Geen producten in de winkelwagen.
Ik ben dol op verhalen en maak graag overal een samenhangend verhaal van. Ik heb er zelfs mijn beroep van gemaakt. Ook al doe ik daarvoor de waarheid soms geweld aan. Verhalen bieden een identiteit en geven zin aan mijn bestaan. Dan voel ik me onderdeel van het grotere geheel. Wat de zin van het grote geheel dan weer is weet ik eigenlijk niet.
De Israëlische schrijver Yuval Noah Harari haalt in het boek ’21 lessen voor de 21ste eeuw’ het verhaal aan van een man die beweerde dat de wereld gedragen wordt op de rug van een gigantische olifant. Op de vraag waar die olifant dan op staat, antwoordde hij dat die op de rug van een grote schildpad staat. En de schildpad? Op de rug van een nog grotere schildpad. En die grotere schildpad? De man verloor zijn geduld en zei: ‘Ja, hou maar op. Voor de rest zijn het een en al schildpadden, helemaal tot beneden.’
We willen geloven dat het zin heeft
Bedrijven besteden geld en tijd aan een visie of mission statement zodat werknemers niet denken dat ze alleen productiemiddelen zijn om meer winst te maken. Nee, wij dragen bij aan een betere wereld. Stel je voor dat wij realiseren hoe betekenisloos het soms is wat wij doen.
Je hoeft alleen maar achter elkaar de ‘Waarom?’- vraag stellen om te begrijpen dat er geen definitieve antwoorden zijn. Het is echter gevaarlijk om openlijk aan verhalen te twijfelen omdat je dan de kans maakt verstoten te worden door de gemeenschap waar je deel van uitmaakt.
Je zult wel moeten geloven dat het zin heeft wat je doet, waarom zou je er anders zoveel moeite voor doen en elke dag acht uur van je leven aan werk besteden? Ergens moeite voor doen maakt het alleen nog niet waar of waardevol.
Als je niet gelooft in een leven na de dood, wil je wellicht iets tastbaars achterlaten. Je kunt boeken schrijven of je genen doorgeven in de hoop dat er iets van je achterblijft. Ik deed het eerste en geloofde de vele heldenverhalen. Daarom besteedde ik honderden uren om de heilige graal van leiderschap of de liefde te ontdekken om ontnuchterd thuis te komen omdat het niet is gelukt. De goeroes vielen achter elkaar van hun voetstuk. Maar waarom had ik ze er dan op geplaatst? Waarom zou iemand mij uit kunnen leggen hoe het leven in elkaar zit?
Herinnerd worden
Ik vroeg aan de Braziliaanse ondernemer Ricardo Semler hoe hij graag herinnerd wilde worden. ‘Daar moest ik laatst van mezelf over nadenken’, zei hij. ‘Ik heb een twee uur durende wandeling gemaakt. Het eerste uur vroeg ik me af hoe ik herinnerd wilde worden. Maar het tweede uur dacht ik ineens: waarom zou ik überhaupt herinnerd willen worden? Dat is een interessantere vraag en maakt de eerste vraag overbodig.’
Wat is de kans dat er wat dan ook van ons achterblijft in de komende miljoenen jaren? Harari omschrijft de zin van het leven als een handgranaat waar de pin uit is getrokken. Zodra je hem doorgeeft ben je veilig.
De hoop dat je iets zult achterlaten wordt zelden vervuld. De meeste organismen zijn uitgestorven zonder wat dan ook achter te laten.
In de moderne tijd hebben we volgens de schrijver een supermarkt geopend waar we uit talloze verhalen kunnen kiezen en met elkaar combineren. Dat zorgt voor onzekerheid en twijfel. De zin van het leven is geen kant-en-klaar-product.
Wees op je hoede als leiders in mythische bewoordingen spreken, waarschuwt Harari. Dat gebeurt niet zelden om leed te verhullen. Blijf kijken, blijf vragen stellen. De meeste verhalen hebben een open einde.
