Hij vergelijkt het graag met een gokautomaat: online diensten die continu aandacht van je vragen, je continu belonen als je maar weer eens op de knop drukt en in no time leiden tot verslaving. Want mensen zijn dol op dit soort afleiding. “Ik heb het ook met nare tweets van Trump. Maar dit soort afleidingen worden een gewoonte: je kijkt 150 keer oer dag op je telefoon. En die momenten van afleiding rijgen zich aaneen tot een dag vol afleiding en uiteindelijk een heel leven waarin je wordt afgeleid van de zaken die belangrijk voor je zijn.”
Van Google naar Oxford
Denk niet dat James Williams het techfeest The Next Web Conference heeft uitgezocht om te preken tegen technologie. De Amerikaan is onderzoeker bij het Oxford Internet Institute en werkte eerder meer dan tien jaar bij Google. Maar nu promoveert hij op de ethiek en filosofie achter de aandachtseconomie en waarschuwt hij als medeoprichter van de beweging Time Well Spent voor de nadelen van technologie die zijn gebruikers opslokt.
Technologie staat in de weg
“We hebben digitale technologie ontworpen voor de aandachtseconomie, waarmee bedrijven onze maximale tijd en aandacht willen vangen, gebruikmakend van de nieuwste inzichten in menselijk gedrag om ons te verleiden tot zaken die niet per se in ons eigen belang zijn.” Technologie, stelt Williams, dringt zich inmiddels zo aan ons op, dat zij in de weg staat van wat we werkelijk willen. Ze kan onze waarden en normen gaan beïnvloeden. “Eerst doe je niet meer wat wilt doen door de afleiding, maar uiteindelijk wil je niet eens meer wat je zou moeten willen.” De attention economy en de technologie bedreigen zo niets minder dan de menselijke vrije wil.
Tegenbeweging
Hoog tijd om het tij te keren, vindt Williams. En dat is lastig. “We kunnen niet in staking gaan tegen technologie, die bovendien in zichzelf niet slecht is en de wereld alleen maar beter heeft gemaakt. We hoeven ons ook niet te keren tegen de mensen en bedrijven die aan de ontwikkeling meewerken.” Williams pleit ervoor gebruikers een stem te geven. Gebruikers die vragen om een nieuwe ethiek, om grenzen aan de technieken waarmee onze aandacht wordt afgeleid. “We moeten anders gaan denken over het ontwerp van technologie, bedrijven zullen andere doelen moeten stellen: niet inzetten op zo veel mogelijk conversie, maar op daadwerkelijke betrokkenheid van hun klanten. Uiteindelijk zou je als gebruiker van digitale technologie erop moeten kunnen vertrouwen dat je de tijd die je eraan besteedt, time well spent is. maak je hoorbaar. Laat je horen, zou ik zeggen, onze aandacht is het kostbaarste wat we bezitten, we moeten die besteden aan dingen die er echt toe doen.”
Internet of Things prettig?
The Next Web hees donderdag meer tegendraadse denkers op het podium. Mooi dat er in 2020 zoals voorspeld 50 miljard apparaten online zijn, maar is dat een prettig vooruitzicht? Laten we ons niet teveel afleiden door technologie? Amber Case onderzoekt dit soort vragen als – hou je vast – fellow bij het Berkman Klein Center for Internet and Society van Harvard University en als gastonderzoeker bij het MIT Center for Civic Media.
Amber Case tijdens The Next Web
Case wijst haar publiek op de grotendeels geflopte smartwatch, die in de praktijk vooral berichten stuurt die je ook op je telefoon krijgt. Of de schaduwkant van een slimme koelkast, waar je niet meer in kunt met een vingerafdruk als je vingers onder het beslag zitten. “En zo’n ‘slimme’ koelkast kan je wel richting een gezond dieet stimuleren, maar ik heb nog steeds een ‘dumb’ keukenkastje”, merkt Case op. Als we niet oppassen, creëren we volgens haar een ‘Dystopian Kitchen of the Future’.
Nog zo’n horrorscenario, eentje dat zich al daadwerkelijk heeft voorgedaan: de dienst Petnet beloofde een geautomatiseerde diervoederbak, inclusief Skype-functie voor baasjes. Toen de server van Petnet crashte zaten talloze honden en katten soms dagenlang zonder eten en drinken.
Technologie offline
In het beste geval is technologie zo ontworpen dat er ook offline nog een kernfunctionaliteit aanwezig is. Case wijst op een roltrap, die ook bij panne nog te gebruiken is als trap. Mensen moeten zich wat Case betreft realiseren dat moderne Internet of Things-apps en -gadgets niet zo betrouwbaar zijn zoals elektriciteit. De servers achter die IoT-apparaten gaan gegarandeerd een keer down. “Daar moeten we op ontwerpen. Hoe faalt iets, en hoe garanderen we dat er dan toch nog een soort functionaliteit overblijft?”
Aanbevelingen
Case heeft nog een paar aanbevelingen:
– Technologie moet niet al onze aandacht opslokken. Denk aan een theekoker, waarbij je rustig en ongestoord kunt wachten tot hij klaar is, en dit met een eenvoudig signaal laat weten.
– Niet alle alerts hoeven visueel te zijn. Gebruik ook de tastzin en trillingen, zoals een stoel die je met trillingen je houding corrigeert. Een voorbeeld van ‘Little brother technologie’, zoals Case het noemt.
– Machines hoeven zich niet als mensen te gedragen, maar zouden vooral moeten doen waar ze goed in zijn, zoals snel veel data doorploegen. En vervolgens een goede selectie serveren aan de gebruiker.
– Technologie moet communiceren, maar hoeft niet letterlijk te praten. In films zie je vaak mensenstemmen, maar zo werkt het niet in de echte wereld. In de praktijk moet je het of een paar keer herhalen, of heel langzaam en duidelijk praten. Een beter voorbeeld noemt Case de robotstofzuiger Roomba, die een ‘cute’ geluidje maakt als hij klaar is. En een teleurgesteld melodietje produceert wanneer er iets mis is. ‘Dat is niet eng, maar cute, zegt Case.
– Ook technologie moet rekening houden met sociale normen, die zich bovendien langzaam aanpassen. Het duurde bijvoorbeeld een tijdje voordat filmen met een mobieltje een geaccepteerd gebaar werd. De Google Glass bleek te ver boven de norm uit te steken, en flopte. Technologie is klaar voor ons, maar andersom geldt dat lang niet altijd.
– Niet al je data zou op een verweggelegen server moeten staan. De meeste data, vooral persoonlijk-gevoelige informatie, zou je in het ideale geval op je telefoon zelf verwerken, dichtbij dus.
