Winkelmand

Geen producten in je winkelwagen.

Clean tech / energie

i.s.m. Dutch Clean Tech

Partners

Vijf prangende vragen over duurzaam beleggen

Steeds meer Nederlanders kiezen voor duurzaam beleggen, bijvoorbeeld in groene energie en schoon water. Hoe doe je dat, welke smaken...

author John van Schagen

clock 3,5 min

Management & Leiderschap

Zo opent Elon Musk zijn ‘Gigafabriek’

Groot, groter, grootst. Tesla opende afgelopen weekend een nieuwe 'gigafabriek' in de Amerikaanse staat Nevada. In de fabriek, die grotendeels...

author Eva Schram

clock 1,5 min

Management & Leiderschap

Minder CO2-uitstoot? Deze 5 nieuwe technologieën helpen een stuk

Een groenere economie is best mogelijk. Dankzij nieuwe technologieën als drones en robots. Vijf hoopgevende voorbeelden. Dat de digitalisering kansen...

author Ingrid Bosman

clock 0,5 min

De 'Hybrid'-thuisaccu is de 'beste in zijn soort', aldus experts van de TU Eindhoven. Een exclusief interview met Eric van Honk, partner bij moederbedrijf Betta Batteries. De meeste thuisaccu- of home storage-systemen baseren zich op de lithium-ion technologie, maar niet bij Hybrid Europe. Moederbedrijf Betta Batteries produceert namelijk de zogeheten Lead Crystal-batterij, volgens de TU Eindhoven de beste in zijn soort. De batterij, die al sinds 2009 wordt verkocht op diverse markten, is door Hybrid Europe nu opgeschaald voor toepassingen in woningen en bij het MKB. Eind volgend jaar wil het enkele duizenden tot tienduizenden systemen bij distributeurs in de EU hebben afgezet. Relatief jonge speler Betta Batteries (actief in China, Zuid-Afrika, Australië en Nederland, en het moederbedrijf van Hybrid Europe), is nog een relatief jonge speler op de batterijmarkt, een markt waar jaarlijks zo’n 80 miljard dollar in omgaat. Toch verdubbelt hun omzet jaar op jaar (nu 40 miljoen dollar). vertelt partner Eric van Honk. Duiken naar duurzaam Tot 2011 was hij werkzaam in de financiële wereld, uiteindelijk als directeur Vendor Leasing bij Fortis. Toen zijn onderdeel met BNP Paribas werd samengevoegd, besloot Van Honk dat het tijd was voor een nieuwe stap. Verder in de financiële wereld en dagelijks in maatpak rondlopen wilde hij niet langer, maar wat dan? ‘Op duikvakantie in de Filippijnen kwam ik in aanraking met Jacques Addinall, een Zuid-Afrikaans elektrotechnisch ingenieur en een van de oprichters van Betta Batteries. Ik had net daarvoor een interim opdracht gekregen om duurzame energiesystemen in een gebouw toe te passen en had wel oren naar zijn voorstel om in Betta Batteries te participeren’, zegt hij in een kantoorgebouw in Amsterdam-Zuidoost. Amerikaanse Defensie De Lead Crystal-batterij van Betta Batteries is gebaseerd op een patent van de Amerikaanse defensie uit de jaren 80 van de vorige eeuw, die het met de toenmalige stand der techniek niet verder kon ontwikkelen. Via diverse omzwervingen kwam het patent terecht bij een aantal Chinese wetenschappers die Addinall goed kende en ziehier; Betta Batteries was geboren. Elektrische scooters In 2009 begon het bedrijf in China batterijen voor elektrische scooters te produceren. Later volgde een serie nieuwe toepassingen, onder meer als backup-systeem voor telecom, solar toepassingen en andere stand-alone systemen en tractie (zoals golfkarren en rolstoelen). Dit jaar richtte Betta Batteries Hybrid Europe op. Het dochterbedrijf, gevestigd in Amsterdam, startte daarna een ontwikkeltraject voor thuisopslagsystemen. Begin oktober 2015 werden in Australië hun drie ‘home storage systems’ gelanceerd voor toepassingen op boten en in de gebouwde omgeving (woningen en het MKB). Geen patent De technologie voor hun schaalbare batterijsysteem is niet gepatenteerd. Bewust niet, zegt Van Honk: ‘Voor een patent ben je verplicht alle componenten te benoemen. Ook moet het chemische proces reproduceerbaar zijn. Daarmee komt de geheime formule op straat te liggen. Je hoeft maar enkele componenten te veranderen en een grote speler kan er vervolgens onder eigen vlag de markt mee op. Daar valt niet tegenop te procederen, dat is ons een te groot risico’, verklaart Eric van Honk. Kristal De geheime formule is de samenstelling van het gebruikte elektrolyt. Pim Kemper, managing director van Hybrid Europe, reikt over tafel een ‘kristal’ aan. De witte stof voelt aan als paraffine of kaarsvet, bevat 1,75 tot 3 procent zwavelzuur en is compleet veilig. ‘Kijk’, zegt hij en laat een foto zien: ‘aanvankelijk is dit een vloeistof geweest. Tijdens het vullen van de accu kun je er gewoon je hand in steken. Nadat we de accu 8 tot 10 keer in 72 uur hebben geladen en ontladen, kristalliseert het elektrolyt tussen de loodplaten en is de batterij bedrijfsklaar.' Geen corrosie Daar komt dan ook de naam vandaan: Lead Crystal. 'De kristallen, en dus de kleine hoeveelheid zuur, zijn gelijkmatig verdeeld over de loodplaten. Daardoor kan er geen corrosie of sulfatie optreden, iets wat wel het geval is bij loodzuur batterijen. Tegelijkertijd is de chemische samenstelling zó veranderd dat de formule van het oorspronkelijke elektrolyt niet valt te herleiden. Je kan dus geen ‘reverse engineering’ toepassen, dat wil zeggen dat je de batterij uit elkaar haalt om precies te weten hoe deze werkt.’ Beter dan loodzuur Ten opzichte van loodzuur batterijen heeft de Lead Crystal-batterij, naast veiligheid en afwezigheid van schadelijke stoffen, een groot aantal voordelen, met name voor het sterk wisselend aanbod aan wind- en zonnestroom, zegt Kemper. ‘Een loodzuur batterij verliest per 10 graden boven de specificaties in de datasheet normaal de helft van zijn levensduur. Zit je in (sub) tropische gebieden, dan blijft van die levensduur dus maar weinig over. De Lead Crystal-batterij doet dat per 10 graden slechts 13 procent. De levensduur ligt dus vele malen hoger. Omdat er bovendien minder storingen, schade en verliezen optreden, is de ‘return on investment’ aanzienlijk lager dan bij loodzuur batterijen. Tot slot is de accu ‘dry state’ waardoor er geen zwavelgas optreedt en hij in iedere positie gemonteerd kan worden. Die kwaliteit en brede toepasbaarheid zal elke manager aanspreken’, meent Van Honk. Diep ontladen Het belangrijkste voordeel voor vooral zonnestroomsystemen heeft Kemper dan nog niet genoemd: diep ontladen. ‘De opbrengst uit PV-panelen is sterk wisselend’, vervolgt hij. ‘Stroomopslag dient daarop naadloos aan te sluiten. Dat kan prima met Lead Crystal. Je kunt onze systemen deels of volledig ontladen (zelfs tot 1 Volt) zonder dat dit ten koste gaat van de capaciteit en levensduur. Dat is niet alleen efficiënter maar bovendien goedkoper. Telecombedrijven zitten om onze systemen te springen als backup stroomvoorziening voor hun GSM-masten. We leveren aan de meeste grote spelers, van Siemens en Orange tot British Telecom en Vodafone. Van die laatste hebben we bijvoorbeeld net een order gekregen om volgend jaar 150.000 batterijsystemen in Afrika te plaatsen, het continent waarop we nu ruim 7 jaar actief zijn.’ Schoon en veilig Volgens Van Honk zijn de veilige prestaties een groot verschil met andere soorten batterijen. Van Honk: ‘Onze batterijen bestaan uit één stuk. In tegenstelling tot lithium-ion batterijen hebben ze geen duur BMS (Batterij Management System) nodig dat een groot deel van de productieprijs bepaalt. Lithium-ion batterijen bestaan uit kleine cellen die via een BMS over onder meer temperatuur en voltage met elkaar moeten communiceren. Onze batterijen kunnen bovendien veilig per vliegtuig worden vervoerd. Thuisaccu’s op basis van lithium-ion mogen dat niet. Zodra die systemen in brand vliegen, creëren ze hun eigen zuurstof en blijven ze gewoon doorbranden. De Duitse brandweer heeft al aangegeven dat het blussen van branden, vanwege de gevaren, een zeer lastige klus wordt als lithium-ion thuisaccu’s in het spel zijn.’ Levensduur De hype rond Tesla’s Powerwall en Powerpack – gemaakt uit lithium-ion batterijen - begrijpt Van Honk dan ook niet zo. Weliswaar biedt Tesla haar thuisaccu voor rond de 3.500 dollar aan, en vanaf dit voorjaar voor 3.675 euro in Nederland, dat is niet de eindprijs voor de consument. ‘Tel je zaken als distributie, installatie en omvormers erin mee, dan kan het systeem wel eens meer dan 10.000 dollar kosten’, meent Van Honk. ‘Ook bedraagt de degradatie van hun systeem circa 15 tot 20 procent per jaar. Onze LCA (levenscyclusanalyse) heeft aangetoond dat de Lead Crystal-batterij als backup voorziening minstens 3.300 cycli bij 50% ontlading draait. Dat aantal cycli komt overeen met een levensduur van ongeveer 10 jaar.’ 'Plug-and-play' ‘Vergelijk de werking maar met een computer’, legt Kemper uit. ‘Het is gewoon ‘plug and play’ met een kabel naar het net en een kabel naar het PV paneel. Als gebruiker hoef je verder alleen op de aan/uit-knop te drukken. Zo blijft het aantrekkelijk voor zowel de distributeur en installateur als de consument.’ In onderhandeling met distributeurs Hybrid Europe levert overigens alleen aan distributeurs die de producten vervolgens verder in de markt zetten. Voor Nederland en de Duitstalige landen heeft Hybrid Europe al een distributeur gevonden. Met partijen in de UK, Spanje, Ierland, Italië, Oost-Europa, Rusland en diverse landen in Afrika lopen contacten. Kemper: ‘Voor december 2016 verwachten we enige duizenden tot tienduizenden systemen vanuit Nederland af te kunnen zetten.’ Boerenmentaliteit Betta Batteries en Hybrid Europe hebben goed over het bedrijfsmodel nagedacht. Bewust is er geen equity aangetrokken. ‘We hebben een boerenmentaliteit’, zegt Kemper. ‘We financieren uitrol en opschaling enkel en alleen uit onze ‘cash flow’, we werken hard en ondernemen slim. Door geen vreemd vermogen aan te trekken, kunnen we inspraak van externe financiers weren en onze eigen koers bepalen. Distributeurs, de enige afnemers met wie we in zee gaan, moeten onze producten vooraf betalen. Zo krijgen we minder snel last van liquiditeitsproblemen. Sales en marketing loopt dankzij mond-tot-mond reclame bijna vanzelf. Dat kan omdat we met onze batterij unieke voordelen hebben die reeds bekend zijn in de professionele markt. Productie en assemblage worden uitbesteed, hardware zorgvuldig gemonitord en distributeurs bewust op kwaliteit uitgezocht. Zo blijven we de beste in de klas.’ Lees meer over stroomopslag Hoe stroomopslag steeds meer dé gamechanger wordt in de energiemarkt Meer innovatie op MT.nl? De 50 Gamechangers van 2015 Biotechbedrijf Mimetas Gamechanger van 2015 Hoe een ijzersterke vezelpijp de olie - en gasindustrie op zijn kop zet De eerste elektronische pil ter wereld, afkomstig uit Eindhoven

Management & Leiderschap

Hoe Hybrids thuisaccu heel Europa wil veroveren

De 'Hybrid'-thuisaccu is de 'beste in zijn soort', aldus experts van de TU Eindhoven. Een exclusief interview met Eric van...

author Tseard Zoethout

clock 6 min

Met meer zonnepanelen en windmolens neemt het belang van stroomopslag toe. Maar de ontwikkelingen zijn hoopgevend. Een toekomstanalyse. Kleinschalige producenten gebruiken het publieke elektriciteitsnet nu als gratis opslag voor zonnestroom. Zodra dat voordeel verdwijnt, zullen er vele duizenden thuis- of buurtaccu’s verschijnen. Dat biedt kansen voor batterijbouwers, softwareontwikkelaars en andere toeleveranciers. Zonnepanelen Duurzame energie is veel sterker in opkomst dan gezaghebbende clubs als het IEA (Internationaal Energie Agentschap) ons keer op keer doen geloven. Dat gaat niet alleen op voor windenergie. Vooral de toename van PV-vermogen bij huishoudens (of ‘zonnestroom’) onttrekt zich aan hun zicht, brengen onafhankelijke instituten als de ‘Energy Watch Group’ naar voren. Jaarlijkse verdubbeling Hoewel die groei in Nederland langzamer gaat dan bij onze Oosterburen, worden ook hier indrukwekkende cijfers geboekt. Jaar na jaar verdubbelt ons PV-vermogen. Eind vorig jaar stond er bij een kwart miljoen huishoudens en bedrijven al ruim 1 Gigawatt opgesteld, te vergelijken met twee energiecentrales. Deskundigen verwachten dat het zonnestroomvermogen in Nederland tot 2023 door sterk dalende prijzen voor zonnepanelen tot wel 8 à 10 Gigawatt zal stijgen. Grenzen aan het net Goed nieuws? Uit duurzaamheidsoogpunt zeker. Maar de grenzen van ons elektriciteitsnet komen er wel mee in zicht. Want waar moet je die stroom laten als er niet alleen 10 Gigawatt aan zonnestroomvermogen, maar ook nog eens 6 Gigawatt aan windstroom uit windparken op de Noordzee wordt aangesloten? Zoveel energie gebruiken we met zijn allen niet op elk moment van de dag. De grenzen van ons elektriciteitsnet komen in zicht.' Wisselend aanbod Duurzame energiebronnen hebben, per definitie, wisselend aanbod: veel tijdens zonnige of winderige dagen, weinig bij windstil of bewolkt weer. Daarmee raakt de balans tussen vraag en aanbod op het publieke stroomnet steeds verder verstoord. Voorlopig kunnen de netbeheerders dat opvangen door electriciteit flexibel en vraaggestuurd uit de markt te halen. Na 2020 is dat niet meer genoeg en moeten ze ook naar stroomopslag omzien. Daarom voeren ze mondjesmaat – samen met grote energiebedrijven – wettelijk vrijgestelde experimenten met stroomopslag uit. De heilige graal Een echte driver voor stroomopslag - de heilige graal in de toekomstige energiebusiness - zijn energiebedrijven echter niet: hun bedrijfsmodel en productie is voor ruim 90% gebaseerd op de verbranding van fossiele brandstoffen in centrales. Automotive als 'driver' De echte driver komt uit een andere hoek, die van de automotive branche. Gedwongen door steeds strengere Europese milieuregelgeving kunnen die tegenwoordig bijna niet anders dan nu ook elektrische auto’s in de markt te zetten. Die produceren geen kooldioxide en fijnstof, een toenemend probleem in de westerse steden. Thuisaccu's En laat de ‘motor’ van een elektrische auto nou net een batterijpakket zijn; batterijen die de laatste jaren steeds compacter, veiliger en krachtiger zijn geworden. Nu mikken automotivefabrikanten op een andere massamarkt, die van de gebouwde omgeving. Het is daarom niet vreemd dat de wereldwijde wedloop naar betaalbare stroomopslagsystemen door autofabrikanten als Tesla Motors, BMW-i en Mercedes is ingezet. In 2015 lanceerden die bedrijven respectievelijk de Powerwall, MyReserve en de Energiespeicher. Dat zijn batterijpakketten – oftewel thuisaccu’s - die particulieren in hun garage of schuur kunnen installeren. 'Prosumenten' Stroomopslag voor consumenten die over duurzame bronnen als PV-panelen en elektrisch vervoer beschikken heeft twee grote voordelen. ‘Prosumenten’ – die zowel stroom produceren als gebruiken - kunnen de stroom die ze zelf opwekken opslaan en die bij storingen gebruiken of als ze meer voor netstroom moeten betalen. En netbeheerders hebben er baat bij omdat ze het groeiende aanbod aan duurzame energiebronnen kunnen balanceren en minder kapitaalintensieve investeringen moeten doen. Dat laatste is niet mis: zonder maatregelen als opslag worden die investeringen voor 2020 op liefst 27 miljard euro geschat. Autonome eilanden Over 10 jaar, denken veel experts, zal niet alleen de elektriciteitsprijs beduidend lager zijn. Ook ontstaan er ‘eilanden’ – in buurten, wijken of dorpen – die bijna autonoom van het stroomnet opereren. Met wind- en zonnestroom, stroomopslag en electrische auto’s beschikken ze immers over een betrouwbare én goedkope infrastructuur. Het management, de sporadische inkoop en de energieproductie hebben die ‘eilanden’ dan uitbesteed aan makelaars die vraag en aanbod van alle energiestromen ‘online’ en ‘right on time’ aan elkaar zullen koppelen. Dalende kosten, exponentiële groei Tot voor kort was het probleem dat thuisaccu’s te groot, te ingewikkeld en – vooral - te duur waren. Dat laatste begint echter rap te veranderen. Volgens een rapport uit juli 2015 voor de ‘Australian Renewable Energy Agency’ daalt de prijs voor deze vorm van stroomopslag de komende 3 jaar met 40 tot 60 procent. De markt voor thuisaccu’s zal daardoor exponentieel groeien, tonen recente onderzoeken aan. Zo verwacht het Californische Navigant Research, een marketing- en consultancybureau gespecialiseerd in technologie, dat de omzet voor thuisaccu’s van 450 miljoen dollar nu tot meer dan 16,5 miljard dollar in 2024 gaat stijgen. 13.000 thuisaccu's Nu is ons land natuurlijk geen Australië of Californië, waar de genoemde adviesbureaus vandaan komen. Wij kennen lang niet zoveel instraling van de zon en hebben een van de beste stroomnetten in de EU. Onze situatie is eerder vergelijkbaar met Duitsland. Maar terwijl onze Oosterburen met steun van de federale overheid al 13.000 thuisaccu’s hebben geplaatst, gebeurt dat in Nederland de komende tijd waarschijnlijk slechts mondjesmaat. Terugleveren aan het net Want wat is het geval? In tegenstelling tot Duitsland kent ons land de salderingsregeling. ‘Prosumenten’ kunnen zelfopgewekte stroom aan het net terugleveren en die later weer afnemen tegen dezelfde prijs, circa 22 tot 23 cent per kilowattuur. Dat zorgt ervoor dat de aanschaf van een thuisbatterij – de Powerwall kost bijvoorbeeld € 3675,- zonder installatie en omvormers – nu nog niet terug valt te verdienen. De overheid wordt echter steeds ongelukkiger door het succes van de regeling: het kost de schatkist jaarlijks circa 350 miljoen euro, kosten die bij steeds meer PV-panelen sterk oplopen. Tussen 2017 en 2020 zal het salderen naar verwachting worden afgebouwd of verdwijnen. Nieuwe belangenbehartiger ‘Bedrijven gaan pas met stroomopslag bij consumenten aan de slag als salderen van de baan is’, zegt Hans van der Spek, programmadirecteur ‘Cleantech’ bij FME, de werkgeversorganisatie voor de technologische industrie waarvan ruim 400 bedrijven actief zijn in de energietechnologie. Sinds dit jaar is hij tevens secretaris van ESNL, belangenbehartiger voor bedrijven die met stroomopslag bezig zijn. ESNL opereert niet alleen in Nederland maar heeft ook Europese samenwerkingsverbanden: de batterijmarkt is immers een wereldmarkt die nu nog vooral in het buitenland plaatsvindt. Gelijk speelveld Het salderen houdt de opslag van energie in Nederland tegen, aldus Van der Spek. ‘Eigenaren van duurzaam vermogen, vooral degenen die over zonnestroom beschikken, kunnen het openbare net nu als gratis opslag gebruiken. De kosten van een tekort of overschot aan elektriciteit worden op de maatschappij afgewenteld. Die transportkosten - nu een verplichte 17 procent van onze energierekening - moeten we immers wél samen ophoesten. We pleiten er dan ook voor dat de Rijksoverheid de salderingsregeling geleidelijk uitfaseert zodat er een gelijk speelveld ontstaat. Dan kan er ook in Nederland een massamarkt voor stroomopslag worden opengelegd. Ik ben ervan overtuigd dat opslag over 5 à 10 jaar bij duizenden tot tienduizenden huishoudens normaal geworden is.’ Ik ben ervan overtuigd dat stroomopslag over 5 à 10 jaar bij tienduizenden huishoudens normaal geworden is.’ Drie markten na 2020 Volgens de Routekaart Energieopslag die de Topsector Energie begin 2015 heeft gepresenteerd, ontstaan er na 2020 drie markten: een groothandelsmarkt (voor vermogens boven tien Megawatt) een markt voor achter de meter een balanceringsmarkt. In al die markten kan opslag een rol als intermediair vervullen. De noodzaak tot balancering begint zich soms nu al te voelen. Door de aardbevingsvergoedingen van de NAM zijn er, alleen al in 2015, meer dan 10.000 PV systemen in Groninger stad en ommeland geplaatst. Daardoor loopt de netbeheerder tegen de grenzen van het net aan: in de herfst van 2015 heeft Enexis, verantwoordelijk voor het net in de regio, al aangegeven dat het extra transformatoren en zwaardere leidingen gaat installeren om die sterk wisselende stroomtoevoer in goede banen te leiden. Aparte positie ‘Commerciële opslag kan in die situatie een goede oplossing zijn, ware het niet dat stroomhandel niet tot de taak van de netbeheerder behoort’, schetst Van der Spek het tweede dilemma. ‘De huidige wet- en regelgeving gaat uit van een scheiding tussen consumenten en producenten van stroom. Opslag vervult beide rollen: als je er stroom instopt via PV-panelen, dan produceer je, als je er stroom uithaalt is het plots consumptie geworden. Wij pleiten daarom voor een aparte ‘asset class’ , een fysiek middel voor stroomopslag, die in alle relevante wet- en regelgeving wordt opgenomen.' Maar hoewel het Ministerie van Economische Zaken positief tegenover het voorstel staat, 'duurt het nog wel enige jaren voordat zo’n aanpassing van kracht wordt’, meent Van der Spek. Cruciale schakel Opslag voor consumenten is nu nog een ondergeschoven kindje, blijkt uit de ruim dozijn projecten die de overheid sinds enkele jaren ondersteunt via het TKI (Topconsortium Kennis en Innovatie) ‘Switch2smartgrids’ in pilots en demonstratieprojecten. Slechts één van de projecten houdt zich met opslag bezig, en bovendien zijdelings. Dat is een gemiste kans voor het bedrijfsleven, vindt Van der Spek. ‘Prosumenten krijgen een steeds groter gewicht in de energietransitie’, zegt hij. ‘Kijk maar eens naar de sterke opkomst van energiecoöperaties. Nederland is sterk in opslagmanagement. Software voor vraaggestuurd energiemanagement wordt nu al door partijen als Energq uit Groningen voor grotere partijen toegepast. Dat kan straks ook voor prosumenten gebeuren. De ervaringen met flexibele prijzen van Power Matching City, een project voor prosumenten in Groningen dat wereldwijd de aandacht kreeg, wijzen al in die richting. Stroomopslag wordt straks dé cruciale schakel voor onze energie-infrastructuur: stroom uit duurzame bronnen opslaan als de prijs voor netstroom hoog is, en die juist gebruiken als de prijs laag is’, stelt Van der Spek. Stroomopslag wordt straks dé cruciale schakel voor onze energie-infrastructuur' Nationaal actieplan Volgend voorjaar gaat ESNL dan ook een nationaal actieplan optuigen waarin alle barrières voor stroomopslag zullen worden benoemd. Zeezoutbatterij De woorden van de ESNL-secretaris zijn Marnix ten Kortenaar uit het hart gegrepen. De voormalige schaatskampioen en chemicus heeft zich toegelegd op de ontwikkeling van een zeezoutbatterij. Volgens hem kun je batterijbouwers als Tesla, BMW-i en Mercedes onder meer vóór blijven door op kwaliteit, prijs en levensduur te concurreren. Maar er speelt veel meer mee. Ten Kortenaar: ‘We zullen een geheel nieuwe duurzame infrastructuur moeten ontwerpen waarin stroomopslag een belangrijke schakel is’. Blessing in disguise De huidige salderingsregeling vindt Ten Kortenaar dan ook een ‘blessing in disguise’. ‘Door de regeling de komende jaren langzaam af te bouwen, krijgen we voldoende tijd, ruimte en controle om die hele keten in goed overleg neer te zetten. Al de schakels - van PV-panelen, laadpalen en het vermogen van elektrische auto’s tot aan nieuwe wet- en regelgeving voor opslag, afdrachten aan de fiscus en ‘billing’ - moeten nauwkeurig op elkaar worden afgestemd. We doen dat niet alleen: samen met installatiebureaus en energie-experts werken we nu aan een uitgebreide productspecificatielijst om de structuur van een toekomstig microgrid inzichtelijk te krijgen. Want werkelijk succes bereik je alleen samen’, besluit hij. Lees ook het interview met 'Gamechanger' Dr. Ten: 'Zeezoutbatterij tot drie keer goedkoper dan normale'. Enkele Nederlandse batterijfabrikanten Dr. Ten E-stone batteries Hybrid Energy Ateps

Management & Leiderschap

Hoe stroomopslag steeds meer dé gamechanger wordt in de energiemarkt

Met meer zonnepanelen en windmolens neemt het belang van stroomopslag toe. Maar de ontwikkelingen zijn hoopgevend. Een toekomstanalyse.

author Tseard Zoethout

clock 7,5 min

Management & Leiderschap

Manager, ga nou eens CO2-arm opereren

Nederlandse managers moeten meer inzetten op een CO2-arme bedrijfsvoering, blikt ondernemer Eric Broekhuizen vooruit op de klimaattop. Obama, Poetin, Merkel,...

author Eric Broekhuizen en Willem Lageweg

clock 3 min

Management & Leiderschap

MT bezoekt Tesla-fabriek in Silicon Valley

Tesla zet met elektrische auto's de auto-industrie op zijn kop. MT was in de fabriek in het hart van Silicon...

author Eric van den Outenaar

clock 0,5 min

Management & Leiderschap

Vlieger als windmolen

Wubbo Ockels heeft opnieuw een bijzonder duurzaam project. Aanstaande vrijdag presenteert de ex-ruimtevaarder en onvermoeibare voorvechter voor een duurzamer wereld...

author

clock 1,5 min

Management & Leiderschap

Beton kan groener

Beton is verantwoordelijk voor zeven procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Daar moet duurzame winst te behalen zijn. Probleem/uitdaging: groener beton...

author

clock 3 min

Management & Leiderschap

Elektrisch: gaan we wisselen of snelladen?

De doorbraak van elektrisch rijden wacht op een oplossing voor de beperkte actieradius van de accu's. Better Place kiest voor...

author

clock 3,5 min

Management & Leiderschap

Clean tech mist markt

Nederland is lekker bezig. Van groen gidsland verdwijnen we in rap tempo van de lijst met producenten van schone technologie....

author

clock 3 min

Management & Leiderschap

Biomassa is kassa

We kunnen het best, duurzame technologie in eigen land ontwikkelen en vervolgens exporteren. Er is in elk geval genoeg technologische...

author

clock 3 min

Management & Leiderschap

Robotauto’s op de Spaanse weg

Volvo heeft drie auto's tweehonderd kilometer achter een vrachtwagen laten rijden op de openbare weg in Spanje. Het doel van...

author

clock 1,5 min

Management & Leiderschap

Hoe Tocardo turbines ontwikkelt

Het ontwikkelen van een compleet nieuw product kan meer dan tien jaar duren. Vind maar eens financiers met zoveel geduld....

author

clock 3,5 min

Management & Leiderschap

Zwevende windmolen

Windmolens op land, dat wordt hem niet in Nederland. Op zee komen ze ook al moeizaam van de grond. Dan...

author

clock 0,5 min