Is verandermanagement nodig voor het welslagen van een traject? Check het belang ervan met de Assepoester-oefening.
Ondanks dat verandermanagement al meer dan twintig jaar gedoceerd en gepraktiseerd wordt, kom ik nog steeds veel ‘change virgins’ tegen. Zowel in onze klantenkring als bij mijn eigen bedrijf. Natuurlijk kun je het theoretische verhaal over het begeleiden van de transitie tussen de situatie zoals hij is, naar de situatie zoals het moet worden, uitleggen. Maar veel luisteraars blijven dan toch met het idee hangen dat verandermanagement niet meer is dan training geven. Daarom blijf ik experimenteren met manieren om zo duidelijk mogelijk de reikwijdte en het belang van dit specialisme te duiden. Want het gaat wel degelijk veel verder dan training geven alleen.
De Assepoester-oefening
Mij werd gevraagd een presentatie te geven aan een internationaal managementteam van een Amsterdamse multinational dat nog niet was overtuigd van verandermanagement. Het MT was bezig alle 180 verschillende financiële systemen samen te voegen tot één geharmoniseerd systeem en vroeg zich af of verandermanagement daarbij noodzakelijk was. Het was aan mij om deze mensen echt te laten voelen hoe vervelend verandering is en hoe mensen daar typisch op reageren. Hoe kon ik het ze laten beleven in plaats van het ze alleen maar uitleggen? Na enig nadenken had ik de manier gevonden: de Assepoester-oefening. De Assepoester-oefening is wellicht een beetje vreemd, maar komt dicht in de buurt bij het gevoel dat een grote verandering met zich meebrengt. Het werkt als volgt: je komt de zaal binnen en stelt je kort en zakelijk voor. Vraag alle aanwezigen hun linkerschoen uit te trekken, en deze door te geven aan de persoon naast hen. De opdracht is vervolgens om de doorgegeven schoen aan te trekken. Moet je eens opletten wat er dan gebeurt.
De hel brak los
Al tijdens het uittrekken van de schoen begonnen sommigen ongemakkelijk te schuiven en te snuiven. Toen ze de schoen van hun buurman of -vrouw moesten aantrekken, brak de hel pas echt los. Sommigen weigerden eraan mee te doen, ze vroegen waar dit op sloeg en wie ik wel niet was. Er werd gelachen, gegiebeld en gemopperd en met een schuin oog naar de baas in de groep gekeken. Die had ik trouwens van te voren wel ingelicht. Pas nadat ik de activiteit had beëindigd en we met de evaluatie begonnen, trok de storm op.
De vraag was nu: waarom reageerde bijna iedereen zo heftig op de oefening? Het antwoord lag voor de hand. Het was onverwacht, het doel was onduidelijk en voor iedereen was de opdracht oncomfortabel – gaten in mijn sokken, zweetvoeten! Een enkeling conformeerde zich door snel en stil aan de opdracht mee te doen, maar de meerderheid liet luidruchtig merken dat zij hier niet blij mee was. Op de vraag wat ik had kunnen doen om de opdracht wat acceptabeler te maken, kreeg ik een aantal eigenlijk heel voor de hand liggende antwoorden.
Schone sokken
De meeste aanwezigen hadden het fijn gevonden als ik de Assepoester-oefening had aangekondigd, zodat iedereen zijn voeten had kunnen wassen of op z’n minst schone sokken had kunnen aantrekken. Daarbij komt dat als ik het doel van de oefening duidelijk had gemaakt en had aangegeven wat de deelnemers er aan hadden, dit de oefening gemakkelijker had gemaakt. Mensen willen nu eenmaal weten waarvoor ze iets doen. De leden van het MT hadden ook graag inspraak willen hebben in met wie ze de schoen zouden wisselen en hoever ze daarin zouden gaan. Want die ene pump in maat 38 past nu eenmaal niet iedereen…
Bovenstaande antwoorden zijn precies de lijnen waarlangs een veranderprogramma zich beweegt: tijdig de verandering aankondigen, duidelijk aangeven wat de nieuwe manier van werken brengt voor de individuele groepen en waarom hun deelname belangrijk is. De verschillende reacties van mensen adequaat adresseren, de leiding van de onderneming de verandering laten begeleiden en genoeg gelegenheid geven tot inspraak en meedenken zijn nog een aantal van die punten.
Hoe dan ook, het was genoeg om de heren en de dame van het project te overtuigen van het feit dat verandermanagement zeker een goede bijdrage kan leveren aan het welslagen van hun traject.
Punten voor Assepoester!
