Hoewel het aantal geschillen en de juridisering van de samenleving toeneemt, kan gelukkig nog altijd worden geconstateerd dat de meeste overeenkomsten zonder geschillen worden volbracht. Wanneer onenigheid ontstaat treden partijen ook vaak met elkaar in gesprek om de onenigheid op te lossen voordat een echt geschil ontstaat.
Mocht er toch een geschil ontstaan, dan zijn er alternatieven voor de “Court”. Diverse andere vormen van geschillenbeslechting winnen steeds meer terrein.
De meest voorkomende alternatieven:
- Arbitrage
- Bindend Advies
- Mediation
ArbitrageArbitrage is in Nederland een wettelijk geregelde vorm van geschilbeslechting. Partijen hebben zelf de vrijheid te kiezen voor arbitrage en wie zij aanwijzen als bevoegde arbiters om tussen hen een bindende uitspraak te doen.
Partijen moeten wel zijn overeengekomen dat zij afstand doen van hun recht op toegang tot de gewone rechter. Door een zogenaamd arbitraal beding op te nemen in een overeenkomst komen partijen voor het ontstaan van geschillen overeen om het te beslechten door arbitrage.
De arbitrageprocedure is in vergelijking met de rechterlijke procedure in overwegende mate vormvrij en informeel. Een arbitraal vonnis kan door middel van een verlof tot tenuitvoerlegging van de rechter vrij snel uitgevoerd worden.
Een arbitraal vonnis is bindend tussen partijen en er staat slechts hoger beroep open als deze mogelijkheid expliciet is overeengekomen. Grote voordelen van arbitrage zijn de snelheid van de procedure (vaak een stuk sneller dan een procedure bij de rechterlijke instanties) en het zelf kunnen aanwijzen van de arbiters. Daarbij wordt er vaak voor gekozen om deskundigen die verstand hebben van de materie als arbiters te benoemen.
Ook de anonimiteit waarin een arbitrageprocedure plaatsvindt is voor veel bedrijven een pluspunt. Procedures bij een rechter zijn namelijk openbaar, arbitrageprocedures zijn dat niet.
Arbitrage kan kostbaar zijn, zelfs kostbaarder dan procedures bij de rechter, nu het honorarium van de arbiters en de administratiekosten van het arbitrage-instituut moeten worden betaald door partijen zelf. Vaak moet de in het ongelijk gestelde partij alle kosten dragen.
Bindend AdviesGeschillen kunnen ook worden voorgelegd aan een bindend adviseur. Net als arbitrage kan ook het bindend advies sneller zijn dan een procedure via de rechtbank. De adviseur is meestal een deskundige in de desbetreffende branche of binnen een bepaald vakgebied.
In tegenstelling tot arbitrage, zijn er bij het bindend advies geen wettelijke voorschriften voor de procedure.
Anders dan bij arbitrage, mondt de uitspraak van de adviseur(s) niet uit in een vonnis, maar in een bindende uitspraak.
Houdt één van de partijen zich hier niet aan, dan moet het afgesprokene alsnog via de rechter worden afgedwongen. Dit heeft tot gevolg dat partijen niet vaak kiezen voor deze vorm.
Mediation
Strikt genomen is mediation geen geschilbeslechting. Partijen komen er bij een geschil namelijk samen uit. Er wordt geen oordeel gevraagd aan een onafhankelijke derde.
Bij mediation ondersteunt een onafhankelijke deskundige de partijen bij het vinden van een gezamenlijke oplossing.
De mediator zorgt vooral dat de communicatie tussen partijen weer op gang komt. De partijen bepalen zelf hoe de oplossing eruit ziet. Vervolgens wordt deze door de mediator in een schriftelijke overeenkomst vastgelegd.
EfficiëntGeschillenbeslechting is efficiënt
De verstandhouding die zakenpartners ooit met elkaar hadden kan door een (juridisch)
geschil enorm onder druk komen te staan en zelfs worden beëindigd. Een gerechtelijke procedure werkt vaak als een katalysator voor dat proces. Alternatieve vormen van geschillenbeslechting kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan een efficiëntere oplossing van gerezen geschillen.
Het is dus zeker de moeite waard om daar eens over na te denken, bij voorkeur voordat een geschil ontstaat.
Martijn Noordermeer (UJG Velo Advocaten)
