Geen producten in de winkelwagen.
Het monitoren van werknemers heeft een slechte naam. Het roept algauw associaties op met Noord-Korea of George Orwells klassieker 1984. Hoe anders is dat in de Verenigde Staten. Volgens een recent onderzoek door de American Management Association, een werkgevers-vereniging, checkt maar liefst 78 procent van de Amerikaanse bedrijven het e-mail-, telefoon- en/of surfverkeer van zijn werknemers.
In de VS is de afgelopen jaren een hele reeks softwareprogramma’s ontwikkeld waarmee bedrijven hun werknemers kunnen monitoren. Het Amerikaanse bedrijf Teramind is hierin gespecialiseerd. Met de nieuwste employee monitoring software van Teramind zijn nog net niet de gedachten van een werknemer te lezen, maar verder wordt zo ongeveer alles in de gaten gehouden: e-mails die hij ontvangt en verstuurt, websites die hij bezoekt, apps die hij gebruikt, zoektermen die hij invoert op Google en zelfs hoeveel aanslagen hij maakt op zijn toetsenbord. Zijn werkgever kan zijn computerscherm real-time monitoren en het op elk gewenst moment overnemen.
Institutioneel wantrouwen
Zulke features zijn natuurlijk een uitkomst als een werknemer op het punt staat een gevoelig document naar een klant te sturen. Maar helpt employee monitoring ook de productiviteit van werknemers te verhogen? Je zou misschien denken van wel. Door werknemers het gevoel te geven dat ze in de gaten worden gehouden, houd je ze scherp en zijn ze wellicht minder snel geneigd privézaken te regelen in de tijd van de baas, zoals het boeken van een vakantie of het checken van het laatste voetbalnieuws.
Employee monitoring heeft daarnaast wel bepaalde ongewenste neveneffecten. Het is gebaseerd op institutioneel wantrouwen van de kant van de werkgever en kan daarom leiden tot minder motivatie, meer stress en meer psychologische problemen bij werknemers. En dat kan juist weer een afname van de productiviteit tot gevolg hebben
Goede bedoelingen
Als het gaat om het verzamelen van gegevens over gedrag van werknemers is het dan ook belangrijk dat beide partijen hier baat bij hebben, stelt Sanne Welzen, partner Human Capital bij Deloitte. ‘Als bedrijf moet je laten zien dat je werknemers er zelf iets aan hebben dat zij worden gevolgd. Het is natuurlijk vreemd dat de meesten van ons privé heel gemakkelijk data weggeven, maar dat we daar op het werk veel meer moeite mee hebben.’
Een bedrijf moet werknemers daarom duidelijk maken dat het verzamelen van data niet als doel heeft hen te controleren, maar juist hen effectiever te laten functioneren, vindt Welzen. ‘Het is belangrijk om het uit de Big Brothersfeer te halen. Laat zien dat er goede bedoelingen achter schuilgaan, bijvoorbeeld dat je factoren wilt identificeren die verband houden met een burn-out, zodat je op tijd kunt ingrijpen en wel in het belang van de werknemer.’
Zelflerende software
Ook Oscar Lausegger, Human Capital Management (HCM) Strategy Director bij softwarebedrijf Oracle, meent dat we toe moeten naar een systeem waarbij niet de werkgever maar de werknemer centraal staat: ‘Het gaat erom dat het in zíjn belang wordt om data te delen. Dan zal een werknemer ook eerder daartoe bereid zijn. Vergelijk het met een bedrijf als Spotify, dat jou nieuwe muziek aanraadt op basis van de liedjes die je daarvoor hebt geluisterd. Spotify verkoopt er meer muziek door, maar jij hebt er zelf ook profijt van.’ Zulke zelflerende software die Spotify en veel andere techbedrijven als Facebook, Google, Amazon gebruiken, is ook prima in te zetten op HR-gebied.
Beperkingen
De mogelijkheden voor Nederlandse bedrijven om hun werknemers op de werkvloer te volgen zijn voorlopig beperkt. Dat komt onder meer door juridische beperkingen. Afgezien van de juridische haken en ogen kleeft er nog een ander bezwaar aan het monitoren van werknemers met programma’s als die van Teramind. Zulke programma hebben slechts beperkte waarde: ze signaleren een symptoom (bijvoorbeeld het overmatig kijken van kattenvideo’s op YouTube), maar geven geen informatie over de oorzaak van het probleem (waarom doet een werknemer dat?), laat staan dat ze een oplossing aandragen. Daar heb je slimmere technologie voor nodig.
Dit is een verkorte versie van het artikel dat verschenen is in MT. Klik hier voor een abonnement.
