Het was weer eens zover. Een opdrachtgever benaderde me voor het schrijven van een artikel. Nee, de vergoeding was inderdaad aan de lage kant, maar ik kreeg met het artikel ‘exposure’. Dat was toch ook wat waard? Ik durfde niet te weigeren, omdat ik anders in de toekomst wellicht geen werk meer via deze opdrachtgever krijg. Voor mij duizend anderen. Dat ik met ‘exposure’ geen rekeningen kan betalen vergat ik voor het gemak.
In de journalistiek is al jaren een deflatie gaande. De woordprijs gaat omlaag en de publicatievoorwaarden zijn aangescherpt. Betaaltermijnen worden opgerekt en je moet er niet raar van opkijken als je verhaal opnieuw wordt gebruikt.
Ik hou van mijn werk. Het is het mooiste vak dat ik me kan voorstellen. Vaak voelt het niet eens als werk. Maar dat mijn jarenlange ervaring zich niet vertaalt in betere betaling is onbegrijpelijk en frustrerend. Waarom ben ik bereid mijn werk en daarmee mezelf niet op de juiste waarde te schatten?
Hoe meer je van je werk houdt, des te meer je soms kans loopt om slecht betaald te worden of zelfs een burn-out te krijgen, aldus de Duitse krant Die Zeit. Passie lijkt de nieuwe manier om offers te brengen, lange dagen te maken en onder slechte omstandigheden te werken. Wie daar kritische vragen over stelt is onvoldoende gemotiveerd en kan buiten de boot vallen. Passie is ook het zusje van zingeving. We moeten niet alleen van ons werk houden, maar het moet ook inhoudelijk ergens over gaan en ergens aan bijdragen. Passie en zingeving als betaalmiddel van de 21ste eeuw.
Excelleren
De enige manier om ergens in te excelleren is als je van je werk houdt, aldus het beroemde filmpje van wijlen Steve Jobs dat tientallen miljoenen keren is bekeken. En als je dat niet doet moet je vooral verder zoeken. De kans is alleen groot dat je nooit ergens in zult excelleren of er goed geld mee zult verdienen. Dat is simpelweg niet voor iedereen weggelegd, hoe gepassioneerd je ook bent.
Het is ondertussen volstrekt onduidelijk waarom een verpleger zoveel minder verdient dan een bankier of consultant. Daar had management filosoof Charles Handy toen ik hem sprak wel een verklaring voor. ‘Wij compenseren mensen voor het feit dat zij werk moeten doen dat in zichzelf weinig intrinsieke waarde heeft of voortbrengt. Mensen die in het onderwijs of de zorg werken zijn al uit zichzelf gemotiveerd omdat hun werk betekenisvol is. Als je geen idee hebt waarom je iets doet of wat je toevoegt kun je maar beter zoveel mogelijk geld vragen.’
Er lijkt in onze samenleving volgens antropoloog en hoogleraar David Graeber inderdaad een algemene regel te zijn dat hoe duidelijker andere mensen baat hebben bij iemands werk, des te minder diegene er voor krijgt. Een objectieve maatstaf is moeilijk te bepalen, maar wat zou er gebeuren als sommige beroepsgroepen verdwijnen? Zouden we dat überhaupt doorhebben?
Het argument voor exorbitante bonussen in de financiële wereld is vaak dat het talent anders naar de concurrent vertrekt. Maar is dat waar? Zijn enkele medewerkers zoveel geld waard? Kun je in je eentje zoveel waarde creëren? Een verpleger of leraar kan ook zo van werkgever veranderen, maar tot financiële rijkdom zal dat zelden leiden.
Wie zijn waardigheid niet langer wenst te verkopen doet er wellicht goed aan zijn passie te parkeren en werk te zoeken waar je wel wordt gewaardeerd, schrijft Die Zeit. Vooral als de bankrekening, het hoofd of het lichaam leeg zijn geraakt. Dat is geen prijs die je moet willen betalen.
