Geen producten in de winkelwagen.
Zette je de afgelopen weken de radio aan, dan was het moeilijk om eraan te ontkomen: kersthits. Voor de muziekbranche vormen kerstliedjes een handig businessmodel, aangezien ze ieder jaar in december voor airplay en dus inkomsten zorgen. Eén kerstliedje valt in het bijzonder op: Do They Know It’s Christmas? van gelegenheidsformatie van supersterren Band Aid.
Evergreen
In tegenstelling tot de meeste kerstliedjes is deze evergreen in 1984 uitgebracht met als doel geld in te zamelen voor een goed doel, namelijk de strijd tegen de toenmalige hongersnood in Ethiopië. De Britse schrijvers van het lied – Ultravox-zanger Midge Ure en The Boomtown Rats-zanger Bob Geldof – hoopten er indertijd 70.000 pond mee in te zamelen, maar haalden er datzelfde jaar maar liefst 8 miljoen pond mee op.
Het liedje wordt echter nog steeds iedere december uitvoerig gedraaid op radiostations. De vraag die de afgelopen jaren in het VK bij vele Britse twitteraars speelde, was dan ook: gaan alle airplay-inkomsten nog steeds naar het goede doel, of is Band Aid inmiddels een lucratieve business voor Ure en Geldof gebleken? Met andere woorden: als Do They Know It’s Christmas? anno 2020 op de radio wordt gedraaid, gaan de inkomsten dan nog steeds naar Ethiopië of naar de componisten? Dat laatste zou immers een beetje krom zijn bij een benefietlied.
‘Geen penny verdiend’
Afgelopen jaar gaven Ure en Geldof, begrijpelijkerwijs ietwat geïrriteerd over deze vraagstelling, uitsluitsel op de Britse radio. De componisten waren er duidelijk over: nooit hebben ze ook maar een ‘penny’ aan het nummer verdiend. Het project, zo maakten ze bekend, heeft door de jaren heen ruim 200 miljoen pond opgebracht, hetgeen volgens de componisten naar ‘de armste mensen ter wereld’ toevloeide. Ook de inkomsten van latere heropnamen van het liedje, in 2004 en 2014, tellen mee voor dit bedrag.
Ure zei erover: ‘In 35 jaar hebben we nooit een cent ontvangen van Band Aid of Live Aid (een benefietconcert, tevens georganiseerd door Ure en Geldof, red). 100 procent van de royalty’s gaat rechtstreeks naar de Band Aid Trust.’
De stichting
De Band Aid Trust, dus. Deze stichting, voluit geheten de Band Aid Charitable Trust, staat keurig ingeschreven bij de zogeheten Liefdadigheidscommissie voor Engeland en Wales, onder het nummer ‘292199‘. Het fonds telt zes beheerders: naast Geldof en Ure zijn dit de Britse zakenmannen Michael Grade, Harvey Goldsmith, de Britse advocaat John Kennedy en manager Chris Morrison. Of ze er inderdaad nooit een ‘penny’ aan verdiend hebben, is natuurlijk moeilijk te controleren. Op de overheidspagina over het fonds staat in ieder geval heel duidelijk: ‘Geen (van de) beheerders ontvangen enige vergoeding, betalingen of voordelen van het goede doel.’
Waar gaat het geld dan wel naartoe? Ook dat staat duidelijk aangegeven op de site. Niet alleen ‘de armste mensen’ van Ethiopië worden anno 2020 financieel geholpen, ook de superarmen in Eritrea, Guinea, Kenia, Liberia, Nigeria, Sierra Leone, Somalië, Soedan en Oeganda worden bediend. De Band Aid Charitable Trust geeft het geld overigens niet direct aan de hulpbehoevenden, maar doet donaties aan organisaties die actief zijn in deze landen.
Welke organisaties dit precies zijn, blijft een beetje onduidelijk. Maar, zo kunnen we lezen in het laatste publieke jaarverslag van de stichting: ‘Het merendeel van de door Band Aid gefinancierde organisaties zijn in het VK geregistreerde liefdadigheidsinstellingen die zelf onderworpen worden aan een hoog niveau van openbare controle en audit, jarenlang met Band Aid hebben gewerkt en een goede staat van dienst hebben wat betreft het opleveren van projecten en het tijdig rapporteren aan het goede doel.’
Het financiële plaatje
Hoe ziet het financiële plaatje eruit? Afgelopen boekjaar, eindigend op 30 november 2019, kwam er meer geld bij de stichting binnen (1.053.251 pond) dan eruit ging aan goededoelenactiviteiten (892.563 pond). Wie echter in de financiële historie van de stichting duikt, leert dat dit vermoedelijk een goedmakertje is voor de boekjaren 2015 en 2016, toen er veel meer kapitaal uit- dan inging.
Zoals in bovenstaande grafiek te zien is, was 2015 een topjaar voor de Band Aid Charitable Trust. Dit heeft alles te maken met het feit dat de derde heropname van Do They Know It’s Christmas? eind 2014 uitkwam, hetgeen nieuwe singleverkopen en airplay opleverde. Dat er in 2015 zoveel geld werd uitgegeven door de stichting, zo lezen we in het jaarverslag over dat boekjaar, komt voor een belangrijk deel doordat Geldof en Ure eind 2015 maar liefst 2.579.386 pond doneerden aan ‘ebola-gerelateerde projecten’. Ebola vormde indertijd een groot gezondheidsrisico voor onder meer de bevolking van met name Sierra Leone. Het is dus niet meer enkel armoedebestrijding, ook gezondheidszorg speelt tegenwoordig een belangrijke rol voor de stichting.
Tonnen per jaar
Het verdiende geld van Do They Know It’s Christmas? gaat dus naar een bij de Britse overheid ingeschreven goededoelenstichting, dat keurig jaarverslagen publiceert en nog ieder jaar honderdduizenden ponden uitgeeft aan organisaties die armoede en ziekte in derdewereldlanden bestrijden. Iedere keer dat we anno 2020 dus de synthesizers van Band Aid op de radio horen, vloeit er nog altijd geld toe naar projecten in Afrika. Tonnen, soms zelfs miljoenen per jaar, om precies te zijn.
Goed, het zinnetje ‘and there won’t be snow in Africa this Christmas time‘ uit deze kersthit mag dan nog zo irritant zijn, het doel heiligt de middelen.
