‘Lange tijd was mijn standaardoplossing wanneer het even lastig of oncomfortabel werd: harder werken’, vertelt Schuurmans. ‘Als kind hoorde ik al: met hard werken kun je alles oplossen. Maar als jij steeds taken overneemt als het even lastig wordt, dan gaat je team nooit een deel van jouw verantwoordelijkheid overnemen. Dan voelen mensen zich niet veilig genoeg om fouten te maken en gaan ze ook niet pro-actief handelen.’
Leiders weten het soms even niet
Vanuit haar onderneming Scout begeleidt Schuurmans samen met haar team ondernemers en C-level-leiders, én schreef ze het boek Echte ondernemers huilen (niet).
‘Iedereen is met regelmaat onzeker. Of het nu gaat om bedrijfsresultaten, je eigen prestaties of de samenwerking met je team. De kans dat mensen die onzeker zijn en dat negeren niet optimaal handelen, is groot. En dat is jammer. Het leidt vaak tot afbreuk van je eigen succes of geluk.’
Hoe dat komt en wat je daar aan kunt doen? Daar is Schuurmans zich steeds meer in gaan verdiepen, met het boek tot gevolg. ‘Ik dacht dat ik een uitzondering was, maar in de top van vrijwel iedere organisatie speelt hetzelfde: dat leiders het soms even niet weten. De perceptie is dan vaak: ja, maar ik ben eindverantwoordelijk. Ik hoor te weten hoe ik met deze uitdaging om moet gaan.’
‘Het idee is wel lang geweest: je emoties laat je maar thuis. Toch moeten we méér met onze emoties aan de slag. De menskant van organisaties is de belangrijkste tegenhanger van ontwikkelingen als AI. Ik gun het iedere ondernemer ook zo. Aandacht geven aan je eigen emoties en die van een ander dragen bij aan de groei van jezelf, je bedrijf en je team.’
In contact blijven met jezelf
Schuurmans besloot een master positive psychology and transformation aan de Universiteit van Madrid te volgen en zich verder te verdiepen in entrepreneurial emotions. ‘Het zou zonde zijn om de lessen die ik heb opgedaan niet met anderen te delen. Ondernemerschap en leidinggeven is superleuk, maar het is nog leuker wanneer je ook in contact blijft met jezelf en de wereld om je heen als het tegenzit.’
Hoe je dat doet? Schuurmans geeft ons een voorproefje uit het boek en deelt vijf lessen.
#1 Laat je emoties toe
‘Iedereen kent wel een leidinggevende die om de kleinste zaken uit zijn of haar slof schiet, geen ruimte geeft aan een ander en eigenwijs blijft vasthouden aan wat hij of zij vindt dat moet. Vaak is dat een teken van onzekerheid. Als je onbewust ruimte geeft aan dat soort emoties, dan doet dat afbreuk aan de kwaliteit van de keuzes die je maakt. Irritatie, frustratie, boosheid of angst leiden tot heel ander gedrag dan nieuwsgierigheid, enthousiasme, belangstelling. Daarmee ontzeg je jezelf kansen of nieuwe ideeën.’
‘Door emoties te herkennen en er bewust mee om te gaan, kun je ze voor je laten werken. Dus mijn pleidooi is: laat emoties juist toe. Altijd. Waar ik in mijn boek over schrijf is: wat kun je doen, óók als je onbewust handelt, om jouw emoties zo vaak mogelijk voor je te laten werken? Want 75 procent van de dingen die we doen, doen we op de automatische piloot met emoties aan het stuur.’
‘Uit neurowetenschappelijk onderzoek blijkt ook dat emoties er altijd zijn. Het is het middel van je brein om jou in actie te laten komen. Als je emoties negeert zijn ze niet weg, je geeft ze juist de leiding. Ondernemers hebben altijd met druk te maken, maar wat doe jij onder druk? Ga je alles zo snel mogelijk proberen weg te werken? Of hou je vast aan je visie van je team en laat jij je niet afleiden? Als je emoties negeert, heb je daar geen invloed op.’
Lees ook: Waarom je juist wél emoties moet tonen: ‘Voor die leiders werken medewerkers het liefst’
#2 Geef je brein zo vaak mogelijk het sein ‘veilig’
‘Je ligt ‘s nachts in bed en je hoort de trap kraken. Direct voel je een emotie als angst of onrust. Stel er is een inbreker in huis, dan zijn die emoties natuurlijk superwaardevol. Ben jij op je werk en de cijfers vallen die week een beetje tegen en je gaat als gevolg daarvan dichter op je team zitten, mensen vragen om cijfers, je bemoeien met andermans taken, dan is dat geen effectieve emotie.’
‘Jouw brein heeft één belangrijke taak en dat is zorgen dat je overleeft. Als je brein op wat voor manier dan ook ongemak voelt, gaan je emoties dat proberen te herstellen. Met een aanvallende, verdedigende of beschermende reactie tot gevolg. Krijgt je brein zo vaak mogelijk de conclusie dat je veilig bent, dan is er ruimte voor een tweede doel en dat is zijn wie je wil zijn. Want dan is zelfbescherming niet nodig. Dan ontstaan er andere emoties.’
‘Als jij het gevoel hebt dat je oké bent… Ook al valt het resultaat dan even tegen, dan veroordeel je jezelf niet op wat je doet. Je kijkt veel meer naar wie je bent en waar je voor staat. Dan wordt verandering ook niet zo snel als onveilig gezien. Of een tegenvaller als een bedreiging. Zo kun je open blijven staan voor de wereld om je heen en de kansen en mensen die zich daar bevinden. De zaken die bijdragen aan groei.’
Echte ondernemers huilen (niet): hoe emoties op de werkvloer je succes vergroten is geschreven door Monique Schuurmans. Het boek is onder meer te bestellen via managementboek.nl.
#3 Werk aan je cognitieve flexibiliteit
‘Veel ondernemers moeten leren dat verandering normaal is. Anticipeer erop, in plaats van veranderingen zo snel mogelijk proberen op te lossen. Hoe je dat doet? Door te werken aan je cognitieve flexibiliteit. Dat is een dure term, maar het betekent eigenlijk: effectiever reageren op veranderende omstandigheden.’
‘Je leert je brein dat verandering normaal is door veel te reizen of met regelmaat dingen nét even anders te doen. Door bijvoorbeeld ander eten te proeven, jezelf te laten coachen of een opleiding te volgen. Voer gesprekken met mensen uit andere culturen of ga eens aan de andere kant van het bed liggen. Probeer herhalingen te doorbreken, daarmee leer jij je brein dat áls er een keer iets anders loopt dan normaal, dat dat geen bedreiging is.’
‘Alles wat je vandaag doet op de automatische piloot is gebaseerd op wat je in het verleden hebt geleerd. Als jij je verleden elke dag aanvult met positieve ervaringen, dan breid je jouw set herinneringen uit waardoor jouw systeem uit veel meer ervaringen kan putten voor de toekomst. Wat je vandaag leert, is jouw portfolio met oplossingen van morgen.’
#4 Wees je bewust van je verleden
‘Als je je onvoldoende bewust bent van waar je morgen wil zijn, ga je vandaag werken voor wat je vroeger hebt gemist. Je automatische systeem laat zich dan leiden door de meest impactvolle ervaringen uit je verleden. Ik kom uit een redelijk traditioneel Limburgs gezin. Ik leerde dat zorgen voor de ander ontzettend belangrijk is. Als ik me onvoldoende bewust ben van waar ik naartoe wil, dan laat ik me dáár door leiden. Dan ga ik invullen wat de ander van mij wil of verlangt.’
‘Je brein gebruikt drie informatiebronnen. Je fysieke toestand: ben je moe, hongerig, heb je voldoende geslapen, ben je fit? Dat is één bron voor het bouwen van emoties. De tweede informatiebron is alles wat binnenkomt via je zintuigen. Die twee worden gekoppeld aan wat je al hebt meegemaakt: welke situatie uit het verleden lijkt daar het meest op?’
‘Stel je bent met je partner uit eten. Je hebt een heerlijke, gezellige avond en ineens komt je ex-partner binnen. Iemand waar je een slechte relatie mee hebt. Dan voel jij je ineens onveilig of oncomfortabel. Wat gek is, want de situatie verandert verder niet. Jouw brein maakt de link naar: er is hier iets aan de hand. Als gevolg daarvan ga je misschien stotteren of raak je afgeleid van het gesprek waarin je zit. Komt een vroegere vriendin binnen, dan ontstaat er een heel andere emotie. En dat heeft niets te maken met de toekomst, maar veel meer met het verleden.’
#5 Weet waarom je bent gaan ondernemen
‘Sta af en toe stil bij de vraag waarom je dit werk doet. Zorg dat je ambitie en je intentie je houvast zijn. Uit onderzoek blijkt dat veel ondernemers hun eigenwaarde koppelen aan het succes van hun onderneming. Het is prima om te balen als je het budget niet haalt of de resultaten vallen tegen, maar als jij jezelf dan keer op keer niet goed genoeg gaat vinden dan lijkt dat op onzekerheid. Als je onzeker bent, maak je gewoon minder goede keuzes.’
‘Je hebt accidental entrepreneurs. Dat zijn mensen die gaan ondernemen vanuit het weg willen bewegen van de situatie waarin ze zitten. Denk aan geen verantwoording meer willen afleggen, omdat ze een slechte ervaring hadden met hun leidinggevende. Of ondernemers die zeggen: ik wil laten zien wat ik kan, omdat ik vroeger nooit gezien ben. Of mensen die denken: voor mezelf hou ik er veel meer aan over dan in loondienst. Dat zijn allemaal prima groeistarters om voor jezelf te beginnen, maar je houdt het er niet een leven lang mee vol.’
‘Uiteindelijk wil je uitzoeken: wat drijft mij? Een mooi product in de markt zetten en consumenten helpen? Jonge professionals helpen met hun ontwikkeling? Dat zijn voorbeelden van redenen om te ondernemen die helpen om houvast te vinden als het even spannend wordt of anders loopt dan verwacht.’
