Jarenlang ondergesneeuwd door digitale geluidsdragers en streamingdiensten, maar inmiddels bezig aan een imposante comeback dankzij audio-minnende millennials: de langspeelplaat. Directeur Harm Theunisse van het Veldhovense Symcon (dat wereldwijd handelt in tweedehandsmachines, onderdelen en consumables voor de productie van cd’s en dvd’s) ving op een gegeven moment weer regelmatig gesprekken over de aloude elpee op.
Groei van ruim 100 procent
‘De langspeelplaat was lange tijd doodverklaard, zeker na de grootschalige doorbraak van de cd in de jaren 80. Alhoewel streamingdiensten als Spotify steeds populairder worden, blijft de cd de komende jaren een belangrijke geluidsdrager; zeker onder ouderen en in gebieden waar de netwerkdekking niet optimaal is. Maar ondertussen blijkt ook de elpee bezig aan een ware revival: vooral mensen tussen de 25 en 35 jaar kopen weer graag langspeelplaten, en alleen afgelopen jaar al bedroeg de wereldwijde groei van het aantal verkochte platen meer dan 100 procent.’
Niet milieuvriendelijk
Vooral het verwarmen en persen kost veel energie
Dat gegeven zette Theunisse aan het denken: was het geen idee om in te stappen in deze groeimarkt? Er was alleen één probleem: de bestaande vinylpersen uit de jaren 70 en 80 zijn niet alleen oud en versleten, maar ook weinig milieuvriendelijk. Theunisse: ‘Bij de bestaande persen wordt een stuk vinyl ter grootte van een hockeypuck verwarmd en vervolgens samengeperst en razendsnel afgekoeld. Vooral het verwarmen via stoom en het persen kosten enorm veel energie. Bovendien staat de grondstof polyvinylchloride, beter bekend als PVC, de laatste jaren in een kwade reuk vanwege de toxische, mogelijk kankerverwekkende eigenschappen.’
Duurzaam alternatief
Zo ontstond bij Theunisse het idee om zélf een duurzaam, gelijkwaardig of beter alternatief te ontwikkelen voor de vinyl-elpee, inclusief nieuw type machine. Uitgangspunt: een milieuvriendelijke langspeelplaat, met een perfecte geluidskwaliteit, vervaardigd in een stabiel, snel en concurrerend productieproces. Bovendien zou de nieuwe ‘groene’ elpee volledig compatibel moeten zijn met bestaande platenspelers.
Matrijs voor elpees
Theunisse begon aanvankelijk in zijn eentje met nadenken over hoe een nieuwe machine en een nieuw productieproces eruit zou moeten komen te zien. ‘Ik had het idee om het efficiënte productieproces van de compact disc te vertalen naar een elpee. Daartoe ben ik gaan experimenteren met een spuitgietmachine voor de productie van laserdiscs, de grote cd’s die vroeger wel in karaokesystemen werden gebruikt. Al snel bleek spuitgieten een prima en efficiënt alternatief voor het traditionele persen. Wel zou een laserdiscmatrijs de elpee maar aan één kant kunnen voorzien van informatie, en daardoor klopte de exacte matrijsconstructie uiteraard ook niet helemaal. Zo waren er meer kleinere en grotere mechanische designaanpassingen nodig voor de matrijs.’
Zeven partners
Inmiddels werken 7 partners mee aan de duurzame elpee
Al snel realiseerde Theunisse zich dat hij hulp goed zou kunnen gebruiken, en inmiddels werkt Symcon met 7 andere partners samen bij de ontwikkeling van de duurzame elpee en een nieuwe, efficiëntere machine. ‘Momenteel richten wij ons op de ontwikkeling van een nieuwe matrijs, samen met componentspecialist MPB. Wij zijn verantwoordelijk voor het ontwerp op papier, MPB neemt de verspaning voor zijn rekening. Verder hebben we Geelen Installaties ingeschakeld voor het ontwerp van de hele omgeving van de machine, zoals compressoren, aanvoerlijnen en warmteterugwinning en verdere infrastructuur. En robotiseringexpert Koot Automation & Service ontwikkelt de spuitgietmachine zélf, inclusief een gerobotiseerd proces voor het inbrengen van de grondstof en het uitnemen van de gespoten elpees.’
Lees verder onder de foto
Alternatief voor vinyl
Die grondstof is weer onderwerp van een apart ontwikkeltraject, vervolgt Theunisse. ‘Samen met de Polymer Research Group zoeken we momenteel naar een nieuwe, milieuvriendelijke kunststof die het traditionele vinyl kan vervangen als grondstof voor de langspeelplaat. Na lang experimenteren gaan we nu langzaam in de richting van de juiste, optimale samenstelling. Om welke kunststof het precies gaat? Daar kan ik uit concurrentieoverwegingen helaas nog niets over zeggen, maar dat het vele malen duurzamer gaat zijn dan vinyl staat vast.’
Teststandaard
Het rijtje partners wordt gecomplementeerd door kennisinstituut Mikrocentrum, elpeefabrikant Record Industry uit Haarlem, en Fontys Hogescholen. ‘Mikrocentrum ondersteunt ons bij de communicatie rondom dit project, terwijl Record Industry – de grootste vinylperserij van Europa –met ons optrekt bij het vermarkten en produceren van de ‘groene elpee’. Studenten van Fontys Hogescholen helpen ons ten slotte met het testen van de geluidskwaliteit en het opstellen van een teststandaard.’
Gouden oortjes
Old school-testers dragen hun kennis graag over
Voor kwaliteitsmetingen aan cd’s bestaan al langer gestandaardiseerde testmethodes, licht Theunisse dat laatste punt toe. ‘Maar het testen van de analoge elpee was lange tijd vooral een kwestie van goed luisteren: bij vinylfabrikanten werkten tot in de jaren 80 talloze mensen met ‘gouden oortjes’. Het mooie is dat een aantal van deze old school-testers van toen hun waardevolle kennis nu delen met de Fontys-studenten. Uiteindelijk willen we komen tot een betrouwbare, gestandaardiseerde testmethode, zodat de geluidskwaliteit van onze ‘groene elpee’ straks onder alle omstandigheden gewaarborgd is.’
Lange adem
De ontwikkeling van een nieuw product, een nieuw machine en een nieuwe productiemethode vergt tijd, benadrukt Theunisse. ‘De kleinste aanpassing aan de machine kan je zomaar drie weken extra kosten, wat dat betreft is het echt een zaak van lange adem. Bovendien doe ik dit allemaal naast alle reguliere werkzaamheden van Symcon, wat met vestigingen in Nederland, Hongkong en Noord- en Zuid-Amerika al druk genoeg is. Toch heb ik goede hoop dat we binnen nu en een jaar een werkend product – een nieuw type elpee én bijbehorende productielijn – op de markt kunnen brengen.’
Vertrouwen
Vertrouwen in technische en commerciële mogelijkheden
Naast tijd kost dit project uiteraard ook geld, vervolgt Theunisse. ‘Wat dat betreft prijs ik me gelukkig met partners die niet alleen inhoudelijk, maar ook financieel met ons willen optrekken. Bovendien hebben we inmiddels vanuit zowel de EU, het rijk als de provincie Noord-Brabant subsidie mogen ontvangen voor dit project. Fijn om te merken dat ook andere partijen vertrouwen hebben in de technische en commerciële mogelijkheden van deze elpee van de toekomst.’
Dit artikel is onderdeel van het dossier Made in NL. Bij MT vinden we dat Nederland trotser mag zijn op zijn maakbedrijven. Met Made in NL wil MT de kennisdeling binnen én over de sector bevorderen en maakbedrijven een podium bieden. Opdat we terecht trots zijn op de hidden champions van de maakindustrie. In deze missie wordt MT vergezeld door de volgende partners: Centraal Beheer, MBCF, NIBC, Salesforce en TNO.
Lees ook:
- Een partnership met een start-up: hoe pak je dat aan?
- Hoe val je op binnen het enorme vacatureaanbod?
- Smart industry: 6 aanbevelingen voor ambitieuze bedrijven
- Dit zijn de 8 grootste uitdagingen en risico’s voor de maakindustrie
