daar aan nieuwe business te komen.
Kopieerbaar model
Groeit het succes van Return to Sender nog door? Volgens Schuurman en Monkhorst is in eigen land nog voldoende groei te halen, via de Hema en de eigen webshop, die is gericht op de zakelijke markt. Monkhorst: ‘We zijn inmiddels ook met ons label in Frankrijk actief. Maar wij willen niet de allergrootste worden: we willen een kopieerbaar model neerzetten.’ Schuurman: ‘We hebben gedacht zonder grenzen: in mogelijkheden en kansen, in plaats van in onmogelijkheden. Wat mij betreft zou een van de goede eigenschappen van een ondernemer moeten zijn, dat je durft te drone en heel lang de realiteit buiten de deur houdt. Althans dat je die zo laat mogelijk een plek geeft in je plannen.’
