Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Ontslagen als manager: ‘De WW voelt toch als een soort schande’

Managers die gisteren nog mensen moesten ontslaan, zijn vandaag zelf aan de beurt. En dat kan hard aankomen. Het is slecht voor het zelfvertrouwen, ook al kun je er zelf niets aan doen.

manager ontslagen ww
Foto: Getty Images

Jerry Jacobs (42) had het op die bewuste ochtend nog tegen zijn vrouw gezegd: “Het zal mij niks verbazen als ik vandaag mijn ontslag krijg.” Z’n vrouw wees het lachend van de hand: “Welnee, niet jij.” Toch stond hij nog diezelfde dag op straat.

In 1998 vroeg Computer Company Jacobs om Networkexperts op te richten, de dienstverleningstak aan bedrijven voor advies in en beheer van hun ict-infrastructuur. Jacobs hapte. CSS nam Computer Company over en Networkexperts werd Network Management Center.

De bedrijfstak bloeide en groeide en op het hoogtepunt gaf Jacobs sturing aan vijftien consultants. Maar aan de groei kwam een eind en het laatste jaar was het inmiddels beursgenoteerde CSS vooral bezig de armzalige cijfers op te krikken. “Er waren gewoon geen klanten meer.”

De directie maakte noodsprongen waar Jacobs niet achter stond. Op 2 september 2002 kreeg hij van de directie persoonlijk zijn ontslagbrief uitgereikt. Jacobs won advies in, want hij was van plan zijn huid duur te verkopen. Hij wist er een regeling uit te slepen waarmee hij tevreden kon zijn, maar die hij niet heeft kunnen cashen.

Voordat zijn baan officieel was beëindigd, vroeg CSS surseance van betaling aan. “Het heeft me dus geld gekost, want ik draai voor de advocaatkosten op.” 450 mensen, inclusief Jacobs, stonden per 1 december op straat. “Met een hele groep collega’s zijn we tegelijkertijd naar het CWI (Centrum voor Werk en Inkomen, voorheen Arbeidsbureau) gegaan om WW aan te vragen.”

Jacobs is geen uitzondering. Volgens het Centraal Plan Bureau (CPB) zal de economie in de periode 2004-2007 naar verwachting met 2,25 procent groeien. Het CPB verwacht dat er negentigduizend werklozen bij zullen komen in de periode tot 2007. De werkgelegenheid zal vooral flink dalen in het bank- en verzekeringswezen en in de sectoren landbouw en visserij en metaal en elektrotechniek, verwacht het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA).

Picknickmand

De eerste klappen vielen in de hoek van de ict-sector. Eind 2001 kondigde KPN aan vijfduizend man personeel te ontslaan. Tjitske van der Meulen (47) was een van hen. Van der Meulen begon in 1976 bij KPN op de afdeling Gidsen als administratief medewerker. Terwijl ze diverse functies bij KPN doorliep, volgde ze een hbo-opleiding P&O. De laatste jaren was ze manager Breedband in Groningen en later Leeuwarden.

Eind januari 2002 kreeg ze te horen dat ze behoorde tot de ‘boventalligen’, zoals ze dat bij KPN noemen. Van der Meulen: “De dag ervoor had ik zelf nog een paar mensen ontslagen.” Ze had het absoluut niet verwacht.

“Het was een enorme dreun. Ik ben er ook ziek van geworden, heb hartklachten gekregen. Hyperventilatie. Ik voelde me verraden. Ik vroeg me af: waarom ik? Maar het ging niet om de persoon, maar om de stoel. Het principe last in, first out ging op. Ik behoorde tot de groep in de leeftijd van 45 tot 55 jaar. Ook al werkte ik al 25 jaar bij KPN, de anderen werkten er nog langer. Ik heb op het punt gestaan bestuursvoorzitter Scheepbouwer een brief te schrijven om hem te laten weten wat dit betekent voor het leven van al die mensen en gezinnen.”

Van der Meulen is niet meer aan het werk gegaan totdat haar contract afliep per 1 mei. “Ik had er echt geen zin meer in. Dat je de WW in moet, voelt aan als een soort schande. De eerste maanden heb ik eigenlijk helemaal niks ondernomen. Ook mijn man zat op een gegeven moment thuis met klachten: hij was overwerkt. Zaten we de hele dag tegenover elkaar aan tafel. Na twee maanden zijn we veel gaan wandelen. Picknickmand mee. Dat hielp heel goed.”

Hanneke Sprong van der Marel (34), voormalig manager Salessupport KPN Entercom, werkte ongewild mee aan haar eigen ‘boventalligheid’. In juni 2002 moest ze via de krant vernemen dat er nog eens vijfhonderd personeelsleden bij Entercom uit moesten. Entercom moest kosten reduceren, efficiënter werken. Sprong van der Marel en de andere leden van het managementteam spanden zich in voor een herinrichtingsplan.

In september kregen ze te horen dat minder personeel ook minder managementaandacht vereist. Op 23 oktober ontving Sprong van der Marel een brief dat per 1 januari voor het volledige managementteam ontslag aangevraagd zou worden. Toch is ze ‘tot het bittere einde’ door blijven werken ‘alsof er niets aan de hand’ was. Sprong van der Marel: “Soms dacht ik: ‘Ik ben gekke Henkie ook. Zit ik hier over te werken en straks zetten ze me aan de kant.’ Maar je bent nog steeds verantwoordelijk voor je eigen mensen. En we leefden in de waan van de dag om de slechte cijfers weg te krijgen. Ik voel me absoluut afgedankt. Ik zet me enorm in voor die tent en op een namiddag wordt dan besloten: bedankt en tot ziens. Als een vuilniszak aan de weg gezet.”

“Aan de ene kant begrijp ik dat KPN veranderingen moet managen. Aan de andere kant, ik ben m’n baan kwijt. Je zelfvertrouwen raakt toch aangetast, ondanks dat je weet dat het om de stoel gaat en niet de persoon. Positief is dat dit ontslag me ruimte geeft voor een nieuwe stap: ik ga Belgische kinderkleding importen. Naast mijn eigen bedrijf zou ik een baan willen voor drie of vier dagen in de week, liefst een hrm-achtige functie. Ik kan nu de balans opmaken: wat wil ik. Maar wat me nog altijd dwars zit, is dat het initiatief om weg te gaan niet door mij is genomen. Dat vind ik heel frustrerend.”

Vrijwilligerswerk

“De eerste fase is de rouwverwerking: dan zie je geen positieve dingen,” weet Ingrid Mol, directeur KPN Mobiliteitshop. Na de bekendmaking van het collectief ontslag werden er landelijk zeven Mobiliteit Shops in het leven geroepen om het sociaal plan vorm te geven en om ontslagen personeelsleden op te vangen. Afhankelijk van leeftijd en aantal dienstjaren begeleidt de Mobiliteit Shop de ontslagen medewerkers twaalf tot zestien maanden naar ander werk. Daarna valt de medewerker onder het CWI. Het eerste half jaar houdt die het volledige salaris, daarna vult KPN de WW-uitkering een aantal maanden (afhankelijk van het aantal dienstjaren) aan tot 90 procent. Mol: “We doen er alles aan om banen te krijgen.

Er is werk zat; in de zorg, veiligheid, onderwijs. Maar onze mensen hebben doorgaans weinig ervaring met dit werk. Toch heeft 70 procent nu een andere baan.” Minder goed bemiddelbaar zijn degenen die ziek zijn, weinig diploma’s hebben, ouder zijn dan een jaar of 53, 54, of meegegroeid zijn met het bedrijf, en dat laatste geldt voor veel KPN’ers. Mol: “Dat zijn mensen waar je zorgen over hebt. Die wijzen we op vrijwilligerswerk of seniorenuitzendbureaus. Het belangrijkste is: je moet bezig blijven, anders kom je in een gat. Managers hebben vaak eerder in de smiezen dat ontslag dreigt. Wees in zo’n geval eerlijk tegen jezelf: wat kan ik, wat wil ik. Denk na voordat je je in een avontuur stort. Gebruik je netwerk. Laat je sollicitatiebrief en cv nakijken. Managers denken snel dat ze het wel weten. De slagingskans is groter als je planmatig denkt.”

Tjitske van der Meulen hoort bij de 70 procent die een andere baan heeft gevonden. “In mei ben ik gaan solliciteren. Inmiddels wist ik dat ik niet meer in de profitsector wilde werken, maar in de non-profit kwam ik er niet tussen omdat ik geen ervaring heb. Mijn mobiliteitsadviseur kende een financieel directeur van de Sociale Werkvoorziening en daar moest ik maar eens mee gaan praten om meer over de sector te weten te komen. Tijdens dat gesprek bleek dat er een vacature was voor hoofd P&O. Die baan heb ik gekregen, per januari ben ik daar aan de slag. Wat managers echt moeten doen, is netwerken: met nieuwe bedrijven oriënterende gesprekken voeren, je cv achterlaten. Bij een collega van mij is het op dezelfde manier gelukt. Wat je niet moet doen, is moedeloos worden.

Je moet vertrouwen houden in jezelf. Ik heb gemerkt dat ik erg blij ben met mijn papiertjes. Vooral managers zonder papieren moeten naar bedrijven toestappen om te laten zien wie ze zijn. Voor deze nieuwe baan moet ik honderd kilometer per dag rijden, maar dat heb ik er voor over. Ook heb ik een jaarcontract dat, als het goed gaat, omgezet wordt in een vast contract: dat is standaard in de Welzijn. Ik vind dat jammer. Ook jammer is dat ook hier wordt gereorganiseerd. Aan de andere kant: een hoofd P&O zullen ze altijd nodig hebben.”

De ontslagen KPN’ers – begin vorig jaar nog met medelijden bekeken – verkeren dankzij hun sterke sociale plan in een tamelijk comfortabele positie. Wat als dit er niet is? “Dan ga je rechtstreeks de WW in en als je het goed speelt krijg je op z’n hoogst een paar maanden extra salaris mee,” zegt Henk Wolters (41), tot augustus technical sales consultant bij internetdatacenter IP Powerhouse. “En denk maar niet dat WW voor iedereen 70 procent van het laatst verdiende salaris is. Er zit een bovengrens aan. Ik krijg minder dan de helft van mijn laatst verdiende inkomen.”

Het ging al een tijdje slecht met IP Powerhouse. Dit betekende uiteindelijk ontslag voor onder meer Wolters. “Ik vond het niet leuk en was ook verbaasd dat ik bij degenen hoorde die er uit werden gezet, maar persoonlijk aangetast voel ik me niet. Het gaat niet goed in de ict. Ik heb vrienden die in hetzelfde schuitje hebben gezeten of dreigen te komen.” Het ontslag luidde een enorme omslag in voor Wolters en zijn gezin.

“We hebben vier kinderen in de leeftijd van twee tot negen. Ook hebben we een eigen huis. Ik was degene die het salaris binnenhaalde. Mijn vrouw is direct naar het uitzendbureau gestapt. Ze heeft een bedrijfsadministratieve opleiding en had binnen twee weken werk. Nu werkt zij fulltime en zorg ik voor het huishouden en de kinderen. Het heeft ook positieve kanten, want zij vindt het erg leuk om weer te werken, en ik wilde best minderen en meer met de kinderen doen.

De situatie dwingt me beter naar mijn leven te kijken en te bedenken wat ik nu eigenlijk wil. De terugval in salaris is aanzienlijk en had een probleem kunnen zijn, maar gelukkig hebben we ons huis al lang geleden gekocht toen de prijzen lager waren en is de hypotheek niet gebaseerd op volledig salaris. Maar de kinderen hebben wel een paar clubjes op moeten zeggen.”

Het meest vervelende aan de situatie is de onzekerheid, vindt Wolters. “Ratio en gevoel lopen voortdurend door elkaar. Ik weet heus wel dat ik weer aan de bak kom, maar het is zo irritant dat ik geen idee heb hoe lang het gaat duren. Aan het CWI heb ik tot nu toe niets gehad. Het eerste half jaar doen ze sowieso niks voor je. Bovendien kennen ze de bedrijfstak nauwelijks omdat ze niet eerder te maken kregen met werkloze ict’ers die zulke hoge salarissen verdienden.”

Uitzingen

Met diverse werkgevers voerde Wolters serieuze gesprekken, maar zonder resultaat. “Ik ben relatief jong en heb hts informatica gedaan, maar mijn ervaring zit in de tele- en datacommunicatie en aan die achtergrond is nu weinig behoefte. Vroeger zochten werkgevers potentie en persoonlijkheid en nu willen ze iemand die qua kennis goed past.”

Daar loopt ook ict’er Jacobs tegenaan. En net als Wolters ondervindt hij dat zijn salaris bij het solliciteren een probleem is. “Mijn laatste salaris was zo hoog dat een werkgever mij meteen in de hoogste schaal moet stoppen. En als ik dan aangeef dat ik best wat wil inleveren, denken ze dat ik na een jaar toe zal zijn aan een baan met meer uitdaging.”

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Jacobs heeft nu samen met een paar ex-collega’s een bedrijfje geformeerd in ict-dienstverlening, 3rd Level. “Bij CSS heb ik gezien hoe het niet moet.”

Financieel kan hij het wel even uitzingen, zijn vrouw heeft een goede baan. Al is de hele situatie ook Jacobs niet in de koude kleren gaan zitten. “Wat ik heb opgezet, werd naar de klote geholpen en als ik er iets van zei, zag ik volgens de directie beren op de weg. Nu was het de ict-sector, maar er gaat nog veel meer gebeuren. De meeste managers zien dit allang aankomen.”