Maar deze ideologische strijd is gelukkig gestreden. De Sovjet Unie bestaat niet meer, China heeft een kapitalistische economie, Fidel Castro heeft van Cuba een mooi communistisch museum gemaakt, en Hugo Chavez is een clowneske dictator die zijn macht dankt aan oliedollars. Het marxistische, communistische en politieke model is een fiasco gebleken, een onuitvoerbare karikatuur van de werkelijkheid.
Een van de grootste fouten die het kapitalistische kamp al vroeg maakte, is om kapitalisme kapitalisme te noemen. De term ontstond in de achttiende eeuw en benadrukte het recht van individuen op privaat eigendom van geld en goederen. Met de intrede van de industriële revolutie ontstond het besef dat rijkdom en welvaart gecreëerd worden door efficiëntie verbetering, gedreven door technologische innovatie en verbeterde management technieken. De bekende Franse econoom Jean Baptiste Say (1767 – 1832) was de eerste die de term ‘entrepreneur’ gebruikte. Hij definieerde een entrepreneur als “iemand die economische middelen en bronnen verplaatst van een gebied met lage productiviteit naar een gebied met hoge productiviteit en opbrengst”. De kracht van het kapitalisme ligt niet in geld of privaat eigendom als zodanig, maar in de innovatieve en efficiënte aanwending ervan. In de strijd tussen kapitalisme en socialisme werd de term kapitalisme geassocieerd met hebzucht en uitbuiting. Het archetypische beeld van de kapitalist was de dikke sigarenrokende potentaat, die arbeiders uitbuitte in stinkende fabrieken. De term socialisme daarentegen creëerde het beeld van solidariteit, gerechtigheid en menselijke waardigheid. Communistische propagandafilms lieten rijen vrolijke arbeiders zien die zich ‘s ochtends fluitend naar hun modelfabriek begaven om daar in solidariteit te arbeiden voor de realisatie van het arbeidersparadijs. Door deze slechte keuze van terminologie stond het kapitalisme vanaf het begin met 2-0 achter.
De essentie van het kapitalisme is het vrije ondernemerschap en de vrijheid van het individu om zijn eigen economische toekomst te bepalen. De drang en wens van het individu naar verbetering van zijn omstandigheden is de onvervangbare motor achter innovatie en efficiëntieverbetering, en de kern van het succes van het kapitalistische model. Dat model moet uiteraard wel goed gemanaged worden, en de huidige crisis is het resultaat van extreem mismanagement en menselijk falen. Maar kapitalisme, als entrepreneurisme, heeft zich bewezen als verreweg het beste economische model. Het is jammer dat het nog steeds kapitalisme genoemd wordt, een verouderde term die een verkeerd beeld geeft. Entrepreneurisme, een term die het vrije ondernemerschap benadrukt, geeft dat veel beter weer.
Henk Keilman (54) is venture capitalist en investeerder. Als oprichter van Holland Trust en RIG Investments investeerde hij zowel in start-ups als in grote bedrijven, zoals het Amerikaanse modehuis Gloria Vanderbilt en telecombedrijf NetSource. Tegenwoordig ligt zijn interesse vooral bij investeren in technologie, media, duurzame energie, producten en mensen. Hij is tevens lid van het panel van Dragon’s Den.
