Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Kamer wil Chinese Huawei weren voor 5G-aanleg – Bol.com gooit blauw/witte doos weg

En verder: Shell toch in gesprek met Kamer over belastingaangifte, ASML spreekt Chinezen vrij van schuld en Iris Zonneveldt is Ondernemer van het Jaar.

Hij begon bij bol.com toen het nog een kleine speler was en nam 14 jaar lang alle beslissingen op het gebied van marketing. Nu Michel Schaeffer (49) twee jaar weg is, maakt hij de balans op. ‘Het was een absolute achtbaan.’ Loeka Oostra Hij had nog nooit iets besteld bij bol.com Zijn eerste bestelling (‘Ik denk dat het een CD was’) deed Michel Schaeffer (49), tot twee jaar geleden marketingdirecteur van de webwinkel, vlak voordat hij bij het bedrijf kwam te werken. ‘Ik werd gekoppeld door een werving- en selectiebureau, en het leek me een leuk bedrijf. Maar ik had nog nooit iets bij ze besteld, dus dat leek me wel een vereiste voordat ik begon.’ Zijn grootste verwondering? ‘Dat het pakketje überhaupt aankwam na drie dagen. Dat had ik nog nooit meegemaakt.’ Het waren goede verhalen voor feesten en partijen, zijn 14 jaar bij bol.com als marketingdirecteur. Maar had hij ooit nagedacht over het schrijven van een boek? ‘Ik realiseerde me wel dat het heel bijzonder was, maar ik had nooit de ambitie om een boek te schrijven.’ Hij deed het toch, het resultaat verschijnt morgen. In Het geheim van bol.com beschrijft Schaeffer de eerste stappen van het bedrijf, de overnames, de spanningen over koers en vooral: de groei. Dat het bedrijf groeit als kool, mag duidelijk zijn. ‘In 2003 sloten we ons als directie op in een vergaderzaal en besloten we ter plekke dat 250 miljoen omzet in 2015 een mooi ambitieus doel was. We staarden naar het papier en vroegen ons af of dat niet een veel te hoog doel was.’ Uiteindelijk werd het doel bereikt in 2009, inmiddels heeft het bedrijf zelfs als eerste online retailer de magische grens van 1 miljard euro omzet overschreden. ‘We wilden altijd de beste winkel zijn.’ Miljoenen Het avontuur begint voor Schaeffer net nadat bol.com is opgericht, uit frustratie van het Duitse uitgever Bertelsmann als Jeff Bezos van Amazon zijn aanbod om samen te werken brutaal van de hand wijst. ‘Toen Bezos niet met Bertelsmann wilde samenwerken, is het concern zelf maar gaan doen voor de Europese markt.’ Het was 2000, het tijdperk van de internetbubbel en geld was ruimschoots voorhanden. ‘Groei was alles wat telde, veel dingen waren inefficiënt. Mijn voorgangster vroeg me in de laatste drie maanden van ons jaar nog een miljoenenbedrag uit te geven. Alles was gericht op snelle groei.’ Het was een schok voor Schaeffer, zelf afkomstig van AkzoNobel en marketingadviesbureau VODW. ‘Ik was naar bol.com overgestapt omdat ik iets wilde doen met internet.’ Schaeffer kwam terecht in een van de eerste internetbedrijven die ook op tv en radio adverteerden. ‘Dan belden we naar de Free Record Shop en vroegen we of ze CD’s ook thuis wilden bezorgen. Die medewerkers antwoordden altijd geïrriteerd dat ze daar niet aan gingen beginnen, en daar maakten we een reclame van.’ Geheim Het is volgens Schaeffer een van de geheimen van bol.com. ‘In een tijd dat spullen bestellen via internet een noviteit was en het twee minuten duurde voordat je browser überhaupt gestart was, boden wij een scala aan producten die binnen een paar muisklikken thuis bezorgd werden. We waren de menigte voor en bleven onszelf ambitieuze doelen stellen.’ Een andere streep die de webwinkel voor had was de constante vernieuwing die ze van zichzelf vroegen. ‘We wilden de allerbeste winkel worden en reageerden heel snel op ontwikkelingen in de markt.’ De illegale markt en de opkomende digitalisering van films en muziek zorgde voor een onderzoek naar een systeem waarin verhuurmodellen en streaming centraal zou staan. ‘Zoiets als Spotify nu is, maar we kregen het in die tijd niet recht gerekend. We wilden veranderen toen het nog kon.’ Ook het toelaten van andere verkopers in de digitale winkel bleek een schot in de roos. Schaeffer herinnert zich dat hier flink overlegd is. ‘Het was een vrij grote strategiewijziging, maar als we de beste winkel wilden zijn, dan moest het assortiment compleet zijn en moesten we de beste prijs kunnen bieden.’ Concurrenten in de winkel klinkt misschien als het graven van je eigen graf, maar pakte voor de webwinkel goed uit: ‘40 procent van wat bol.com verkoopt wordt inmiddels door externe partijen geleverd.’ Games Een andere reden dat de winkel zo groot is geworden, is volgens Schaeffer de blik die ze hadden op wat er moest in plaats van wat er mogelijk was. ‘Veel bedrijven doen dingen binnen de gebaande paden, omdat ze weten dat dat kan. Ze kijken niet naar wat er nodig is.’ Als voorbeeld noemt hij de introductie van de games-afdeling bij bol.com. ‘We verkochten veel boeken en cd’s, maar wilden ook games gaan verkopen. Alle handelaren die ik sprak keken me glazig aan of lachten me uit als ik vertelde dat ik het grootste assortiment van Nederland wilde. Sommigen raakten zelfs geïrriteerd: ik snapte er niets van en ik kon me maar beter op de tien best verkopende games richtten.’ Hij herinnert zich het telefoontje van een van de handelaren nog goed toen ze toch besloten het assortiment zo breed mogelijk in te steken. ‘Hij belde me in paniek op, waarom er ineens zoveel onbekende spellen werden besteld.’ Breien 2.0 stond drie uur nadat de website gelanceerd was bovenaan, een software waarmee mensen konden leren breien. ‘De hele dynamiek van de markt werd in stand gehouden door een aantal mensen die elkaar na-aapten. Wij bewezen binnen enkele uren dat die hypothese onzin was.’ Software Het is niet alleen maar hosanna wat Schaeffer predikt in zijn boek: ook bij bol.com zijn de nodige fouten gemaakt. ‘We hebben geprobeerd de markt voor mobiele telefonie open te breken. In 2008 wilden we een markt waarbij consumenten een toestel konden kiezen, en vervolgens een abonnement dat bij ze paste. Toentertijd werd dat veelal verkocht in voorgekookte pakketten.’ Het bleek veel te moeilijk voor consumenten om dat zelf te beslissen. ‘En dus kozen ze toch weer een pakket. Bovendien was het heel duur, doordat telecommaatschappijen alleen die bundels zo goedkoop aan konden bieden.’ Binnen een jaar stopte de webwinkel met de verkoop van telefoonabonnementen. Ook de ontwikkeling van de winkelsoftware liep in diezelfde periode een flinke vertraging op. ‘Een paar weken voordat we live wilden, bleek het nog maanden werk om alles goed te regelen.’ Met een flinke vertraging werd het systeem uiteindelijk gelanceerd, wat de webwinkel een belangrijke les opleverde. ‘We hadden veel sneller kunnen werken als de specialisatie in kleine teams was opgesplitst. Doordat je elkaar rechtstreeks kunt aanspreken, kun je veel beter keuzes maken.’ Ook daar was bol.com dus vroeg bij, lacht Schaeffer. ‘Tegenwoordig heet dat agile werken, bij ons ontstond het uit noodzaak.’ Vriendenclub Het boek wekt af en toe de indruk van een bedrijf dat nogal een bij elkaar geraapt zooitje is. CEO Daniel Ropers wordt op een kerstborrel gevraagd om een plan te schrijven als consultant bij McKinsey, maar kan zijn kindje niet loslaten en neemt ontslag om CEO te kunnen worden. De accountant van PricewaterhouseCoopers die Ropers een aantal jaar later het vuur aan de schenen legt over een gammele boekhouding, wordt uitgenodigd om het zelf te komen doen en wordt benoemd tot boekhouder. Schaeffer noemt het liever een onwaarschijnlijke combinatie van toevallige karakters en gebeurtenissen. ‘Maar toch waren ze stuk voor stuk onmisbaar. We waren in dat opzicht echt een start-up. Vraag je nu wie er voor bol.com wil werken, dan gaan alle handen de lucht in. Maar als je klein bent, dan heb je het personeel niet altijd voor het kiezen.’ Het leerde hem een belangrijke les: zaken doen hoeft niet altijd formeel te zijn. ‘Je hoeft niet in een pak om een serieuze opmerking te kunnen maken. Bol.com voelde als een vriendenclub, met wie het een heel stuk leuker was om te werken dan een formeel stel mensen.’ Vanaf de eerste dag was er op de vrijdagmiddagborrel gratis bier en er was altijd een gezellige sfeer. ‘Maar de keerzijde was ook dat iedereen de schouders eronder zette wanneer nodig. Het was een absolute achtbaan.’ Investeringen Maar na 14 jaar leek die achtbaan langzaam tot stilstand te komen. ‘Ik had zo ontzettend veel nieuwe dingen gedaan, dat het nooit in me opkwam om iets anders te gaan doen. Maar langzaam begon ik me af te vragen of de volgende 15 jaar net zo leuk zouden worden als die 14 daarvoor. Bovendien was ik als marketingdirecteur met 200 mensen op m’n afdeling meer aan het besturen dan aan het ondernemen.’ En dus besloot hij te stoppen. Tegenwoordig is Schaeffer Commissaris bij onder andere Q-park en opticien Hans Anders. Ook zit hij vaak om de tafel namens investeringsmaatschappijen om zowel jonge bedrijven als gevestigde namen te helpen. ‘Die afwisseling maakt het leuk. De ene keer gaat het over een miljardeninvestering, de volgende keer ligt de vraag op tafel of er duizend euro uitgegeven moet worden aan marketing.’ Alle geleerde lessen bij bol.com legt hij de jonge internetbedrijven aan de schenen. ‘Zorg dat je niet tevreden bent met de status quo. Ook al ben je nog zo succesvol, het is belangrijk om ontevreden en nieuwsgierig te zijn.’ Niet dat hij zichzelf ziet als een soort guru op het gebied hoor. ‘Bol.com was vast ook wel groot geworden zonder mij. Haal je een iemand uit het team dat we hadden, dan blijft het succes overeind.’ Zijn ze er uiteindelijk in geslaagd om de beste winkel voor iedereen te worden? ‘Nee, en dat zal ook nooit helemaal lukken,’ zegt Schaeffer vastberaden. Het moet een ongrijpbaar doel blijven. Door meer in te zetten op data en personalisatie, verwacht hij dat bol.com de komende jaren toch een aardige stap in de goede richting gaat zetten. ‘Met algoritmes kun je het voor elkaar te krijgen om voor iedereen de beste te zijn, zonder dat je voor iedereen alles bent.’
Foto: Bol.com

1. Huawei niet welkom bij aanleg 5G in Nederland

Het Chinese telecombedrijf Huawei mag voorlopig niet betrokken worden bij de aanleg van het mobiele netwerk 5G. VVD, CDA, GroenLinks en D66 zeggen dat naar aanleiding van berichten dat er bij  chipmachinefabrikant ASML gevoelige bedrijfsinformatie is gestolen door Chinese oud-medewerkers. ASML spreekt tegen dat de Chinese overheid daarbij betrokken was, maar er is wel gespioneerd. De Tweede Kamer wil dat Huawei buiten de deur gehouden wordt tot de risico’s duidelijk zijn. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid doet onderzoek naar Huawei. De komende jaren is economische veiligheid een prioriteit, zegt minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat.

2. Bol.com wil af van blauw/witte doos

Bol.com heeft het voornemen om vanaf volgend jaar ‘waar mogelijk’ af te stappen van bezorgmateriaal met het eigen logo en kenmerkende blauw/witte kleuren. De Nederlandse webwinkelgigant komt in plaats van de kartonnen doos met onder andere een verzendzak van volledig gerecycled plastic. Met de veranderingen wil het bedrijf de CO2-uitstoot verlagen. “Het verzenden van minstens 3,5 miljoen artikelen per jaar zonder bol.com-doos is een belangrijke stap richting klimaatneutraal winkelen bij bol.com in 2025″, aldus logistiek directeur Olaf van den Brink.

3. Vermeende machtspositie Apple onder loep door ACM

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) gaat onderzoek doen of Apple misbruik maakt van zijn macht via de App Store. Een vooronderzoek van de ACM wijst erop dat bedrijven zoals Apple en Google de eigen apps bevoordelen. Het nieuwe onderzoek richt zich vooral op Apple omdat naar dat bedrijf de grootste verdenking uitgaat. Als blijkt dat Apple misbruik van zijn machtspositie maakte, volgt een boete. De Europese Commissie onderzoekt of de muziekdienst Spotify gedwongen wordt door Apple de abonnementsprijs te verhogen. Het ACM-onderzoek ligt in het verlengde van het Europese onderzoek.

4. Shell toch in gesprek met Kamer over belastingaangifte

Shell wil toch met de Tweede Kamer in gesprek over de belastingaangifte van het bedrijf, blijkt uit een brief van Shell Nederland-president Marjan van Loon. Het olie- en gasbedrijf liet eerder deze week doorschemeren niet te willen komen opdagen voor een hoorzitting van 18 april in de Tweede Kamer over belastingaangiften van Nederlandse multinationals. In de brief stelt Van Loon wel dat het concern niet in het openbaar wil ingaan op de belastingaangifte van Shell, maar wel achter gesloten deuren met de Kamerleden wil spreken. Aanleiding voor de hoorzitting in de Tweede Kamer is berichtgeving van Trouw, dat in november schreef dat Shell al jarenlang geen winstbelasting in Nederland heeft betaald.

5. ASML spreekt Chinezen vrij van schuld

ASML-topman Peter Wennink spreekt met klem tegen dat China achter de diefstal van gevoelige bedrijfsinformatie zit. Gisteren meldde Het Financieele Dagblad dat voormalige medewerkers uit China op grote schaal bedrijfsgeheimen hebben gestolen bij de Veldhovense chipmachinebouwer. De krant schreef dat er een relatie was tussen die ex-werknemers en de Chinese overheid, maar ASML zegt dat Peking niet betrokken is. Hoe ASML dat zo zeker weet, is niet bekendgemaakt. ASML heeft in China een belangrijke afzetmarkt. Er werd vorig jaar voor 1,7 miljard euro aan de Chinezen verkocht en er zit nog groei in, denkt Wennink.

6. Must-read: Bezos roept nu om verhoging minimumloon

Topman Jeff Bezos van Amazon kreeg in het verleden nogal wat kritiek over zich heen over loonbetaling. Vorig jaar verhoogde Amazon uiteindelijk het minimumloon voor zijn werknemers naar vijftien dollar per uur. Maar nu roept de rijkste man ter wereld in zijn jaarlijkse brief aan de aandeelhouders zelfs de concurrentie op om dat ook te doen ‘of beter: maak er zestien dollar van en werp de handschoen weer terug naar ons. Het is een competitie waar iedereen van profiteert’.

7. Koffieautomaat: Iris Zonneveldt is Ondernemer van het Jaar

Chief executive officer Iris Zonneveldt van HR-platform Treams is uitgeroepen tot Jong Management Ondernemer van het Jaar 2019. De 31-jarige Zonneveldt werd door de jury – bestaande uit onder andere Elske Doets (zakenvrouw van het jaar 2017) en Jeroen Prop (House of Performance) – geroemd om haar visie. ‘Het verhaal van Iris was heel congruent’, luidt het juryrapport. ‘Haar antwoorden op onze vragen waren echt sterk. Een ondernemer die ook ‘nee’ durft te zeggen en een duidelijke droom najaagt.’ Zonneveldt is één van de weinig jonge, vrouwelijke ondernemers in HR-techwereld.

Nieuws inhalen? Lees de 7 van gisteren. 

Dagelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Leiders zijn op de hoogte

Schrijf je net als 50.000+ mede-managers in voor de dagelijks MT nieuwsbrief. MT selecteert de beste verhalen over management en leiderschap uit binnen- en buitenland en vertelt de lessen van zittend en aanstormend toptalent uit de praktijk.

Aanmelden nieuwsbrief