Geen producten in de winkelwagen.
Door de globalisering komen we steeds meer in aanraking met verschillende culturen. Dat geldt niet alleen voor Nederlandse ondernemers die internationaal zaken doen, of studenten die stage lopen in het buitenland, maar ook voor managers die leiding geven aan interculturele teams.
Gebrek aan kennis en culturele bewustwording leidt regelmatig tot misverstanden en ergernissen:
“Die Indiërs zijn niet te vertrouwen.”
“Met die Russen valt niet samen te werken.“
“Die Grieken komen hun afspraken niet na.”
Eigen spelregels
Een Nederlandse belofte is niet hetzelfde als een Griekse belofte. Iedere cultuur heeft zijn eigen spelregels. Vermijd daarom de onderstaande valkuilen bij intercultureel werken of internationaal zakendoen:
1. Vertrouwen
Nederland is een taakgericht land. Het vertrouwen binnen arbeidsrelaties is over het algemeen gebaseerd op kennis en capaciteiten van personen: “Je levert goed werk, dus ik vertrouw je.” Het nakomen van afspraken en het op tijd leveren van producten en diensten is daarbij heel belangrijk. Afspraken worden schriftelijk gemaakt. Gaat het fout? Dan kunnen de betrokkenen een beroep doen op advocaten en juristen.
In relatiegerichte landen zoals India, Griekenland of Rusland – waar het juridische stelsel minder betrouwbaar is – gaat aan zakendoen een uitgebreide persoonlijke kennismaking vooraf, vaak gepaard met etentjes. Pas als mensen elkaar op persoonlijk vlak vertrouwen, gaan ze met elkaar in zee. Afspraken worden veelal mondeling vastgelegd: “Je hebt mijn woord.”
In Nederland is de schriftelijke overeenkomst het ‘contract’. Veel Nederlanders gaan ervan uit dat dat in andere landen ook zo is. Maar in relatiegerichte landen zegt een ‘papiertje’ vaak niet zoveel. Daar is het persoonlijke contact het ‘contract’.
2. Communicatie
In Nederland geloven we dat de meest effectieve vorm van communicatie simpel, duidelijk en expliciet is. We zeggen wat we bedoelen en bedoelen wat we zeggen: ja is ja en nee is echt nee.
In veel andere landen, zoals landen in Zuid-Europa, Azië en Afrika is de communicatie veel indirecter. Het voorkomen van gezichtsverlies en het bewaken van de harmonie binnen een groep spelen daarbij een grote rol.
Dat begint al in België, waar de boodschap veelal verscholen ligt tussen de regels. Als een Belg bijvoorbeeld ‘ja’ zegt op een zakenvoorstel, denkt een Nederlander vaak dat ze een deal hebben gesloten. De kans is echter groot dat de Belgische zakenpartner alleen maar bedoelt dat hij de boodschap gehoord heeft.
3. Overtuigen
Hoewel we expliciet communiceren en graag onze mening verkondigen gaan Nederlanders geen keiharde confrontaties aan. “Nederlanders laten zelden het achterste van hun tong zien”, aldus veel ondernemers en managers – met roots buiten Nederland – die ik interviewde voor mijn boek ‘Onder de zeespiegel – samenwerken en samen leven met Nederlanders’. Als Nederlanders discussiëren ontzien ze elkaars gevoelens. Er wordt immers gestreefd naar win/win-situaties en het sluiten van compromissen.
In veel andere landen, bijvoorbeeld landen rondom de Middellandse zee draait het er tijdens discussies juist om wie er gelijk heeft. Stemverheffing en het tonen van emoties zijn daarbij heel gebruikelijk. Voor hen voelt het doen van concessies als het verliezen van een veldslag.
Nederlanders willen nog weleens terugdeinzen van al die heftige emoties en ervaren die uitlatingen vaak als onprofessioneel. Bij discussies tussen diverse culturen kunnen verschillende uitgangspunten dan ook leiden tot misverstanden en onbegrip.
Hoe komt de boodschap over?
Inzicht krijgen in je eigen cultuur, en in die van de mensen met wie je samenwerkt, helpt enorm om miscommunicatie te voorkomen. Bij intercultureel werken gaat het niet zozeer om wat je zegt en wat je doet, maar veel meer om hoe jouw boodschap overkomt op de ander.
