Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

‘Eindhoven is dé proeftuin voor maakindustrie van morgen’

Oud-journalist Fred Bakker schreef een optimistisch boek over de toekomst van onze maakindustrie. ‘Er ontstaat een heel nieuw paradigma.’

Van het zo goedkoop mogelijk naar het zo slim mogelijk maken van producten: het is die omslag die zich momenteel voltrekt in Europa en de VS, en die beide continenten (na jaren van outsourcing naar lagelonenlanden) opeens weer een mondiaal concurrentievoordeel oplevert. Samen met oud-bankier Antoine van Agtmael schreef Fred Bakker, oud-journalist en voormalig hoofdredacteur van Het Financieele Dagblad, een boek over ‘de terugkeer van de maakindustrie’: Hier wordt de toekomst gebouwd. Voor het boek en bijbehorende site bezochten Bakker en Van Agtmael 10 innovatie-hotspots (5 in Europa, 5 in de VS) en probeerden ze het geheim van de innovatieve maakindustrie te achterhalen.

Bedrijfsopleidingen

Nederland komt van ver, benadrukt Bakker. ‘Lange tijd werd gedacht dat de maakindustrie zijn langste tijd had gehad; steeds meer werk verdween naar lagelonenlanden, en het enige wat zou resteren was een op diensten gebaseerde kenniseconomie. Werken met je handen staat in onze maatschappij niet in hoog aanzien; dat was al zo toen ik zelf jong was, en eigenlijk is dat nog altijd zo. Illustratief is het grootschalige verdwijnen van de bedrijfsopleidingen bij bedrijven als Philips en Fokker: leidden die lange tijd hun eigen technici en monteurs op, zo’n 25 jaar geleden was het opeens afgelopen.’

Werken met je handen staat in onze maatschappij niet in hoog aanzien; dat was al zo toen ik zelf jong was, en eigenlijk is dat nog altijd zo.'

Te vroeg afscheid

Toch groeit volgens Bakker inmiddels het besef dat we wellicht te snel afscheid hebben genomen van het ambachtelijke maakwerk. ‘Er is sprake van een herwaardering van het maken van dingen, zeker nu we erachter komen dat robots ons voorlopig niet massaal werk uit handen zullen nemen. Bij truckfabrikant Scania in Zweden hebben ze bepaalde investeringen in robotisering on hold gezet omdat ze weinig flexibel zijn en vooral geschikt zijn voor repeterende taken – maar ook niet méér dan dat. Continu verbeteren, probleemoplossend vermogen: zolang een robot niet beschikt over hoogwaardige kunstmatige intelligentie, legt hij het qua verbeterkracht altijd af tegen een mens.’

Zolang een robot niet beschikt over hoogwaardige kunstmatige intelligentie, legt hij het qua verbeterkracht altijd af tegen een mens.’

Nieuwe dynamiek

Een andere ontwikkeling op het gebied van smart industry, naast robotisering, is 3D-printing of additive manufacturing (AI). Onder invloed van deze nieuwe technologie zal de productie steeds verder decentraliseren, voorziet Bakker. ‘Wie straks nieuwe kleren nodig heeft, gaat met een USB-stick naar een winkel om zijn ontwerp daar ter plekke uit te laten ‘printen’. Zo zal dat straks op een grotere schaal ook gaan binnen onze maakindustrie, zeker nu de mogelijkheden voor het driedimensionaal printen van bijvoorbeeld metaal langzaam groeien. Er gaat een heel nieuwe dynamiek ontstaan, met kleinere uitvoeringen van machines voor decentrale productie.’

Wie straks nieuwe kleren nodig heeft, gaat met een USB-stick naar een winkel om zijn ontwerp daar ter plekke uit te laten ‘printen’.

Laat de schroom varen

Service en klantgerichtheid worden verder veel belangrijker, voorspelt Bakker. ‘Als ik ’s avonds om 11 uur een wasmachine bestel bij Coolblue, wordt die de volgende ochtend al afgeleverd en geïnstalleerd. Het bedrijf heeft klantgerichtheid tot kernwaarde verheven en is daar heel succesvol in. De voortschrijdende technologie maakt diezelfde mate van dienstverlening ook in de maakindustrie mogelijk. Zo biedt de combinatie van Big Data en het Internet of Things enorm veel mogelijkheden voor predicatief onderhoud, waarbij machines en apparaten zélf aangeven wanneer ze toe zijn aan een onderhoudsbeurt. Bedrijven die nog twijfelen om hierin mee te gaan, wil ik adviseren hun schroom te laten varen en vol in te zetten op deze vorm van dienstverlening.’

Digitale infrastructuur

Het is volgens Bakker wel belangrijk dat onze toekomstige digitale infrastructuur de enorme hoeveelheden data die het internet of things voortbrengt ook daadwerkelijk aankan. ‘Een groot voordeel ten opzichte van bijvoorbeeld grote buur Duitsland is de enorm fijnmazige digitale infrastructuur waarover we hier in Nederland beschikken. De Duitse maakindustrie bestaat voornamelijk uit in zichzelf gekeerde familiebedrijven, die niet in de keuken laten kijken maar ook in digitaal opzicht vaak nauwelijks met elkaar verbonden zijn. Dat is in Nederland gelukkig anders – qua internetgebruik staan we wereldwijd bovenaan –, maar het zou nog veel beter kunnen. Wat mij betreft rollen we de glasvezel uit tot in de verste uithoeken van het land. Maar nogmaals, we lopen wat dat betreft al flink voor op Duitsland, met Eindhoven als onbetwist middelpunt van open innovatie: binnen Nederland, maar ook wereldwijd.’

Wat mij betreft rollen we de glasvezel uit tot in de verste uithoeken van het land.'

Eindhoven als hét voorbeeld

Eindhoven: de stad keert zowel in het boek als in het gesprek met Bakker meerdere malen terug als hét voorbeeld van een innovatie-hotspot. ‘We realiseren het ons te weinig, maar de Brainport-regio rond Eindhoven is echt dé mondiale proeftuin als het gaat om de toekomst van de maakindustrie. Er wordt daar op een unieke manier samengewerkt: tussen eindfabrikanten, toeleveranciers, kennisinstellingen en de overheid. Vooral de veranderde rol van de toeleveranciers is opvallend: waren dat vroeger vooral bedrijven die simpelweg opdrachten uitvoerden voor OEM’ers, tegenwoordig stoppen ook zij volop research in hun producten. Daardoor is een dynamische supply chain ontstaan waarbinnen kennis vrijelijk gedeeld wordt. Alles staat ten gunste van innovatie.’

‘Verbijsterend succes’

In hun boek noemen Bakker en Van Agtmael de High Tech Campus Eindhoven een ‘verbijsterend succes’, en beschrijven zij hoe de campus sinds de oprichting in 2002 is uitgegroeid tot een broedplaats van innovatie. ‘In Eindhoven is niet slechts sprake van een nieuwe manier van maken, maar van een hele nieuwe manier van denken. Sharing brainpower, hebben we dat genoemd. En het is een trend in tal van westerse economieën.’

De Brainport-regio rond Eindhoven is echt dé mondiale proeftuin als het gaat om de toekomst van de maakindustrie.'

Uitstekend gepositioneerd

Die trend gaat volgens Bakker ongetwijfeld ook ‘slachtoffers’ opleveren. ‘Ondernemers hebben van nature een enorme overlevingsdrang, ze zijn altijd bezig met de vraag hoe ze hun product kunnen aanpassen aan de vraag. Toch vergt de huidige digitaliseringsslag, zeker voor de oudere generaties, een hele stap in hun denken. Voor sommige ondernemers zal die stap te groot zijn. Dat laat onverlet dat ik enorm veel vertrouwen heb in de toekomst van de Nederlandse maakindustrie. De combinatie van technologie, open innovatie en een uitstekende digitale infrastructuur zorgt ervoor dat we uitstekend gepositioneerd zijn. Er gaat de komende jaren een heel nieuw paradigma ontstaan, en het is fantastisch om dat van dichtbij mee te mogen maken.’

Lees meer over de terugkeer van de maakindustrie in het boek.

Wekelijks de nieuwsbrief van Startups & Scaleups ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

 

Dit artikel is onderdeel van het dossier Made in NL. Bij MT vinden we dat Nederland trotser mag zijn op zijn maakbedrijven. Met Made in NL wil MT de kennisdeling binnen én over de sector bevorderen en maakbedrijven een podium bieden. Opdat we terecht trots zijn op de hidden champions van de maakindustrie. In deze missie wordt MT vergezeld door de volgende partners: Centraal Beheer Achmea, MBCF, NIBC, Salesforce en TNO.