Winkelmand

Geen producten in de winkelwagen.

Doorbreek patronen, geef feedback

Feedback geven én ontvangen is niet makkelijk. Toch is dat de enige manier om patronen te doorbreken. Podiumauteur P.P.J. Doodkorte over het belang van feedback.

Veel bedrijven hebben te maken met ingesleten patronen. Hoe komt u uit die vicieuze cirkel? Haal uw inspiratie uit het voorstel van Podiumauteur P.P.J. Doodkorte om de patronen in de jeugdzorg te doorbreken.

In de discussie van opgroei- en opvoedvraagstukken dreigt uit het oog verloren te raken dat rechten van ouders – en van professionals – gefundeerd zijn op hun zorgplicht. Een belangrijk interventiemiddel bij ongewenst gedrag is niet het uitoefenen van drang of dwang, maar het doorbreken van patronen. Als ingesleten patronen of gewoontes zijn doorbroken, ontluiken er nieuwe werelden.

Kritisch denken

Bepaalde patronen zorgen ervoor dat een situatie in stand wordt gehouden. Het begin van het proces – gericht op het doorbreken daarvan – kenmerkt zich door het leren herkennen van het leef- en gedachtepatroon van ouders en kinderen. Kritisch kunnen en durven denken is daarbij essentieel voor professionals. Een tekort kan leiden tot discutabele beslissingen, en – in het ergste geval – tot een flinke deuk in het vertrouwen dat in de professional wordt gesteld.

Zodra je bewuster met ouders en kinderen naar de leef- en gedachtewijzen gaat kijken, identificeer en herken je de patronen. Daardoor krijg je de kans een patroon te doorbreken. Dat vraagt wel om het besef dat jouw actie als professional bepaalt of iets echt verandert, want inzicht zonder handeling brengt geen verandering. Gebeurt er op een zeker moment iets, dan kun je het ombuigen door verrassend c.q. anders te reageren. Als je dit met ouders en kinderen blijft oefenen, wordt het een deel van het bewustzijn en kunnen ouders en kinderen steeds eerder zelf uit de vicieuze cirkels stappen.

Dit alles vereist wel een georganiseerde en gedisciplineerde aanpak waarbij relevante informatie logisch geordend wordt; met een open oog voor de verschillende belangen.  De professional maakt daarbij gebruik van observaties, contacten en de netwerken van het kind en het systeem.

Compliment of kritiek

Ouders en kinderen reageren meestal op basis van door de tijd gegroeid gedrag. Ze reageren (op elkaar) zoals ze dat steeds doen, en ook van elkaar verwachten. Dat leidt tot vicieuze cirkels. Zelfstandige, mondige en moreel bewuste professionals kunnen het verschil maken door kritiek hierop in de vorm van opbouwende feedback te gebruiken.

Letterlijk betekent feedback: terugkoppeling. Feedback is zeker niet negatief. Ook een compliment is feedback. Een applaus of een boos gezicht is ook een vorm van feedback. Complimenten zijn positieve feedback. Geef complimenten over gedrag, niet over de persoon. Een compliment over de persoon kan aanmatigend overkomen. Een compliment over gedrag zal tot gevolg hebben dat de ontvanger meer van dat gedrag zal gaan vertonen. Mensen onthouden kritische feedback veel beter dan complimenten. Voor een ontspannen relatie is het daarom van belang om veel vaker een compliment te geven dan kritische feedback.

Doorbreken van oude patronen is – zeker in geval van opvoedsituaties waarin de veiligheid of de integriteit van ouders en/of kinderen in het gedrang is – nodig om een frisse start te kunnen maken. Feedback is daarbij een sleutelwoord bij het succesvol samenwerken met ouders en kinderen. Feedback die op een goede manier wordt gegeven en ontvangen, maakt het samenwerken leuker en zet aan tot verbetering. Escalatie van discussie of conflicten daarover kan worden voorkomen door het tijdig geven van feedback. Feedback beïnvloedt de vervolgactie van degene die de feedback ontvangt.

Feedback is er altijd. Reden om er zorgvuldig mee om te gaan, want feedback geven en ontvangen is een effectief sturingsinstrument. Elke reactie op een actie is feedback. Feedback is een schakel in een circulaire beweging van actie – reactie. Door de reactie die je van ouders en kinderen krijgt, kun je als professional zien of een actie het gewenste resultaat heeft.

Goede feedback geven

In de jeugdzorg is het geven en ontvangen van feedback helaas (te) vaak een lastig onderwerp. Er is angst voor kritiek, voor het negatief beïnvloeden van de sfeer en het verstoren van de onderlinge verhoudingen. Terwijl juist het via positieve feedback bespreekbaar maken van (on-)gewenst gedrag en het gezamenlijk oefenen van effectieve vormen van het geven en ontvangen van feedback, de angst verdwijnt en de weg openligt voor een directe en opbouwende stijl van communiceren. De effectiviteit van de samenwerking met ouders en kinderen wordt daarmee enorm verhoogd.

Goede feedback gaat over gedrag en geeft geen waardeoordeel over de persoon. De intentie daarbij is: met mijn feedback help ik jou/jullie om te groeien. Daarbij zijn de volgende tips van belang:

  • Probeer feedback te formuleren in termen van gedrag dat in jouw beleving goed is of beter kan, vermijd om gedrag als slecht te kwalificeren.
  • Naast een beschrijving van het gedrag van de persoon, kun je ook aangeven wat het effect op jou is, wat voor gevoel het jou geeft. Blijf bij jezelf, praat in de ik-vorm.
  • Geef feedback zo snel mogelijk na een gebeurtenis, zodra de persoon er aan toe is om ernaar te luisteren.
  • Geef kritische feedback onder vier ogen.
  • Houd het kort en concreet. Gebruik de sandwich-methode. Dat wil zeggen eerst positieve feedback, dan kritische feedback en tenslotte een positief geformuleerde samenvatting.
  • Benoem verbetermogelijkheden en verwoord wat je van de ouders of kinderen verwacht in een positief verzoek, dus ‘doe alsjeblieft dit’ in plaats van ‘doe s.v.p. niet dat’.
  • Bied voldoende tijd voor verwerking en reactie.

Onzekerheid

In het omgaan met kritiek speelt onzekerheid vaak een rol. We interpreteren kritische kanttekeningen als een aanval op onze persoon en voelen ons afgewezen. Is de kritiek ook nog eens afkomstig van iemand van wie wij ons afhankelijk voelen, dan voelt dat extra onveilig omdat we de consequenties niet altijd kunnen overzien.

Zijn we zélf degene die kritiek uiten, dan voelen we ons minstens zo onzeker. Ons streven naar harmonie gaat boven alles, van jongs af aan hebben we geleerd anderen niet te kwetsen. Lastig dus om gevoelige onderwerpen aan te snijden.

Leef je daarom als professional in in het standpunt van de betrokken ouders: Stel je voor dat de ander het over jou of jouw gezin zou zeggen. Wat zou jij dan doen? Dat helpt. Want waarom vinden we kritiek lastig? Niet zelden worden we boos of emotioneel als we worden aangesproken op ons gedrag. We ontkennen bij hoog en laag of schieten in de verdediging.

Ook het uiten van kritiek is niet altijd gemakkelijk. Want: hoe zal de ander reageren? Wat doen we als hij boos wordt of emotioneel? Wie zich oefent in het geven en ontvangen van kritiek loopt minder risico’s en bereikt meer!

Wekelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?



Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Eerdere bijdragen:

Over de auteur: 
Dit Podiumartikel is geschreven door Peter Paul Doodkorte, partner van BMC.

Over het podium: Ook uw visie geven op ontwikkelingen binnen uw vakgebied? Plaats een artikel op MT Podium. Log in op mt.nl/profiel en voeg onder 'activiteiten' uw artikel toe. Interessante bijdragen worden meegenomen in de nieuwsbrief en op home geplaatst. MT Magazine publiceert bovendien periodiek 'Het beste van MT Podium'.