Geen producten in je winkelwagen.
Alsof Charlie Chaplin met een enorme zwarte pruik het podium betreedt. De optredens van Malcolm Gladwell, waarvan een aantal op internet circuleert, zijn op zijn minst opmerkelijk. Bijna bedremmeld begint hij te praten. Hij spreekt onnadrukkelijk maar gedreven, wat hij te vertellen heeft is altijd boeiend en orgineel. Precies zoals geldt voor zijn boeken. Bij Gladwell zap je niet snel weg.
Aan de overkant van de Oceaan is de tengergebouwde Canadees inmiddels een sensatie. Van zijn eerste twee boeken The tipping point en Blink (in het Nederlands vertaald als Het beslissende moment en Intuïtie) zijn 4,5 miljoen exemplaren verkocht. Talloze bedrijven, waaronder Google, Microsoft en HP hebben hem als gastspreker voor het topmanagement ingehuurd, gelegenheden waar Gladwell tot 80.000 dollar per spreekbeurt voor vraagt.
Voor zijn derde, onlangs verschenen boek Outliers (in het Nederlands: Uitblinkers), over de vraag waarom sommige mensen veel succes hebben en andere niet, zou hij een voorschot van 4 miljoen dollar hebben ontvangen. De verschijning van Outliers afgelopen november bracht een sprankje hoop in de Amerikaanse boekensector, waar de stemming op een dieptepunt was door de naderende recessie. Eindelijk was er weer een boek waar de consument voor naar de winkel zou komen en 28 dollar neertellen. Het maakte niet eens uit dat Gladwell bij een andere uitgever zat, aldus een door New York Magazine geciteerde concurrent-uitgever: “We hebben allemaal wanhopig goed nieuws nodig.”
Gladwell, de redder van de boekenbranche…
Wie is deze verlegen ogende schrijver? Gladwell werd 45 jaar geleden geboren in Londen, als kind van een Britse vader en Jamaicaanse moeder. Hij groeide op in Canada waar zijn vader wiskundedocent aan de universiteit was en zijn moeder werkte als psychotherapeut. Zowel de belangstelling voor wetenschap als psychologie zijn in Gladwells latere werk terug te vinden.
Na een weinig opvallend begin van zijn journalistieke carrière brak Gladwell door als redacteur van het semi-literaire tijdschrift The New Yorker, met een artikel genaamd The coolhunt, over hoe bedrijven trends opsporen door trendsetters te zoeken, en zo te weten te komen wat de andere consumenten over een jaar willen kopen. Van zijn eerste boek The tipping point had hij geen bijzonder hoge verwachtingen, behalve dat zijn moeder het zou lezen. Het werd een miljoenenpubliek.
Is het zo bijzonder of nieuw wat Gladwell te melden heeft? Hij zal zelf een van de eersten zijn om dat te ontkennen. Gladwell beweegt zich tussen verschillende disciplines zoals sociale wetenschappen, psychologie en geschiedkunde. Met schijnbaar gemak knoopt hij theorieën aan elkaar om zijn eigen verhalen op te bouwen. Maar het materiaal dat hij gebruikt is altijd bestaand onderzoekswerk. Aan wat al bekend was voegt hij weinig toe. Hij noemt zichzelf in de eerste plaats een ‘vertaler’ van wat andere mensen, knappe koppen aan universiteiten, hebben uitgedacht.
Outliers, het nieuwe boek, is een voorbeeld. De verhalen die Gladwell op aanstekelijke manier vertelt gaan over de Beatles, Bill Gates, de topadvocaat Joe Flom of jonge topsporters. Gaandeweg komt het beeld naar voren over hoe, volgens Gladwell, wereldprestaties tot stand komen. Dat heeft minder te maken met uitzonderlijk talent dan veel mensen denken. Ja, de Beatles waren getalenteerde zangers, muzikanten en componisten. Maar aan hun doorbraak ging iets vooraf, namelijk het bijzondere feit dat ze als beginnend bandje werden gevraagd om in Hamburg op te treden. Dat was een grote buitenkans.
10.000 uren-regel
Vele honderden optredens in de Hamburgse hoerenbuurt hadden de Beatles al achter de rug voordat ze ook maar hun eerste platendemo’s maakten. Het ‘geluk’ dat ze vaak 8 uur op een dag op het podium moesten staan, 7 dagen per week, maakte dat de groep steeds beter werd, veel beter dan de meeste leeftijdgenoten. Niet alleen talent maar vooral geluk en hard werken stonden aan de wieg van de Beatlemania, enkele jaren later.
In zijn boeken weeft Gladwell sociale theorie en anecdote aan elkaar. Hoe hij zijn eigen werk ziet, wordt duidelijk uit zijn reactie tijdens een interview voor de New York Times, op de kritiek dat hij niet meer doet dan een interpretatie geven van wat wetenschappers hebben bedacht. “Dat zie ik niet als kritiek maar als compliment. Het is precies wat ik doe. Ik ben uitdrukkelijk een vertaler en verhalenverteller die dit soort ideeën als basis gebruikt. Aan de psychologie en wetenschap in het algemeen ben ik enorm schatplichtig. Ik denk dat het een belangrijke rol is want van academici kan niet worden verwacht dat ze ook de rol van populariseerder op zich nemen. Ze hebben hun eigen theorieën om zich mee bezig te houden.”
Als de hipste jonge managementgoeroe werpt Malcolm Gladwell enkele interessante vragen op. Sinds wanneer zijn goeroes journalisten die het werk van anderen herkauwen en geen eigen onderzoek doen? Die bovendien voordat ze doorbraken nauwelijks een bedrijf van binnen hadden gezien?
Gladwell staat ver verwijderd van Peter Drucker, de archetypische goeroe die in 2005 overleed. Drucker stond met een been in de academische wereld en de andere in de consultancy. Met zijn wetenschappelijke medewerkers en studenten ontwikkelde en testte hij zijn theorieën die hij in zijn advieswerk aan ceo’s in de praktijk bracht. Drucker was daarnaast een begenadigd schrijver die talloze boeken, artikelen en columns schreef met zijn heldere stijl. Spreken in het openbaar deed hij niet graag, dat was zonde van de tijd.
Een hele generatie goeroes (van Tom Peters en Kaplan/Norton via Jim Collins tot James McFarland) baseert zich in navolging van Drucker op gedegen eigen onderzoek, maar bij de nieuwe lichting, waar Gladwell de voornaamste vertegenwoordiger van is, lijkt die noodzaak verdwenen. Ook bijvoorbeeld Daniel Pink (en in Nederland Ben Tiggelaar) heeft een journalistieke achtergrond. Schrijven en spreken hebben de overhand gekregen, gedegen onderzoek is naar de achtergrond.
Managementboek?
Een van de weinige keren dat Gladwell nauw met de praktijk in aanraking kwam, was toen hij een marktonderzoekbureau hielp met het opzetten van vragenlijsten gebaseerd op het zijn boek The tipping point. Toen dat werk kritische vragen opriep met betrekking tot zijn onafhankelijkheid als journalist voor The New Yorker, stopte hij weer snel met het onderzoekswerk.
Maar volgens Gladwell is ook het publiek veranderd. Dat zijn boeken worden opgevat als managementboeken, was helemaal niet de bedoeling. “Ik schreef ze niet als managementboeken maar als boeken,” zei hij in een interview. “Ik weet helemaal niet wat een managementboek tegenwoordig ís. Een van de fantastische dingen die zijn gebeurd is dat zakenmensen zeer nieuwsgierig en intellectueel open zijn geworden. Zij definiëren managementboeken nu als boeken die een breed spectrum van intellectuele disciplines omvatten. Een managementboek is gewoon elk boek waar mensen uit de zakenwereld in geïnteresseerd zijn.”
Intussen lijkt Gladwell net zo verbaasd als ieder ander te zijn over het succes van zijn boeken. In de nonfictieliteratuur is inmiddels een heel genre ontstaan van ‘pop economics’, waarbij allerlei auteurs zich bij uitgevers melden met een ‘Gladwelliaanse’ visie op een bepaald vakgebied.
Gladwell woont nu in een mooi appartement in de West Village in New York. Meestal zit hij eenvoudig gekleed met zijn laptop in koffiehuizen te werken. Zijn geld heeft hij bij een administrateur in bewaring gegeven. “Het zal wel ergens onder een matras liggen”, grapte hij. “Hij is bescheiden, het overkomt hem allemaal”, zegt journalist Hans van der Klis, een van de weinige Nederlanders die met hem gesproken heeft.
Volgens Gladwell zelf hebben zijn houding en ideologie, die in Amerika als ‘links’ worden gezien, veel te maken met zijn afkomst. “Het is vooral Canadees,” zei hij in de New York Times. “Canadezen houden van kleine, bescheiden dingen, nietwaar? We geloven niet in opscheppen. We vinden dat de wereld in de grond van de zaak goed is. We zijn behoorlijk optimistisch. We vinden dat we voor elkaar horen te zorgen.” Opvattingen waarmee je, volgens Gladwell, in de VS al snel voor een radicaal doorgaat.
Malcolm Gladwell
- Nonfictieschrijver 45-jarige Canadese nonfictieschrijver die over alledaagse onderwerpen schrijft zoals intuïtie en de opkomst van trends en rages.
- Boek In zijn nieuwe boek Outliers (Uitblinkers) behandelt hij de omstandigheden waaronder wereldsucces ontstaat.
- Bestsellers
- Waarom daalden de criminaliteitscijfers in New York zo spectaculair in de jaren negentig? Wat is de geheime kracht van Sesamstraat? Hoe komt het dat sommige producten soms een onverwacht groot succes worden? Vaak blijken het onbeduidende, toevallige factoren te zijn die bij dit soort processen een rol spelen. In The tipping point (uit 2000, in het Nederlands Het beslissende moment) beschrijft Gladwell de mechanismes, zoals de ‘wet van de enkeling’ (de aanwezigheid van sterke persoonlijkheden die een ommezwaai veroorzaken) en de ‘beklijvende factor’ (de vraag of een daadwerkelijke verandering wordt veroorzaakt). The tipping point stond vele weken op de bestsellerlijst van de New York Times.
- In zijn tweede boek Blink (uit 2005, in het Nederlands Intuïtie) kijkt Malcolm Gladwell op verschillende manieren naar het proces van besluitvorming. Intuïtieve ingevingen zijn heel vaak correct, waarbij ze door dikke lagen van kennis en analyse heen breken. Met inzichten uit de psychologie en de neurologie legt Gladwell uit hoe we betere besluiten kunnen nemen. Onder meer bezoekt hij een relatiebemiddelingspraktijk, waar met griezelige zekerheid binnen drie minuten blijkt te kunnen worden voorspeld welke huwelijken standhouden en welke niet. Ook Blink werd een grote verkoophit.
