Het is de eerste keer dat ze bij startupstudio Aimforthemoon een grootheid uit het buitenland wisten binnen te halen voor hun Moonshot Stories-avonden. En dan ook nog een van Google! De – jawel – jeu de boules-foodhal in Amsterdam-Oost is dan ook afgeladen op donderdagavond 4 oktober. Dat het evenement zich op deze locatie afspeelt, is trouwens allerminst toeval. Eén van de uitbuiters is Jesse van der Meulen, die tevens voor de startupstudio werkzaam is.
De jeu de boules-banen zijn deze avond goed weggewerkt onder een zee aan stoelen. Bosjes twintigers en dertigers zijn afgekomen op Mo Gawdat, die een onnavolgbare carrière beleefde bij de grootste technologiebedrijven die onze aarde rijk is. Zodra de kale Egyptenaar het podium bestormt, is het dan ook muisstil in de zaal. Leren van een oud-Google-topman, dat lijkt iedereen wel te willen.
Gawdat vertelt dat hij 40 jaar oud was toen hij besloot dat het tijd was om met pensioen te gaan. Een carrière als daghandelaar en een succesvolle loopbaan bij IBM en Microsoft hadden de zakenman voldoende kapitaal opgeleverd om de kantoorjungle voorgoed de rug toe te kunnen keren.
Plots kreeg Gawdat een telefoontje van een headhunter. Of hij bij een interessant internetbedrijf wilde werken. Gawdat hield de boot aanvankelijk af, maar nadat hij hoorde dat het om Google ging wist de betreffende headhunter hem toch over te halen tot een sollicitatiegesprek. Na dat gesprek was hij naar eigen zeggen “blown away”. Over de goede bedoelingen van de internetbranche had hij aanvankelijk nog wel zijn twijfels. Moest hij daar wel iets mee doen?
Een vriend wees Gawdat erop dat het probleem van deze wereld is dat de goede mensen het te vaak opgeven. Ze willen geen macht, invloed en geld, waardoor de verkeerde mensen steeds aan de knoppen komen te staan. Het gaf Gawdat de overtuiging om toch voor Google aan de slag te gaan. Hij leidde jarenlang de innovatietak van het concern, Google X. Zijn doel bij Google was om de wereld beter te maken. “Google draaide er echt om de wereld beter te maken, dat ging voor het geld”, aldus Gawdat, die de structurele belastingontduikingen van zijn voormalig werkgever toch wat lijkt te vergeten.
Afijn, Gawdat had het naar zijn zin bij het techbedrijf. Google daagde hem naar eigen zeggen uit te experimenteren. En bij experimenteren hoort falen. Als ware serie-ondernemer begon Gawdat 25 startups, waarvan er maar zeven succesvol bleken. Maakt niet uit, volgens de ondernemer: je bouwt immers niet alleen aan een startup, maar ook aan jezelf.
Egypte
Ondanks al zijn successen en geld, slaagde Gawdat er niet in om volledig gelukkig te worden. Zijn desolate gevoel draagt hij al van jongs af aan met zich mee. Gawdat kwam in 1967 ter wereld in het arme Egypte en verwachtte weinig van het leven. Toch wist hij pijlsnel de carrièreladder te beklimmen. Hij begon zijn loopbaan bij informatiebedrijf IBM in Egypte om vervolgens voor een Amerikaans handelsbedrijf als daghandelaar in Dubai aan de slag te gaan.
Plotseling had Gawdat alles: een mooi huis, al het geld van de wereld en een familie. Het leverde Gawdat echter geen geluk op, maar eerder zijn eigen Is dit alles-moment. Hij voelde zich belabberd en zocht het daarom in het materiële. 4 jaar lang kocht hij allerhande gadgets en ging zo vaak hij kon op vakantie. Niets hielp. Hij besloot daarop te onderzoeken hoe je gelukkig kunt worden en stortte zich op de literatuur.
Geluk
Twaalf jaar lang deed Gawdat onderzoek naar het fenomeen ‘geluk’, wat uiteindelijk resulteerde in het afgelopen jaar verschenen boek Solve for Happy: Engineering Your Path to Joy. De Egyptenaar meent dat geluk voor iedereen bereikbaar is, zolang je er maar in geïnteresseerd bent.
Gawdat legt de door hem veronderstelde maakbaarheid van geluk uit aan de hand van enkele financiële voorbeelden. Zo besloot hij eens te op straat te zoeken naar een briefje van honderd dollar, waarna hij er daadwerkelijk een vond. De keer erop besloot de ondernemer de straten af te speuren naar juwelen. Zijn speurtocht leverde hem elf juwelen op, waarvan hij er eentje vond in een van de drukste straten van New York City. “Het was er zo druk. Iedereen had dezelfde kans om het te vinden, maar ik was de enige die ernaar zocht.”
Win-win-situaties
Dat geluk meer is dan een verzameling klavertje vier-taferelen, weet ook Gawdat. We moeten proberen het goede in anderen te vinden, stelt hij. Hij stelt dat de meeste onderhandelingen eindigen met één winnaar en één verliezer, terwijl we beter zouden kunnen streven naar win-win-situaties. Gawdat stelt dan ook dat de westerse wereld te individualistisch is geworden. Velen willen winnen, ook als dat ten koste van anderen gaat.
Draai het om, raadt de ondernemer aan: verbind mensen in de zakenwereld in plaats van de wereld te bevechten. Het blijft onduidelijk hoe hij dit streven rijmt met het werk van zijn oude werkgever Google, dat als disrupter pur sang talloze branches bevocht om meer martkaandeel te vergaren. Dit jaar kreeg de techgigant nog een miljardenboete van de EU opgelegd wegens mededinging. Weinig verbindend, zou je zeggen.
Donkere dagen
Het hoofdstuk in zijn geluksboek dat Gawdat het moeilijkst vond om te schrijven ging over de dood. In 2014 verloor Gawdat zijn zoon vanwege medische fouten in het ziekenhuis. Gawdat maakte de donkerste dagen uit zijn leven mee. Wat moest hij doen? Wraak nemen en dus een leven voor een leven nemen? Nee, dat is zinloos, besefte Gawdat. Het leven van zijn zoon is immers niet slechts één leven waard, maar miljoenen levens. De oud-Google-employee kwam daarom tot het ambitieuze besluit om 10 miljoen mensen gelukkig te maken. Dat was de enige manier om zijn zoon te eren.
Met dat bijzondere doel in het achterhoofd reist de Egyptenaar nu de wereld rond. Een van de tips uit de mindfulness-stal die Gawdat deze avond aan zijn toehoorders geeft, is dat je geluk niet krijgt door het onderwerp waar je precies over denkt maar door hoe je er mee omgaat. Soms kan het nuttig zijn om je af te schermen van de buitenwereld, meent de zelfverklaard geluksexpert. Op sociale media reageert hij bijvoorbeeld niet op negatieve commentaren en berichten. Vroeger deed Gawdat dat wel, tot hij erachter kwam dat negatieve commentaren slechts een fractie van het totale aantal berichtjes op zijn kanalen uitmaakten. Waarom zou je daar zoveel mentale energie aan verspillen?
Technologie
Willen we als mens gelukkig worden, dan moeten we van de kleine dingen genieten, meent Gawdat. Lekker voor je uit staren en je gedachten de vrije loop laten. Te vaak worden we echter afgeleid door onze smartphone, waardoor we onze blik op de werkelijke wereld om ons heen verliezen.
Technologie is goed als je het goed gebruikt, is de ondernemer van mening. Als hij 16 uur in het vliegtuig zit, blijft het televisiescherm dikwijls uit. “Dan maak ik verbinding met mezelf”, gooit Gawdat er een goedbedoelde Happinez-kreet tegenaan. Aan binge-watching op Netflix doet hij niet en Gawdat mag van zichzelf na 9 uur ‘s ochtends maar 11 minuten per dag op Facebook zitten. Om 11 over 9 in de ochtend zit de ondernemer doorgaans door zijn minuten heen, vertelt hij lachend met enige zelfspot. Al dat swipen, daar worden we niet gelukkig van, stelt Gawdat. “Dan kun je Facebook wel de schuld geven, maar in feite zijn we zelf schuldig”, stelt hij.
Wel valt hier het een en ander op af te dingen. Bedrijven als Facebook en ook Google zijn groot geworden door slimme growth hacking-trucjes, waardoor gebruikers langer op hun platforms blijven, zodat deze bedrijven meer reclamegelden kunnen innen. Onder het mom van ‘engagement’ proberen bedrijven zoals Gawdats voormalige werkgever gebruikers verslaafd te maken aan hun digitale producten. Het verschuiven van de schuldenlast van Google naar de verslaafde gebruiker, reikt daarom naar wat ze in de MeToo-wereld al snel blaming-the-victim zouden noemen.
Toch zit er wat in het betoog van Gawdat over sociale media: het eindeloos scrollen over timelines kan mensen daadwerkelijk ongelukkiger maken, zo is inderdaad al meermaals aangetoond. Doe je dit minder vaak, dan loop je niet de kans om meegetrokken te worden in deze spiraal van ongeluk.
Depressiviteit
De avond krijgt een spannende wending als een vrouw in het publiek wijst op haar broer, die lijdt aan depressiviteit. Hoe werkt de methode van Gawdat voor mensen bij wie neerslachtigheid een aangeboren lichamelijke afwijking is? Hierop krijgen we vanavond geen bevredigend antwoord. Gawdat stelt dat het feit dat hij in zijn boek schrijft dat geluk een keuze is behoorlijk wat lezers met depressieve klachten af heeft geschrikt. Hij raadt de vrouw aan om zich zo vredig mogelijk op te stellen tegenover haar broer, zodat die misschien iets van die innerlijke vredigheid overneemt.
Het zijn redeneringen als deze die ervoor zorgen dat Gawdats betoog deze avond niet volledig weet te overtuigen. Ook gaat hij voorbij aan sociaal-economische factoren: in landen als Malawi of Congo zul je als het ware niet zo snel diamanten op straat vinden. Is geluk volgens Gawdat net zo maakbaar voor kansarmen als kansrijken? Het blijft vanavond helaas verborgen in het woud der onbesproken dingen.
