We zijn nu een maandje terug uit Panama en ons zoontje heeft nog steeds geen eigen kamer. Terwijl-ie bijna één is. De Ikea-artikelen die we ruim een jaar geleden voor de kinderkamer hebben gekocht staan nog onuitgepakt in een lege kamer die we hoofdzakelijk gebruiken als opslag. Daar moest wat aan gebeuren. Alleen zag ik zo op tegen het in elkaar zetten van die spullen. Ik heb ooit voor een tv-programma een Ikea-kastje in elkaar gezet, met de opdracht te doen alsof ik boos en gefrustreerd raakte. Maar ik kan niet acteren, en dat hoefde ook niet: ik heb de kast schuimbekkend van woede kapot geschopt. Het is lang geleden, maar ik denk dat het nog wel vindbaar is op uitzendinggemist.nl.
Met flink wat tegenzin sneed ik de eerste van tien dozen open. Ik pakte de handleiding en begon rustig te lezen, maar het zweet brak me al snel uit. Hoe kon men bij Ikea verwachten dat ik deze instructies zou begrijpen?! Waarom moest ik in het ene plankje twee schroeven draaien en in het andere drie? En waarom moest de boel op zijn kop in elkaar worden gezet?
Totdat ik mij realiseerde dat het misschien niet noodzakelijk is om instructies te begrijpen. Is het niet voldoende als ik ze kan uitvoeren? En ik begon derhalve een experiment. Als een robot zou ik onnadenkend de aanwijzingen van de Ikea-handleiding gaan opvolgen en wie weet wat het gevolg zou zijn.
Rust en perfectie. Dat was het gevolg.
Zonder mij op te winden – maar ook zonder de weten waarom ik deed wat ik deed – schroefde ik het ene in het ander en zette ik dingen in elkaar. Ik keek niet vooruit, maar slechts naar de actuele instructie; ik had geen overzicht; maar desalniettemin, aan het einde van de handleiding stond er een kastje.
Ik sneed de volgende doos open en weer luisterde ik als een zombie, braaf en onnadenkend, naar de handleiding. En wederom stond er na een tijdje en zonder frustratie een af kastje voor mijn neus. Als was er een wonder gebeurd.
Filosofen willen dingen begrijpen. Ik in ieder geval wel. Maar ik heb gemerkt dat begrijpen niet per se zaligmakend is. Soms is het onnadenkend, niet-begrijpend meehobbelen met de stroom beter: het kan betere resultaten leveren en ik word er gelukkiger van. Het probleem is wel dat ik niet weet wanneer het beter is om onnadenkend te blijven. Alleen bij het in elkaar zetten van Ikea-kastjes? Of bestaan er ook wezenlijke zaken die ik het beste op een soort van automatische piloot kan doen?
Deze column staat in de nieuwe editie van Management Team magazine. Bestel een gratis proefnummer om alle artikelen en interviews te lezen.