Schoppen tegen een bal is een cash cow voor de levensmiddelendetailhandel. Zo gauw er een EK of WK Voetbal op de agenda komt, springen supermarktorganisaties overeind om acties te houden. Wie bij Coop Compact in Rotterdam naar een leuke voetbalgimmick zoekt, komt echter bedrogen uit. Supermarktondernemer Kees Houtman weigert om mee te gaan in de gekte. Hij vindt de voetbalkoorts buiten elke proportie gegroeid, en bovendien spelen voetballers ook op zondag, de christelijke rustdag. En dat strookt absoluut niet met de opvattingen van de gereformeerde ondernemer. “Ik sta voor mijn overtuigingen. Ik heb ooit een geloofskeuze gemaakt en ik zie geen enkele reden om daarmee te marchanderen. Het geloof kan zeker omzet kosten, bijvoorbeeld in dit geval, omdat mensen bij andere supermarkten EK- of WK-promoties zoeken. Het zij zo.”
Uit meer dingen in de winkel blijkt de invloed van zijn religieuze achtergrond. Het tijdschrift Playboy bijvoorbeeld komt er absoluut niet in. En laatst nog, op de avond van Halloween, kwamen er tientallen kinderen bij de supermarkt langs. Die moest de ondernemer allemaal teleurstellen. “Weet je wat de kinderen zeiden? ‘Je snoep of je leven.’ Deze happening kent een satanische oorsprong. Daar doe ik dus niet aan mee.”
Houtman toont zich streng in de leer. Zijn levensmotto lijkt niet te stroken met de opvatting dat ondernemers hun klanten moeten pappen en nathouden. Toch is er ook waardering voor zijn standvastigheid. “Met Halloween heb ik me niet populair gemaakt bij veel ouders, maar ik heb ze ook meteen uitgenodigd voor een persoonlijk gesprek. Als ik mensen mijn persoonlijke verhaal vertel, bestaat er absoluut begrip.”
Zijn geloofsovertuiging brengt de winkel een ander voordeel: een goudeerlijk imago. Als de supermarkt een doos kruidenierswaren te veel krijgt toegestuurd, dan wordt dat eerlijk gerapporteerd. Het tillen van de Belastingdienst is absoluut nicht im frage. Van leveranciers verwacht Houtman hetzelfde. Als hij merkt dat er gesjoemeld wordt, is het einde oefening.
Vijf keer bidden
Religieuze ondernemers vind je niet alleen in de christelijke traditie, maar ook van joodse of islamitische huize, zoals Ahmidou Elouattassie. Hij heeft sinds een maand een eigen reisbureau in Tilburg, na een baan bij een installatiebedrijf in het Brabantse dorpje Veen. Als enige moslim voelde het ongemakkelijk om vijf keer per dag richting Mekka te bidden. Nu doet hij dat wel. “Dan doe ik de deur vijf minuten op slot, zodat ik even rustig kan bidden.”
Op vrijdag wordt elke moslim geacht een bezoek aan de moskee te brengen. Maar als het druk is in de zaak, dan gebeurt dat ook wel eens niet. “De koran leert ons dat je goed voor je gezin moet zorgen. Als het druk is, dan betekent dat extra omzet. Het moskeebezoek haal ik dan wel weer in.”
Religie is voor Elouattassie niet zozeer een klemmend harnas, maar veel meer een inspiratiebron. De koran inspireert hem tot fatsoenlijk zakendoen. Klanten het vel over de oren halen is er bij de reisbureauhouder niet bij. “Als moslim probeer ik een goed voorbeeld te zijn voor mijn kinderen en fatsoenlijk te leven. Dat is genoeg.”
Crime passionel
Dan Tailleur, advocaat in Amsterdam, leeft “zoals ieder ander”. Maar toch, de joods-talmoedische traditie speelt een belangrijke rol in zijn praktijk. “Die benadering beïnvloedt mijn gedachten in grote mate. Personen die de grenzen van het rechtssysteem mijlenver overtreden, die kan ik niet verdedigen. En dan heb ik het niet alleen over extremisten, maar gruwelijke misdaden die niet stroken met mijn opvattingen. Dan heb ik het bijvoorbeeld over gezinsmoord. Dat is misschien een crime passionel, maar toch wil ik me daar niet mee inlaten.”
Tailleur weigert dus doelbewust een deel van de wetsovertreders als klant. Hij heeft echter nog nooit een verdachte onverhoopt naar huis moeten sturen. “Net als andere bedrijven bouwt een advocatenkantoor een zekere reputatie op. Verdachten weten heel goed dat ze niet bij mij moeten zijn als het gaat om extreme overtredingen.”
Door Hugo Schrameyer
