Geen producten in de winkelwagen.
Zijn schakers managers? Dat mochten ze willen. Zijn managers schakers? Integendeel. Hen vergelijken, is de mystificatie van de macht.
Hoe komt het dat in allerlei thrillers en zelfs reclamespotjes zoveel quasi-diepzinnige vergelijkingen tussen schaken en managen worden gemaakt? Ik heb nog nooit een manager ontmoet die weet waar Paard F3 staat. Omgekeerd moet je er niet aan denken dat een schaakgrootmeester ook maar iets te vertellen krijgt in het bedrijfsleven. Schakers zijn op zijn best paranoïde neuroten die je van alles kunt wijsmaken, behalve op de 64 velden. Ze zijn weerloos in de tram, kunnen niet autorijden, vinden vrouwen eng en omgekeerd, kennen zichzelf een fantastisch IQ toe en roken en drinken zich te pletter, waarna ze maar weer met de houtjes gaan spelen omdat ze niets anders kunnen.
Omgekeerd is nog erger. In misdaadfilms zie je generaals schaken met corrupte politici. Nou ja schaken: ze zitten in leren leunstoelen voor een pseudo-antiek bord, kletsen over pionnen die ze offeren, kijken de tegenstander honend aan, drinken een glas whiskey en roepen opeens 'mat', terwijl de vijand verbijsterd het hoofd buigt. In een serieus bedoelde film naar een schaaknovelle van Nabokov presteren de makers het zelfs om de beeldschone vriendin (schakers hebben geen beeldschone vriendinnen) van de gestorven kampioen de partij postuum te laten voortzetten en winnen. Ik ben niet voor de doodstraf, maar een krachtige geseling lijkt me hier op zijn plaats. De metafoor van het schaken wordt ook verkracht door de reclamemakers. Steevast zie je dan dat veld A1 de verkeerde kleur krijgt toebedeeld. Waarom wordt de art director niet ontslagen? Welke account manager grijpt hier in? Waarom wordt er nooit eens gedamd? Zeker omdat een koning en een houten paard in close-up een mooier plaatje opleveren dan een stel houten donuts.
De koppeling tussen schaken en managen bewijst: men heeft geen moer verstand van schaken en nog minder van managers. Dat laatste is erger. Omdat dit een serieus businessblad is, ga ik er even op in. Het thema is de mystificatie van de macht.
Er zijn nog nooit zoveel managementboeken verschenen als nu. Over de manager worden krankzinnige sprookjes bedacht. Hij wordt voorgesteld als strateeg, geniale tacticus, briljante avonturier, ondernemer met een droom. Er zijn boeken waarin serieus wordt gesuggereerd dat een succesvolle ondernemer over telepathische eigenschappen beschikt. Alleen zijn registeraccountant weet beter. Veel beslissingen zijn gebaseerd op waanzin, hebzucht en onwetendheid. Kijk maar naar de beurs. Heeft niets met management te maken, eerder met kleiduiven schieten. De beursafgang is een Goldrush zonder goud; de nog nieuwere kleren van de keizer.
Onuitroeibaar ook is de fabel van de manager als minnaar, de Taipan wiens macht onweerstaanbare aantrekkingskracht uitoefent op vrouwen. Hij kijkt haar diep aan en zegt dan met bronstige stem: "Ik denk dat we Zuidoost-Azië maar eens moeten gaan nemen." De secretaresse of grootaandeelhoudster gaat acuut voor de bijl. Het is het oudste cliché van het zakenwalhalla. Macht en erotiek hebben altijd een schijnrelatie met elkaar onderhouden. Macht en prostitutie zou juister zijn. Zuidoost-Azië moet dan maar even wachten.
Ik beveel beleefd een boekje aan van onze enige oud-wereldkampioen, Max Euwe. Het heet Oom Jan leert zijn neefje schaken.
