Een moderne manier van koffie bestellen, dat is het zeker. Als Sprout bij startupgebouw B.Amsterdam een espresso bestelt, vraagt de Belgische bediende of we eerst een vragenlijst op de computer willen invullen. “Op die manier kunnen we je een espresso serveren die precies past bij je smaak.” De computer vraagt onder meer of we van sterke of slappe koffie houden, en van prikwater of gewoon water. “Uit de gegevens blijkt dat je van een sterke, fruitige espresso houdt,” zegt de bediende en ze haalt de hendel over van dit type espresso. Het drankje blijkt prima te smaken.
Watson
Het is een voorbeeld van het toepassen van de Watson-methode van techbedrijf IBM, legt medewerker Marije Ferwerda (rechts) uit. De Watson is een door IBM ontwikkelde cognitieve technologie, die kunstmatige intelligentie en big data gebruikt. “Door hem bijvoorbeeld te koppelen aan je social media-profielen, kan Watson een inschatting maken van je persoonlijkheid. Ben je extravert, dan is de kans volgens ons systeem groot dat je van een andere soort espresso houdt dan als je introvert bent.”
Om te laten zien hoe het werkt, haalt ze het Twitter-account van uw redacteur door het Watson-systeem. Er komt uit dat ik weinig sensitief ben. “Dat kan ook komen doordat mensen op Twitter zakelijker zijn”, haast Ferwerda zich te zeggen. “Jouw Twitter-account is immers niet afgeschermd. Veel mensen zijn op Facebook sensitiever.” De beste is volgens Ferwerda dan ook om zoveel mogelijk data en social media-accounts van iemand te gebruiken. Hoe meer data, hoe beter het werkt.
TEDx
Maar het systeem kan meer dan een kopje koffie zetten. Ferwerda laat een voorbeeld zien met conferenties van TEDx. Door slimme spraakherkenning wist Watson alle conferenties te transcriberen. Op basis van mijn persoonlijke voorkeuren kan de computer nu inschatten welke fragmenten uit willekeurige TEDTalk ik interessant vind.
De computer laat me vervolgens precies die fragmenten van die lezingen zien. “Zo hoef je niet meer de hele TEDTalk te bekijken”, legt Ferwerda uit. Op hun website hebben ze ook een zoekfunctie. “Type hier maar eens een vraag in”, zegt Ferwerda’s collega Damiaan Zwietering (rechts). Samen maken ze onderdeel uit van een zes man tellende IBM-delegatie die in Amsterdam aan Watson werkt. Ik type in: ‘when can we expect autonomous cars?’ De computer brengt ons meteen naar fragmenten waarop sprekers een antwoord geven op exact die vraag.
De eerste versie van Watson werd al in 2007 ontwikkeld, en inmiddels gebruiken tienduizenden mensen het systeem wereldwijd. Producent IBM wilde al in 2011 laten zien dat de computer slimmer is dan mensen, en daarvoor menselijke eigenschappen gebruikt. Watson herkent bijvoorbeeld emotie en ironie. Om dit te bewijzen liet de producent Watson meedoen aan de tv-quiz Jeopardy! Tegenover Watson zaten de twee sterspelers van het programma, maar de computer gaf hen beiden het nakijken.
Watson Beats
Maar wat kun je als onderneming met dit soort vormen van kunstmatige intelligentie? Veel, denkt Ferwerda. We lopen naar een computer met het zogenaamde Watson Beats-programma, wat volgens haar handig is voor muzikanten, songwritingbedrijven en labels. Het idee is dat de computer muziek componeert. Als gebruiker kun je zelf aangeven in welke stijl dit moet, en met welk gevoel. Ik kies voor snelle indie rock, en snelle indierock is wat we krijgen. Gitaren, uptempo drums en een ietwat donker baslijntje.
Muzikanten met een writersblock kunnen te rade gaan bij een robot
Maar goed, professionele muziekprogramma’s als Logic kunnen dit soort dingen ook al. Ferwerda zegt er dan ook meteen bij dat we vandaag een versimpelde demo-versie van Watson Beats voor onze ogen hebben. “Het idee achter het echte programma is dat muzikanten zelf een stuk muziek inspelen. Als ze na een couplet met een writersblock zitten, kunnen ze Watson Beats gebruiken. Op basis van je demo-opname kan Watson je voorstellen doen voor bijvoorbeeld een refrein. Je kunt hierbij kiezen of je iets in de sferen van de jaren ’80 of ’90 wil maken, of juist iets futuristisch.” Het systeem hielp muzikant Alex Da Kid al bij het schrijven van zijn nummer Not Easy. Net echt.
Zwietering vertelt dat zijn bedrijf dit systeem nu probeert te koppelen aan slimme spraaktechnologie. Hierdoor kan Watson muzikanten zelfs kan helpen bij het afmaken van songteksten. “De computer komt dan met suggesties voor woorden die bij de sfeer en het gevoel passen.”
Ferwerda voegt eraan toe: “Stel dat je bijvoorbeeld iets in de sfeer van Bob Dylan wil schrijven, dan kan Watson je daarbij helpen. Hetzelfde geldt voor als je een deephouse-track wil maken.” Schrijft de computer straks een Blowing in the wind voor mij op bestelling? De techneuten moeten lachen. Dat is niet de bedoeling, legt Ferwerda uit. “De computer moet mensen helpen, niet vervangen.”
Robot-dj’s
Worden festivals straks gedomineerd door robot-dj’s? Nee, denken ze bij IBM
Hier snijdt ze een interessant punt aan. Cmo Meindert Kennis van dancelabel Spinnin’ Records stelde afgelopen maand op TNW Conference nog dat de dj van de toekomst juist best wel eens een robot zou kunnen zijn. “Binnen tien jaar hoor je niet meer of een track gemaakt is door een mens of een robot”, zei hij. Kennis denkt zelfs dat festivals in de toekomst geen dj’s meer hebben. Festivals worden volgens hem straks gedomineerd door computers die automatisch muziek creëren die aansluit bij de stemming van het publiek. Onzin, denken ze bij IBM. “Zou jij er dan nog heen gaan?”, vragen ze mij. Toegegeven, daar zou ik geen zak aan vinden.
Waar ze bij IBM meer in geloven, is dat kunstmatige intelligentie de mens assisteert bij de minder populaire klusjes. Of zoals Ferwerda het omschrijft: “AI brings humanity back to business.” Als voorbeeld wijst ze op hun project Tone Analyser, dat wordt ingezet bij hotels. “Hierbij kijkt Watson naar de sentiment in hun teksten. De computer scant voor het hotel of er onbedoeld agressieve passages in hun bedrijfsteksten voorkomen. Die zitten er soms in de teksten, zonder dat je het doorhebt. Deze scan helpt het hotel weer aan een betere uitstraling.”
Zwietering voegt eraan toe dat je dit systeem voor allerlei soorten teksten kunt gebruiken. “Stel dat je bijvoorbeeld een mail naar een manager moet sturen. Dan kun je hem door het systeem halen en scannen of er niet per ongeluk informele woorden in je mail staan.”
Automatiseringen
Nemen robots onze banen in, of nemen ze slechts de rotklusjes van ons over?
De hotels maken ook gebruik van een chatsysteem dat negentig procent van de vragen van gasten beantwoordt. Hotelgangers hebben tevens een pratende spiegel op hun slaapkamer, die ze vertelt wat het nieuws is en of het gaat regenen. Wanneer de gasten binnenkomen, ontvangen ze bovendien via een app direct hun wifi-code.
De grote vrees onder sommige economen en beleidsmakers is dat dergelijke automatiseringen uiteindelijk tot een verlies van arbeidsplaatsen zal leiden. Zo stelde minister Asscher al in 2014 dat automatiseringen zorgen voor toekomstige werkloosheid. Om dit financieel op te vangen, pleitten diverse politici en opiniemakers al voor een basisinkomen.
Dat het ook anders zou kunnen lopen, toont het voorbeeld met dit hotel aan. Volgens Ferwerda zouden deze hotels nog met even veel personeel werken. “Het verschil is echter dat mensen op de vloer meer tijd hebben voor het echte werk. In plaats van wifi-codes uitdelen, hebben ze nu echt tijd om mensen persoonlijker van dienst te zijn. Wij geloven in mens én machine, niet in mens versus machine.”
Cognitieve jurk
Dat kunstmatige intelligentie zelfs in de modesector een rol kan spelen, bewees IBM afgelopen jaar. Het techbedrijf gebruikte zijn techniek om een zogeheten cognitieve jurk te maken voor modelabel Marchesa. Het label liet een model over de catwalk lopen met de jurk. Het kledingstuk bevatte tientallen sensoren met lichtjes, die digitaal gekoppeld waren aan de hashtag van het evenement.
De ingebouwde Watson-computer analyseerde alle tweets met deze hashtag. De stemming van de twitteraars werd weer gekoppeld aan bepaalde kleuren. Rood voorbeeld voor positieve berichten. De jurk lichtte uiteindelijk op in een veelvoud aan kleuren.
Slimme nieuwsdienst
De mogelijkheden zijn oneindig, wil Ferwerda maar zeggen. Ze opent een nieuw scherm op haar laptop. Het is de zogeheten IBM Watson News Explorer. Dit is een slim systeem dat mediabedrijven kunnen gebruiken om snel alles te leren over een onderwerp. “Type maar eens een recent nieuwsonderwerp uit de Verenigde Staten in”, zegt Ferwerda.
Ik kies voor het zoekwoord ‘Uber’, aangezien ceo Travis Kalanick deze week met verlof ging vanwege de schandalen binnen het bedrijf. Het programma toont een web aan zoekwoorden en hoofdpersonen binnen deze nieuwsverhalen. Kalanick is weinig verrassend een van deze hoofdpersonen binnen de nieuwsstroom, maar ook diverse Amerikaanse politici duiken op. “Het systeem kan je zelfs laten zien welke journalisten veel over dit onderwerp schrijven.”
Nine Connections
Een Nederlands bedrijf dat gebruik maakt van deze service van IBM is het in 2009 opgerichte Nine Connections. Het veertien man (16 fte) tellende bedrijf heeft er een slim social media-systeem mee ontwikkeld. Hiermee kan de onderneming voorspellen of een bepaalde post het wel of niet goed zal doen op social media.
De bebaarde ceo Lucien Burm (rechts) legt uit dat zijn programma onder meer social media-gebruikers adviseert wat zij op Facebook en Twitter voor interessants zouden kunnen posten. Het bedrijf kijkt hiervoor naar de interesses van gebruikers, zoals Facebook-likes, maar ook naar big data en zelfs het weer. Vervolgens geeft Nine Connections suggesties voor te delen artikelen.
Zit men hier wel op te wachten? Weten mensen niet gewoon heel goed zelf wat ze willen posten? “Jij misschien wel”, zegt Burm. Als journalist zit jij waarschijnlijk dicht op het nieuws. Veel mensen stuiten online echter minder snel op toevallige content. Ook zij willen wel eens een leuk artikel op social media posten. Een systeem als de onze is voor hen denk ik heel handig.”
Privacy
Lucien Burm wil geen politieke partijen helpen
Toch leiden slimme systemen als deze ook onherroepelijk tot de privacyvraag. Willen consumenten wel dat bedrijven op deze manier met hun data aan de haal gaan? Burm denkt niet dat zijn bedrijf in ieder geval niets verkeerd doet. “Je hebt zelf de keuze of je je Twitter-account aan ons systeem koppelt. We werken bovendien niet samen met bedrijven die hun werknemers verplichten zoiets te doen. Je social media-profielen zijn van jou, niet van een ander.”
Een andere vraag die voor Nine Connections kwam opspelen is: wie help je wel, en welke niet? Nine Connections werkt voor mediaondernemingen als bijvoorbeeld TMG, maar wat als opeens een extreem-rechtse partij als de PVV aanklopt?
“Met het team besproken we dergelijke scenario’s”, legt Burm uit. “De PVV helpen bij hun campagne wilden we niet, maar toen vroeg iemand: en Denk wel? Hierop besloten we één lijn te trekken en niet met deze partijen samen te werken.” Burm wil techniek naar eigen zeggen vooral gebruiken om te innoveren, niet om te propaganderen.
