Op Vliegwiel.nl staat de petitie, die volgens Gaal inmiddels door honderden oprichters van startups en ook investeerders is ondertekend. ‘We hebben het talent. We missen het vliegwiel’, staat boven het manifest, dat ervoor pleit om nu echt een eind te maken aan alle fiscale en administratieve rompslomp die het zo lastig maakt voor startups om werknemers te belonen met aandelen of opties.

‘Complexe regelgeving houdt dus de economie en het innovatievermogen van Nederland tegen’, aldus de petitie. ‘Wij zijn nu in rap tempo veelbelovende bedrijven aan het verliezen aan landen zoals de VS, het VK, Israël, en andere landen waar dit wel goed geregeld is. Om het toekomstige verdienvermogen veilig te stellen moet Nederland een andere koers inslaan.’

Drie eisen aan de overheid

De petitie roept de overheid op om drie maatregelen te nemen:

• Een specifieke belastingfaciliteit voor startups: zorg dat bedrijven tot 15 jaar oud gebruik kunnen maken van voordelige regels rondom werknemersparticipatie.
• Belasting heffen bij verkoop: pas belastingheffing toe op het moment dat aandelen verhandelbaar zijn, niet eerder.
• Minder administratie: vereenvoudig de regels, bijvoorbeeld door een vermogenswinstbelasting (capital gains tax) zoals andere landen die hebben.

Onder de ondertekenaars zijn bekende namen als Daniel Gebler (cto van Picnic), Adriaan Mol (Mollie), Eric Klaassen (Crisp) en Jorn van Dijk, die zijn startup Sofa ooit verkocht aan Facebook.

Nederland loopt achter op buitenland

De grote lijn: in de strijd om talent en innovatie speelt werknemersparticipatie een cruciale rol. Vergeleken met landen als de VS, Engeland en pakweg Estland blijft Nederland hiermee enorm achter. Het huidige beleid frustreert niet alleen ondernemers, maar beperkt ook de groei van het Nederlandse startup-ecosysteem, aldus de petitie. Het vliegwieleffect, waarbij werknemers van succesvolle startups zelf gaan investeren of nieuwe startups beginnen, blijft hierdoor uit.

Terwijl Nederland de afgelopen jaren toch best een paar bedrijven heeft voortgebracht die miljarden waard zijn. Adyen is het bekendste voorbeeld. Medeoprichter en cto Arnout Schuijff investeert in startups en heeft zelf ontslag genomen om zich te storten op zijn eigen kassa-startup Tebi. Verschillende ex-Adyenners begonnen ook met een eigen startup, maar er is geen legertje Adyen-miljonairs ontstaan dat het vliegwiel een zwieperd gaf. ‘Er zijn helaas te weinig investeerders uit voortgekomen’, stelt Gaal vast.

Lees ook: De ‘Adyen-maffia’ blijft uitdijen: deze startups zijn opgezet door ex-medewerkers

Administratief gedoe

Gaal is al meer dan 15 jaar actief in de startupwereld, richtte onder meer Wakoopa en Karma op, werkte in de VS voor Google en zet met zijn nieuwste startup Vesper met AI geschreven verhalen om in games. Hij is zelf min of meer onderdeel van dat vliegwiel: zijn investeerders waren in het verleden medewerkers die financieel meeliftten op het succes van de startups waar ze werkten. Zelf investeert hij in andere startups, geeft ze advies en kent zijn medewerkers ook aandelen en opties toe.

‘Maar als een beginnende founder me vraagt hoe dat werkt, moet ik een uurtje met hem gaan zitten om uit te leggen hoe het systeem met certificaten van aandelen en het administratiekantoor dat je ervoor moet oprichten werkt. Het kan dus wel, maar het is zoveel administratief gedoe dat iemand alleen maar kan concluderen: dat regel ik later wel.’

Halve maatregel

De fiscale behandeling van werknemersaandelen en -opties is eigenlijk al zo lang als Gaal zelf onderneemt een steen des aanstoots. In 2023 is die dankzij een wetswijziging iets vriendelijker geworden: medewerkers hoeven niet meteen af te rekenen met de fiscus als ze opties of aandelen krijgen toegekend, maar kunnen dat moment uitstellen tot de aandelen verhandelbaar worden.

Maar dat is wat de actie Vliegwiel betreft een halve maatregel. ‘Dan moet je nog steeds belasting betalen terwijl je het geld nog helemaal niet hebt. Je zou pas moeten afrekenen zodra je ze daadwerkelijk verkoopt’, vindt Gaal. In Engeland is dat zo geregeld, maar ook Frankrijk en Duitsland hebben de afgelopen jaren gekozen voor een vergelijkbaar regime.

En die administratie rond werknemersparticipatie kan ook veel simpeler, dat weet Gaal van de twee startups die hij in de VS oprichtte. ‘Je reserveert een pool aandelen voor je mensen, die pool leg je vast bij de notaris en vervolgens hou je zelf bij wie wat krijgt.’

Lees ook: 99 manieren om je medewerkers te belonen, ook zonder geld

Lobby van Constantijn en DSA

Nu is Gaal niet de eerste die aandacht vraagt voor een vriendelijkere behandeling van werknemersaandelen. Techleap-boegbeeld prins Constantijn en de Dutch Startup Association (DSA) lobbyen daar ook al jaren voor – met die wetsaanpassing uit 2023 als voorlopig resultaat. ‘Exact, net als VNO-NCW en NLGroeit zich er sterk voor maken’, reageert Gaal. ‘Maar het is nu voor het eerst dat individuele founders hun stem laten horen.’

Ook in de Tweede Kamer leeft het onderwerp. In november riep VVD-kamerlid Wendy van Eijk minister Eelco Heinen van Financiën op om de belastingregels meer in lijn te brengen met die in andere landen. Dat leidde een maand later tot het rapport Opties voor groei, opgesteld door fiscaal adviesbureau Archipel.

Alles wordt gezien als loon

Nederland staat op plek 22 van 25 landen als het gaat om aantrekkelijke optieregelingen, staat daarin te lezen. Slechts 4 procent van de aandelen van Nederlandse bedrijven is in handen van medewerkers, vergeleken met 19 procent in de VS. ‘Het probleem is dat we in Nederland alles wat er gebeurt tussen werkgever en werknemer als loon beschouwen’, zegt Bas Jorissen van Archipel. Hij vergelijkt het met de lunch, die ook als loon in natura moet worden opgeteld bij het loon van medewerkers.

‘Maar als je het startupklimaat wilt faciliteren omdat startups een belangrijke banenmotor zijn die bijdraagt aan de innovatiekracht die Nederland een grotere autonomie geeft, moet je werknemersparticipatie faciliteren voor startups. Het maakt ze competitiever ten opzichte van grote ondernemingen die meer salaris kunnen betalen. Het is ook bewezen dat mede-eigenaarschap leidt tot grotere betrokkenheid van werknemers en beter presterende ondernemingen, nog los van het vliegwieleffect waar Robert aandacht voor vraagt.’

Dagelijks de nieuwsbrief van Startups & Scaleups ontvangen?

E-mail *

Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Verstuur

Dagelijks de nieuwsbrief van Startups & Scaleups ontvangen?

E-mail *

Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Verstuur

Symbolische wetswijziging

Wat de fiscalist betreft worden aandelen en opties ook in de aangepaste wet nog te zwaar belast doordat ze als loon worden beschouwd. ‘De wetswijziging in 2023 was van symbolische waarde: eindelijk werd naar de sector geluisterd. Maar net als andere landen zou Nederland dat loonpoortje kunnen overslaan en werknemersaandelen als vermogen kunnen belasten. Dan wordt pas afgerekend over de vermogenswinst bij verkoop.’

En ja, er zijn alternatieven als ‘virtuele’ aandelen en stock appreciation rights ofwel SAR’s, maar die komen neer op een bonusregeling. ‘Daarmee bind je je werknemers niet als er een jaar geen winst te verdelen valt’, zegt Jorissen. ‘Bovendien zijn investeerders er niet dol op. Amerikanen kennen alleen maar opties en aandelen, de rest willen ze niets mee te maken hebben.’

Dit artikel is geschreven door

Philip Bueters

Philip Bueters schrijft als financieel-economisch journalist over technologie, innovatie en ondernemen. Hij speurt voor MT/Sprout naar de beste startups, scaleups, jonge leiders en ondernemers. Mail Philip

Volg Philip op LinkedIn