Geen producten in de winkelwagen.
#1 Spontane stuiterbal versus traditionele bankier
De Volksbank heeft behoefte aan een ander type leider. Dat zei voormalig ceo Martijn Gribnau bij zijn aftreden. Tegen De Telegraaf: ‘Een onsje minder van mezelf, een onsje meer van het karakter van een traditionele bankier.’
Een traditionele bankier is Gribnau inderdaad allesbehalve. De oud-topman werkte een groot deel van zijn leven in de verzekerings- en techwereld. Voor zijn overstap naar de Volksbank werkte hij als chief transformation officer bij het Amerikaanse zorgconglomeraat Genworth. Tussen andere bankbestuurders, die zeker sinds de financiële crisis een vaak aan saaiheid grenzende rust proberen uit te stralen, viel de zelfverklaarde ‘stuiterbal met een zelfvernietigende spontaniteit’ behoorlijk op. Ook door zijn uiterlijk: guitige blik, hippe bril en het bovenste knoopje van zijn overhemd los.
Lees ook: Piet Sprengers (ASN Bank): true pricing is dé manier om ons klimaat te redden
Opvolger Roland Boekhout heeft een traditioneler profiel. Zijn laatste functie was bij consultant McKinsey, daarvoor werkte hij ruim dertig jaar in het bankwezen. Bij één bank in het bijzonder: ING. Daar is hij een soort klusjesman, tekent het FD op. Overal waar hij komt – naast Amsterdam gaat het om de Verenigde Staten, Polen, Mexico en Duitsland – moet een klus worden geklaard.
Boekhout speelde een rol in de samenvoeging van de merken ING en Postbank en zat in het team dat verzekeringsmerk RVS in een nieuw jasje stak. Zijn bekendste klus krijgt hij als ceo van ING DiBa, de Duitse dochter, een digitale bank. ING DiBa is de op twee na grootste spaarbank van het land en daarmee een van de succesvolste projecten van ING, maar dat is geen reden om achterover te leunen.
Om minder afhankelijk te worden van de grillige kapitaalmarkt moet deze ‘Directbank’ meer worden dan een spaar- en hypotheekbank alleen. Bij zijn aantreden heeft ING DiBa net de corporate banking-activiteiten van ING in Duitsland overgenomen; aan Boekhout de taak om de integratie en uitbouw ervan te leiden.
Iets waar hij tijdens een gesprek met het FD zichtbaar enthousiast over is, al blijft zijn toon – geheel in de stijl van de traditionele bankier – gematigd. Hij houdt het bij de uitspraak dat hij ‘natuurlijk geen gekke dingen gaat doen’ die aan de veilige haven kunnen tornen die DiBa voor spaarders is. ‘Risico’s gaan we uit de weg.’
Lees ook: Stefaan Decraene, de ceo die met een klassieke Belgische tactiek de boel opschudt bij Rabobank
#2 Chief enabling officer versus chief executive officer
Martijn Gribnau is zelfbenoemd aanjager van verandering. De functietitel ceo staat bij hem voor ‘chief enabling officer’. Hij is goed in dingen in beweging brengen, zegt hij tegen NRC. Dat wordt bij zijn aantreden in 2021 zijn opdracht: aan de slag met een strategie die de Volksbank op termijn – de bank is sinds 2013 in staatshanden – weer zelfstandig moet maken.
Daarvoor moeten de inkomsten en winst omhoog. Die haalt de Volksbank vooral uit de rente op spaargeld en hypotheken. Met de hoge rentestand leverde dat afgelopen jaar een nettowinst van 431 miljoen euro op, een forse stijging ten opzichte van een jaar eerder. Maar het maakt de bank ook kwetsbaar voor schommelingen. Onder leiding van Gribnau wordt hier een start mee gemaakt, onder meer door meer producten aan klanten aan te bieden. Belangrijke stap is de overstap van losse rekeningen naar pakketten. Daarnaast wordt achter de schermen gewerkt aan een efficiëntere organisatie en het verbeteren van het centrale ICT-platform.
Dat laatste is tegengevallen, zegt de voormalig topman tegen De Telegraaf, want ingewikkelder en duurder dan gedacht. Onder de Volksbank hangen vier merken: ASN, SNS en Regiobank en hypotheekverkoper BLG Wonen. Dat leidt volgens communicatiestrateeg Mark Blok tot een ‘spaghetti aan IT-systemen’. ‘Feitelijk is een bank met name een IT-bedrijf’, zegt hij. ‘Het is ontzettend complex om dat, binnen één samenhangend systeem, op orde te brengen. En het vraagt bovendien om enorme investeringen.’
Wat wel lukte: de inkomsten uit commissies en vergoedingen liggen volgens Gribnau boven de gestelde targets, net als het aantal klanten dat meer dan één dienst van de bank afneemt. Zijn grootste ingreep is een reorganisatie in 2021, waarbij 10 procent van het personeel de wacht kreeg aangezegd. Maar nog steeds geldt dat de kosten omlaag moeten en de baten omhoog.
Gribnau heeft volgens Blok veel veranderingen in gang gezet. ‘Nu dat proces eenmaal loopt, vermoed ik dat de lol er voor hem af is. De Volksbank heeft een leider nodig die het afmaakt.’ Geen chief enabling officer, maar ‘gewoon’ weer een chief executive officer. Met de uitdagingen die er liggen, moet dat volgens Blok iemand zijn die zowel het IT- als marketing- en klantstuk snapt.
Een van de strategische pijlers van de Volksbank is het versterken van de klantrelatie. Blok adviseert Boekhout om voor inspiratie buiten de traditionele bankensector te kijken – zeker om jongeren aan de Volksbank-merken te blijven binden. Neem een voorbeeld aan nieuwkomers als neobank Revolut, tipt hij, en aan bedrijven als Apple en Ikea, die vooroplopen qua klantgemak. ‘Het is een grote uitdaging voor traditionele bankiers: hoe houd je feeling met de jongere generatie? Dat zijn de huizenkopers van de toekomst, die wil je nu al aan je binden.’
#3 Gerommel versus rust aan de top
Boekhout treft de Volksbank in bestuurlijk rustiger vaarwater dan Gribnau. Die wordt bij zijn komst in 2021 geconfronteerd met een ruzie tussen risicodirecteur Jeroen Dijst en financieel directeur Pieter Veuger, die op zijn eerste werkdag tot uitbarsting komt.
Kort daarop wordt Veuger door de raad van commissarissen op non-actief gesteld, een besluit dat hij aanvecht in de rechtbank. Uit onvrede over de aanpak van de rvc stapt ook coo Mirjam Verhoeven op. Er wordt een onderzoek naar de bestuurscultuur ingesteld. De conclusies zijn niet mals: ‘Onderlinge ruzies, intimidatie en pestgedrag binnen de directie.’
Gerommel in de top is opvolger Boekhout ook niet vreemd. Die maakte in 2020 de overstap van ING naar de Commerzbank, maar vertrok na een jaar alweer wegens een verschil van inzicht. Terwijl zijn naam kort daarvoor nog rondzong als mogelijke opvolger van bestuursvoorzitter Martin Zielke.
De afgelopen jaren werd het kalmer in de boardroom. De opzet van de raad van bestuur ging onder leiding van Gribnau op de schop. Er kwam een nieuwe structuur, met naast de statutaire directie (de ceo, cfo, cro en cco) een uitvoerend bestuur (de cpoo, cio en cfco). Met de komst van Boekhout en eerder Saskia Hoskens als nieuwe cro is het bestuur bijna compleet. Bijna, want de post van cfco (chief financial crime officer) staat nog open.
De rust is dus nog niet helemaal teruggekeerd. De ‘poortwachtersrol’ werd vorig jaar november geïntroduceerd, niet lang nadat de organisatie door De Nederlandse Bank op de vingers werd getikt wegens gebrekkige antiwitwascontroles.
Lees ook: Deze young professionals schudden Nederlandse boardrooms op: ‘Ze willen echt dat het schuurt’
