Geen producten in de winkelwagen.
De telecomsector kruipt uit zijn schulp. Na jaren van stagnatie komen er eindelijk weer nieuwe snufjes en technologieën op de markt. De gebruikers hebben slechts één wens: meer mogelijkheden, voor minder geld.
Na een afspraak bij de klant terugrijden naar het hoofdkantoor is geen pretje voor medewerkers van SAS Institute in Huizen. Om niet te zeggen onmogelijk, dankzij de files in ’t Gooi die ze moeten trotseren. Sinds ruim een jaar kunnen ze meteen naar huis rijden. Hun telefoontjes, doorgestuurd naar de thuiswerkplek, reizen hen via internet achterna.
De techniek waarvan SAS gebruikmaakt – IP-telefonie – is hot. Jarenlang werd de komst van het bellen-via-internet verkondigd, maar de kwaliteit liet te wensen over. Maar: “Wij bellen nu over het net met elkaar,” zegt Steven Hofland, system engineer bij SAS, over de telefoon. Zijn stem schalt helder uit de hoorn. “En de geluidskwaliteit is prima.”
SAS, een bedrijf dat business intelligence-software verkoopt aan bedrijven in heel Nederland, rustte vijftig thuiswerkplekken uit met een adsl-verbinding. Samen met de kantoorcentrale vormen ze een virtual private network (vpn), waarover de communicatie beveiligd wordt. Binnenkomende telefoontjes worden doorgeschakeld, zodat de medewerkers thuis – en zelfs mobiel – onder één nummer bereikbaar zijn. Maar het belangrijkste argument voor SAS om op IP-telefonie over te stappen waren de kosten, die worden gedrukt door het gebruik van adsl. Het interne telefoonverkeer in het bedrijf wordt via internet (dus gratis) afgewikkeld.
IP-telefonie kondigt de nieuwe lente in de telecomsector aan. Enkele jaren geleden was de aandacht vooral gericht op mobiel dataverkeer: overal op internet kunnen inloggen. Maar deze nieuwe mogelijkheden werden, dankzij de gebruikte technieken zoals gprs, door veel bedrijven als peperduur ervaren. In een periode van recessie maakt een techniek die kostenbesparing belooft – IP-telefonie – meer kans. De nieuwe snufjes die zo’n technologie te bieden heeft liften daar op mee.
De telecomsector lijkt de zwaarste jaren achter zich te hebben. Volgens onderzoeksbureau RHK gaf het laatste kwartaal van 2003 de sterkste groei te zien sinds het begin van de recessie in 2000. Een ander bureau, IDC, becijfert dat de omzet van de sector dit jaar wereldwijd met 4,4 procent zal groeien, waarbij de mijlpaal van één biljoen dollar wordt overschreden. De groei, die volgens IDC de komende jaren doorzet, komt vooral voor rekening van breedbandinternet, IP-netwerken en ook, jawel, mobiel dataverkeer.
IP staat voor internet protocol. IP-telefonie of voice-over-IP (voip) betekent dat er gebeld wordt met internettechnieken over het bedrijfsnetwerk of via het publieke web. Voor een ‘ouderwets’ telefoongesprek staat de verbinding tussen de twee gesprekspartners voortdurend open, bij een internetgesprek wordt het stemgeluid met behulp van software razendsnel in stukken gehakt en aan de andere kant weer hersteld. Het resultaat is dat het netwerk efficiënter wordt gebruikt. Een ander resultaat is dat het voor iedereen die over een internetaansluiting beschikt mogelijk is om gratis, via het web, naar Japan te bellen.
Overstap
Niet alleen de gebrekkige geluidskwaliteit, maar ook de benodigde grote investeringen waren tot nu toe een rem op de ontwikkeling van IP-telefonie. Volgens Ed Magnee, manager marketing en communicatie bij Alcatel, komt daar nu verandering in: “In de Verenigde Staten is 15 tot 20 procent van de bedrijven bezig met de overstap. We verwachten dat het in Europa snel dezelfde kant opgaat.” IP-telefonie is volgens Magnee vooral interessant als het bestaande bedrijfsnetwerk moet worden uitgebreid, bijvoorbeeld als er nieuwe vestigingen worden geopend. “Er wordt voortgebouwd op de bestaande infrastructuur. De investeringen in het telecomnetwerk gaan niet verloren.” Er zouden besparingen van 30 procent op de communicatiekosten zijn gemeten.
Toen onlangs op de campus van Philips de nieuwe joint venture met LG Electronics werd ingericht, met 700 werkplekken, werd ook gekozen voor IP-telefonie. Gezien de aanwezigheid van glasvezelverbindingen was dat de eenvoudigste oplossing, vertelt Mark Herman, regiomanager van A2 Networks, het bedrijf dat het netwerk bouwde. Volgens Herman liggen de voordelen vooral op het gebied van beheer. “Je verhuist een telefoonaansluiting net zo makkelijk als je nu een pc verhuist,” zegt hij. “Vooral in een bedrijf met veel personeelswisselingen is dat handig. Je hebt ook maar één beheersafdeling nodig, omdat de telecom- en computernetwerken versmelten.”
IP-telefonie is een ‘huwelijk’ van telecom en IT, of anders gezegd: telefonie kan worden gezien als een computertoepassing, net als tekstverwerking of e-mail. Uit dit huwelijk komen allerlei nieuwe mogelijkheden voort. “Video en spraak kunnen veel makkelijker worden gecombineerd,” zegt Wouter Hulst, marketingmanager bij Cisco. Als de pc’s met een camera worden uitgerust is de beeldtelefoon volgens Hulst niet meer dan een kwestie van een druk op de knop. “Er zijn geen extra investeringen in het netwerk nodig, je moet alleen serversoftware installeren. Dat we elkaar kunnen zien tijdens het telefoneren, zal voor de communicatie enorme consequenties hebben.”
Een ander gevolg van de integratie is de vereenvoudigde distributie van telefoontjes. Binnenkomende gesprekken kunnen makkelijk naar de thuiswerkplek worden gestuurd, maar ook naar een callcenter in elke willekeurige Nederlandse stad. Of, zonder extra kosten, naar een callcenter in India of Zuid Afrika. Is er een crm-pakket geïnstalleerd, dan wordt de
cliënthistorie dankzij nummerherkenning op het scherm getoverd van de medewerker, in Koog aan de Zaan of in Kaapstad, die het telefoontje beantwoordt.
2004 wordt het jaar van umts, zegt Jeroen Hoencamp, hoofd businessmarketing van Vodafone stellig. Vodafone is het eerste bedrijf dat op de markt komt met diensten voor 3G-datacommunicatie. “Het verschil met de oude gprs-insteekkaartjes is enorm,” zegt Hoencamp. “Je communiceert op je laptop met een snelheid van zes keer isdn.”
Ontgoochelend
Hoencamps optimisme zou ook gestoeld kunnen zijn op wishful thinking. Mobiel dataverkeer is tot nu toe niet meer dan een gemengd succes geworden. Vooral gprs, de voorloper van umts, is tegengevallen. Volgens recente cijfers bestaat driekwart van de omzet uit dataverkeer via de mobiele netten nog steeds uit klassiek sms. De meest gehoorde klacht over gprs is dat het te duur is. Daarnaast verloopt de communicatie traag.
Dirk Lust, telco leader bij Getronics, noemt de datasnelheid van gprs zelfs ‘ontgoochelend’. Getronics biedt zelf diensten aan op telecomgebied en gebruikt zijn eigen organisatie als proefkonijn voor gprs. Technici worden uitgerust met een smartphone en bellen het verslag van hun werkzaamheden meteen door. “In de oude situatie werden de werkrapporten aan het eind van de week opgemaakt,” zegt Lust. “Nu zijn ze eerder klaar en wordt er eerder gefactureerd, wat financieel voordeel oplevert.” Als er een moeilijk technisch probleem is, kan de monteur een foto maken van een bepaald onderdeel en ruggespraak voeren met een collega op kantoor. Handig dus, maar traag. Vanwege de data-snelheid ziet Getronics in umts een mogelijk alternatief. Probleem is dat de gebruikers weer een nieuw toestel nodig hebben.
Volgens Ed Magnee van Alcatel zal umts dit jaar wel degelijk een rol gaan spelen. “De huidige gsm-netten lopen tegen de grenzen van hun capaciteit. De operators zullen er niet in willen investeren, nu ze ook over umts beschikken. De techniek is goedkoper in gebruik dan de oudere netwerken, zelfs voor spraak wordt umts een goed alternatief.”
Terwijl gprs het moeilijk heeft, timmert een andere mobiele techniek, wireless lan ofwel wifi (inbellen tot op honderd meter van een hotspot), gestaag aan de weg. De meeste notebooks en pda’s worden standaard uitgerust met een wifi-chip. Het aantal hotspots en gebruikers groeit nog steeds. “Bedrijven melden een aantoonbare productiviteitsstijging,” zegt Peter Kentie, sitemanager van Hotspot.nl. “Het is erg handig als je in een vergadering even iets op het netwerk kunt opzoeken.”
De nieuwste ontwikkeling op het gebied van wireless lan heet wimax. Deze opvolger van wifi heeft een veel groter bereik (tot tientallen kilometers rond een hotspot). De benodigde insteekkaarten en basisstations komen naar verwachting in 2005. Grote vraag: als wimax eenmaal beschikbaar is, wie heeft dan nog gprs of umts nodig?
Acroniemen
Het klassieke beeld van een bedrijf met uitsluitend bureautelefoons en een bedrijfscentrale verdwijnt in hoog tempo. Elke manager weet dat iemands mobiele nummer meer waard is dan zijn vaste nummer. Via de ‘landlijn’ krijg je in negen van de tien gevallen niet degene die je wil spreken aan de lijn, maar een assistent die wel ‘een boodschap wil doorgeven’. Het aantal bedrijven waar de vaste telefonie helemaal de deur uit wordt gedaan zal zich volgens KPN stabiliseren op 7 à 8 procent, de overige bedrijven zullen hun centrale behouden. Overigens maakte KPN onlangs bekend dat er 2.500 werknemers minder nodig zijn voor het vaste net (15 procent van het totaal). KPN schrijft de vermindering met name toe aan technische verbeteringen, waardoor minder onderhoudsmonteurs nodig zijn.
De nieuwe technieken betekenen geen verlichting. De ondersteuning wordt juist een toenemende last voor bedrijven. Werknemers uitgerust met smartphones, pda’s en laptops, met gprs-, umts- of wifi-insteekkaartjes willen allemaal toegang tot het netwerk. En de beheersafdeling moet het gebruik van al deze vormen ondersteunen. “Voor bedrijven zijn al deze verschillende netwerken alleen maar onhandig,” zegt Attila Gültuna, managing director van Versatel Nederland.
Gebruikers hebben langzamerhand hun buik vol van de acroniemen: gprs, umts, wifi, voip. Wat ze willen is bereikbaarheid; met één toestel, waar ze ook zijn. Volgens Gültuna is het wachten op de leveranciers van toestellen en insteekkaartjes, die hopelijk binnen één à twee jaar op de markt komen, met veelzijdige randapparatuur die de verschillende technische standaards aankunnen.
Integratie van de verschillende technische mogelijkheden tot één aanbod, dat lijkt de nieuwe trend te worden. T-Mobile is er inmiddels mee begonnen. “We moeten ophouden het steeds over de techniek te hebben,” zegt woordvoerder Herbert Brinkman. “Wat de gebruiker wil is de hoogste snelheid die, waar hij op dat moment is, beschikbaar is. Of dat gprs, umts of wifi is, maakt voor de gebruiker niets uit.”
T-Mobile is bezig een netwerk van wifi-hotspots op te bouwen, naast de bestaande gprs- en umts-netten. In de toekomst moet de smartphone of laptop zelf ‘ruiken’ wat het meest gunstige netwerk is. Dan wordt het dataverkeer daarover geleid.
Telecomproviders zijn bepaald niet rouwig om deze ontwikkeling, want bij de komst van één geïntegreerd aanbod kunnen zij een hoofdrol vervullen. Gebruikers willen vooral toegang hebben tot hun gegevens. Werknemers zijn steeds vaker op pad en de grenzen tussen werk en privé vervagen. Willem van den Brink, directeur marketing zakelijke markt van KPN: “Straks word je geboren met één telefoonnummer, of één IP-nummer, waaronder je je hele leven bereikbaar bent.”
Hackers
De integratie van IT en telecom heeft ook nadelen. Met IP-telefonie wordt telefonie onderdeel van de wereld van de computernetwerken, en komt daarmee binnen het bereik van virussen en hackers. De zo bedrijfskritische telefoon, waarvan we gewend zijn dat hij ons nooit in de steek laat, komt bloot te staan aan het pandemonium van computercrashes en softwarebugs.
Een pasklaar antwoord op deze dreiging hebben de leveranciers nog niet. Gos Hein van de Wouw, managing director van Avaya Nederland, heeft recent een onderzoek laten doen waaruit blijkt dat het beveiligingsniveau in het Nederlandse bedrijfsleven nog sterk te wensen overlaat. “In heel Europa is het niveau onvoldoende,” zegt Van de Wouw, “maar zelfs binnen Europa steekt Nederland nog negatief bij de andere landen af.”
Attila Gültuna van Versatel zet de beveiliging als nummer één op de lijst met aandachtspunten voor grote organisaties. “Veel bedrijven overwegen IT-outsourcing,” zegt hij. “Maar je ziet dat ze de expertise op securitygebied in eigen hand houden. Terecht.” De zorg wordt vergroot door de toename van draadloze netwerken, via publieke netten zoals gprs of bedrijfsnetwerken met behulp van wifi. Gültuna: “Virussen reizen nu via de ether en zijn buitengewoon moeilijk te stoppen.”
In de toekomst verspreiden virussen zich, door de integratie van computer, vaste en mobiele telecom, door de lucht – net als hun collega’s die verkoudheid veroorzaken.
