Dé oplossing van exorbitante topsalarissen: het prestige van ‘goedheid’

Niet alleen geld geeft prestige, maar ook goedheid. Zou dat de sleutel zijn om topsalarissen te lijf te gaan?

Leiderschap kon een riskante bezigheid zijn voor onze voorouders. De natuurlijke leider gaat vooraan in de strijd en stapt als eerste op het gevaar af. Waarom zou je dat doen? Een belangrijk motief is het aanzien dat je verwerft als leider, wat we in de wetenschap ook wel prestige noemen. Prestige krijgen was uitermate belangrijk voor onze voorouders, want het vertaalde zich direct door naar kansen op voortplanting.

Meer affaires

Onderzoek bij jager-verzamelaars laat zien dat leiders met prestige ook daadwerkelijk meer affaires en nageslacht hebben. Leiderschap zou je zo kunnen zien als een ruilhandel: jij zorgt dat wij het beter doen als groep en je krijgt van ons aanzien, oftewel 'service-for-prestige'.Dit vooruitzicht maakt leiderschap een begeerde rol. Reciprociteit (wederkerigheid) vormt zo de basis voor leiderschap bij de mens.

Eigen kantoor en chauffeur

In onze moderne organisaties hebben leiders uiteraard ook prestige. Belangrijke indicatoren van prestige zijn titels (ceo, senior manager, professor), privileges (eigen kantoor, chauffeur) en geld. Het lijkt de natuurlijke compensatie voor de inspanningen die een leider levert en de risico’s die hij of zij daarbij neemt. Toch is er de laatste jaren een enorme discussie over de hoogte van beloningen van leiders en deze discussie wordt gevoed door een basaal menselijke instincten.

Status vergelijken

Geld is niet de enige indicatie van prestige, maar het is wel een van de meest universele en je kunt je status eenvoudig vergelijken met die van anderen. Onze VU-collega Kilian Wawoe laat zien hoe beloning wordt gedreven door prestigeoverwegingen. Het gaat er niet om hoe hoog je bonus is, maar hoe hoog die is ten opzichte van die van je collega’s. Dat zegt iets over jouw prestige.

De salariswedloop

Als dit de belangrijkste manier is waarop leiders prestige krijgen, dan ontstaat er onwillekeurig een Darwiniaanse wapenwedloop van stijgende topsalarissen. Dat is dan ook gebeurd. In de laatste decennia zijn de topsalarissen explosief gestegen ten opzichte van de modale inkomens. Data van Bloomberg laat zien dat het gat tussen top en werkvloer sinds 1950 met 1.000% is toegenomen. Hier lijkt iets mis.

Ruilhandel

Belangrijk uitgangspunt in elke ruilhandel is rechtvaardigheid. Staat de bijdrage van een leider en zijn of haar beloning in verhouding? Dit is natuurlijk deels een gevoelskwestie. In een groot internationaal onderzoek werd mensen onlangs gevraagd wat zij een ideale verhouding vonden tussen het gemiddelde loon van de werkvloer en dat van de directie. Wat men ideaal vond varieerde tussen de 1 op 2 (Denemarken) en 1 op 7 (Duitsland en VS). Vervolgens werd hen gevraagd wat ze dachten dat de feitelijke verhouding was. Dit varieerde wat sterker, maar lag in de regel 2 tot 4 keer hoger (Denemarken 1 op 4; Duitsland 1 op 17; VS 1 op 30). Met andere woorden, overal ter wereld ervaart men de verhouding al niet meer als ideaal.

Realiteit: 1 op 354

Wat is de realiteit? In Duitsland is deze 1 op 147, In de VS maar liefst 1 op 354! In Denemarken is die 1 op 48 en in Nederland, dat niet meedeed aan dit internationale onderzoek, is de verhouding 1 op 51. Er is zo een grote afstand tussen de werkelijke salarisverhoudingen in bedrijven, de perceptie ervan, en wat men ideaal zou vinden. Let wel: we zeggen hier niets over wat rechtvaardig is, maar vooral wat mensen als rechtvaardig ervaren.

Tegenwicht

Er zijn natuurlijk meer manieren om prestige te krijgen dan via geld. Stel, we brengen het salaris van de minister-president terug naar modaal (zo’n 34.000 euro per jaar bruto). Zouden er dan nog geschikte kandidaten zijn voor deze baan? Wij denken dat ze nog steeds in de rij zullen staan. Veel functies hebben in zichzelf zoveel aanzien dat het salaris relatief onbelangrijk is. Een manier om aan de tirannie van de bonuswedloop te ontsnappen is de functie zelf meer prestige te geven.

Competitief altruïsme

Een andere optie is wat we in de evolutionaire psychologie ook wel competitief altruïsme noemen. Als we iets goeds doen voor een ander, willen we graag dat andere mensen het weten, want ook goedheid geeft prestige (dit is waarom moeder Theresa zoveel aanzien heeft). In een onderzoek vroegen we mensen die in een groep aan een taak werkten om een leider te kiezen. Ze kozen overweldigend voor de meest altruïstische persoon.

Helemaal voor niets

Zouden we het een symbool van prestige kunnen maken dat je als topfunctionaris voor een modaal inkomen werkt of zelfs helemaal voor niets? Wanneer de directeur van een grote Nederlandse bank morgen zijn salaris gelijktrekt met dat van de gemiddelde werknemer van zijn bank, zou hier menselijk gezien een krachtig signaal van uitgaan. Het is niet onwaarschijnlijk dat anderen dan dit voorbeeld zouden volgen, want we willen niet voor elkaar onderdoen natuurlijk. Maar ja, wie zet de eerste stap?

Dagelijks de nieuwsbrief van Management & Leiderschap ontvangen?

E-mail *

Door je in te schrijven ga je akkoord met de algemene en privacyvoorwaarden.

Verstuur

Beeld via Flickr.com

Meer van De Natuurlijke Leider:

• Goed nieuws: ook voor oudere leiders is er nog toekomst
  
• Zelfvertrouwen? Word eerst maar eens een betere leider
  
• Wat je kunt leren van het populisme
  
• Alles van De Natuurlijke Leider