Hoe train je je hersenen en zorg je dat je scherp blijft? Ieder heeft zo zo´n trucjes. “Hierdoor ben ik op m’n vierenzestigste net zo alert als nu.”
‘Je traint je oplossend vermogen’
Wie: Conny Doyle (52)
Is: manager polikliniek in kinder- en jeugdpsychiatrisch ziekenhuis Triversum
Wat: Bridgen (sinds 20 jaar) en cryptogrammen (sinds 10 jaar).
Conny Doyle is gek op spelletjes, en helemaal als ze haar geest uitdagen. “Je kunt er je hersens heel scherp mee houden.” Vroeger bridgede ze twee keer per week, wat ze uit tijdgebrek heeft teruggebracht tot een paar keer per maand. Daarvoor in de plaats zijn de cryptogrammen gekomen. Ieder weekend verslindt ze er drie, met die uit NRC Handelsblad als favoriet. “In het begin snapte ik er werkelijk niks van, het is een soort wiskunde met letters. Nu maak ik ze soms in een halfuur. Je gaat er creatiever door denken, je traint er je oplossend vermogen mee.” Ook van bridgen heeft ze profijt. “Je wordt gedwongen erbij te blijven, kunt niet afdwalen. Je moet alles analyseren en bij elke kaart vooruit denken. In het begin deed ik meteen wat – ik ben nogal impulsief. Bridgen helpt me nadenken over de volgende stap. Dat werkt ook op m’n werk door. Ik heb heel lang ‘s avonds thuis gedacht: oh, had ik maar eerst nagedacht in plaats van meteen te reageren. Doordat ik er met bridgen mee oefen, is dat minder geworden.” Doyle vindt het ‘heel belangrijk’ dat ze nog weet wat er gebeurt als ze ouder wordt. Dementie zal ze door cryptogrammen te maken en te bridgen niet kunnen voorkomen, daar is ze van overtuigd. “Maar ik heb wel het idee dat ik hiermee langer een scherpe geest houd.”
‘Zonder spelletjes was ik zonder wijsheid gebleven’
Wie: Erno Eekelschot (36)
Is: mede-eigenaar van spelletjeswinkel The Joker
Wat: speelt spelletjes
“Spelletjes doen megaveel voor je hersens, je zet ze ermee op scherp,” zegt Erno Eekelschot. Sinds hij op z’n veertiende intensief spelletjes begon te spelen, schoot hij ‘als een speer vooruit’. In taal- en rekenvaardigheid, psychologische en strategische inzichten, algemene kennis, sociale vaardigheden, onderhandelen, noem maar op. “Ik kom uit een gezin van tien, de meeste van mijn broers hebben hun school niet afgemaakt. Zonder spelletjes was ik net als hen zonder wijsheid gebleven. Ik weet bijna alle hoofdsteden in de wereld en heb drie talen geleerd – dat is m’n leraren op school niet gelukt.” Yahtzee vindt hij niks aan, dat is puur een geluksspel. Computerspelletjes zijn ook niet zijn ding. (“De intelligentie van een computer is beschamend, hij is zonder emotie en zal je nooit uitschelden”). Verder speelt hij ‘álles’. Het liefst spellen die ‘het leven kopiëren en veel vaardigheden tegelijk aanspreken’. Zoals oorlogje spelen tijdens een potje Risk, mondiale handelspolitiek bedrijven met managementspellen als het Wereldhandelspel en – zijn favoriet – onderhandelingsspellen als Diplomacy. “Daarvoor moet je heel helder zijn en goed opletten hoe mensen kijken en wat ze vertellen.” Het is dat zijn vriendin niet zo van spelletjes houdt, anders zou hij nog steeds, net als voor zijn relatie, ‘24 uur per dag’ spelletjes spelen. “Nu probeer ik iets meer van het echte leven te zien. Maar zomaar iets doen, zonder m’n hersens te gebruiken, kan ik niet. Als ik geen spelletjes meer zou kunnen spelen, zouden m’n geestelijke vermogens absoluut achteruit gaan en word ik zeer depri.”
‘Hersengymnastiek houdt je alert’
Wie: Deirdre Deprettere (34)
Is: directeur-eigenaar van Mooi-Thuis, een bedrijf in huishoudelijke diensten voor particulieren
Wat: geheugenoefeningen en schaken
“Iedere dag doe ik tien tot dertig minuten oefeningen om m’n hersens alert te houden. En om de paar dagen schaak ik. Het is ook een sport geworden om sommetjes eerst zelf te berekenen voordat ik de rekenmachine pak, bijvoorbeeld voor het percentage ziekteverzuim. Als kind was ik al erg bezig met moeilijke raadseltjes. Maar sinds in februari mijn zesjarige dochter hoogbegaafd bleek, ben ik er heel bewust mee bezig. Op haar school zeiden ze: ik zou wat aan je alertheid doen, anders stijgt ze over een paar jaar boven je uit.” Onmiddellijk haalde Deprettere boeken over hersengymnastiek in huis en ging aan de slag. Niet met getallen, daar was ze altijd al goed in (“Geef me tweehonderd getallen en ik onthoud ze”). Voor haar zit de uitdaging in taaloefeningen, zoals het onthouden van woorden. Je begint met tien en dat breid je steeds verder uit. In een paar weken tijd kan ze er al zo’n vijftig onthouden. “Je wordt er niet slim van,” stelt ze, “het is puur het alert houden van je hersens.” Daarnaast leert ze mindmaps te maken, mentale aantekeningen die je gedachten en herinneringen snel beschikbaar houden. “Als ondernemer moet je zoveel onthouden: namen van mensen, data van meetings. Het ergert me dat je zo veel vergeet. Dat kun je oplossen met hersengymnastiek.” Na een maand oefenen merkt ze al vooruitgang. “Ik reken sneller en zet dingen sneller op een rij. En ik kan er hierdoor voor zorgen dat ik op m’n vierenzestigste net zo alert ben als nu. Het is een enorme verrijking en zal veel frustratie schelen.”
‘Ik ben mezelf steeds aan het uitdagen’
Wie: Tom de Neef (58)
Is: mede-oprichter en consultant van IT-managementconsultancy Qolor
Wat: wiskundige puzzels en computerprogrammeringen maken
Tom de Neef heeft een uitzonderlijk scherpe geest, vindt zijn omgeving. Al zal hij dat nooit over zichzelf zeggen. Feit is wel dat klanten hem vragen om zijn snelle en scherpe analyses. “Het gebeurt vaak dat, als ik met iemand praat die met een probleem worstelt, na een uur een compliment krijg omdat hij ineens snapt wat z’n probleem is.” Voor Tom de Neef zijn die snelle en rake analyses heel gewoon, hij doet niet anders. Hij heeft het eens uitgerekend. Naast de vijftig uur per week die hij de afgelopen tien jaar in zijn werk als consultant stak, besteedde hij thuis bijna net zoveel tijd aan het oplossen van ingewikkelde problemen. Een schijnbaar onmogelijk ontwerp van het bed van een buurman. Een driedimensionaal doolhofje met een knikkertje erin. Computerprogrammatuur voor wiskundeonderwijs. Een ingewikkelde stamboom terugbrengen tot een logisch plaatje. Als het maar een wiskundige inslag en een hoog puzzelgehalte heeft en hij het idee ook zelf kan uitvoeren. ‘Heel ontspannend’ vindt hij het. “En ik merk dat ik er scherp door blijf – ik ben mezelf steeds aan het uitdagen.” Wordt hij slimmer oud dan anderen? “Ik word langzamer oud – ik lééf hierin.” De Neefs hersens blijven om uitdagingen vragen, ook op vakantie. “Ik kan niet naast het zwembad gaan niksen. Dus koop ik een tangetje en een bos ijzerdraad en ga een ontwerp uitdenken. Anders word ik heel onrustig en ben ik niet te genieten.”
