Fairphone

Bas van Abel (36) 

Startdatum: januari 2013
Personeel: 12
Omzet: nog niet bekend

Finalist Sprout Challenger Pitch Event

Hoe kunnen we consumenten laten zien welke conflicten er ten grondslag liggen aan de productie van mobiele telefoons? Over die vraag brak Bas van Abel (35) zich drie jaar geleden het hoofd toen hij creatief directeur was van het Medialab van Waag Society. “Jaarlijks vallen er in Afrika een miljoen doden door de productie van elektronica. Dat wilden we inzichtelijk maken met een campagne.” 

Bij de uitwerking van de campagne kwam hij tot de conclusie dat hij consumenten geen alternatief kon bieden: er bestond namelijk geen eerlijke telefoon. “Dus besloten we zelf een telefoon te produceren gemaakt van ‘conflictvrije’ materialen.” 

Van Abel reisde er voor naar het buitenland. In Chinese elektronicafabrieken zag hij hoe arbeiders zonder rechten onderdrukt worden. In Congo zag hij bij de winning van kobalt en tin, twee van de ruim dertig metalen die in een mobiel zitten, corruptie, kinderarbeid en onderdrukking. “Er staan militairen bij de uitgang van de mijn die een deel van de opbrengst opeisen. Daar financieren ze hun wapens mee.” 

Zijn Fairphone wordt daarentegen gemaakt onder eerlijke arbeidsomstandigheden; de materialen zijn gewonnen in mijnen die zich niet in conflictgebieden bevinden, wat betekent dat geen van de strijdende partijen eraan verdienen. Bovendien wordt de telefoon gemaakt in een fabriek waar een social assessment programma en speciaal fonds zijn opgezet om arbeidsomstandigheden zoals de lonen te verbeteren.

Met behulp van crowdfunding en een initiële investering financierde Fairphone het onderzoek tijdens de startup-periode. Binnen een maand waren er via voorinschrijving ruim tienduizend stuks ter waarde van 325 euro verkocht. Volgend jaar verhogen ze de productie. Het is een commercieel succes, wat vanaf het begin de bedoeling was. “Anders heb je geen impact in het huidige economische systeem.” 

De volgende stap is het vergroten van de sociale impact: Fairphone wil de elektronica-industrie veranderen. “Telefoonproducenten als Nokia en Apple voelen nu al de druk om verantwoordelijkheid te nemen”, weet Van Abel. De eerste partijen werken al mee: KPN heeft duizend FairPhones besteld, en er wordt overlegd met Vodafone.

In dcember worden de eerste Fairphones geleverd, de eerste 16.000 zijn al bij voorinschrijving verkocht. Fairphone heeft overigens ook als doel het mobiele telefoongebruik terug te dringen. Van Abel: “De telefoon heeft een ‘peace of mind-widget’ die laat zien hoe lang je hem niet gebruikt hebt en waarmee je tijdelijk je internet en notificaties uit kunt zetten. Zie het als een pleidooi voor face-to-face-contact.” Zelf heeft Van Abel al jaren geen mobiele telefoon meer. “Het is even wennen, maar daarna is het leven veel relaxter.”

Tekst Miloe van Beek, foto Vincent Boon