Geen producten in je winkelwagen.
Het is een van onze lievelingslijstjes, het overzicht van grootste R&D-spenders van Nederland dat Technisch Weekblad jaarlijks publiceert. Het ingenieursblad houdt de uitgaven bij die bedrijven en kennisinstellingen doen aan onderzoek en ontwikkeling. Dat leidt tot een top 30 met klinkende namen. Philips en zijn bloedverwanten ASML en NXP staan steevast in de top, net als DSM en Janssen Pharmaceutical Companies. Maar ook een voedingsmiddelenconcern als FrieslandCampina investeert stevig in Research & Development.
R&D-budgetten gegroeid
Het goede nieuws van de laatste editie: bij 80 procent van de bedrijven die deelnamen aan het onderzoek zijn de R&D-budgetten gegroeid. Slechts vijf bedrijven beknibbelden op hun R&D-uitgaven en bij SKF bleven ze gelijk.
Net als vorig jaar ging ASML aan kop. Het spendeert het leeuwendeel van zijn R&D-budget in eigen land: 1,36 miljard euro, op een totaal van bijna 2 miljard. Dat is 281 miljoen meer dan in 2018, waarmee de halfgeleiderfabrikant meteen ook de grootste stijger is. Nummer 2 Philips gaf een stuk minder dan ASML uit in Nederland: 733 miljoen euro. Een opmerkelijk verschil, als je weet dat de gigant in gezondheidstechnologie een totaal R&D-budget heeft dat vrijwel net zo groot is als dat van ASML.
KPN blijft overeind
KPN besluit de top 3 met 447 miljoen aan R&D. Een flinke slok meer dan de 365 miljoen van het jaar ervoor. Sowieso valt op dat het telecombedrijf zijn investeringen in onderzoek en ontwikkeling relatief goed op peil weet te houden. In 2019 gaf het 8 procent van zijn omzet uit aan R&D.
Wat dat betreft geven de relatieve R&D-uitgaven ook bij andere ondernemingen wat meer houvast: het budget als percentage van de totale omzet van de onderneming. Dan duikt onder de grootste investeerders ineens zaadveredelaar Rijk Zwaan op als topper: het geeft 36 procent van zijn omzet – 98 miljoen – uit aan R&D. Ook defensiespecialist Thales Nederland (28 procent, oftewel 127 miljoen) en Janssen Farmaceutical (21 procent; 413 miljoen) zijn sterk op R&D gefocust.
Het is natuurlijk geen wedstrijdje, maar het aantal octrooiaanvragen houdt Technisch Weekblad ook bij. Nummer 1 ASML blijkt ook hierin kampioen, met 2.040 aanvragen, gevolgd door Philips (1.015) en NXP (508). Jammer is overigens dat de cijfers van Unilever, Shell en Philips’ voormalige lichtdivisie Signifiy ontbreken in het overzicht: zij verstrekten geen of geen Nederlandse cijfers.
TNO bij kennisinstellingen aan kop
Bij de kennisinstellingen bestaat de top 3 uit TNO (535 miljoen, 51,6 miljoen meer dan in 2018)), Deltares (119 miljoen; plus 5 miljoen) en NLR (88 miljoen, plus 5 miljoen). Met de kanttekening dat Wageningen University als het zijn cijfers had opgestuurd, misschien de topper was geweest.
Coronacrisis verandert speelveld
Een overzicht van 2019 is natuurlijk terugkijken vanuit de coronacrisis waarin de wereld verkeert. Voor de editie van dit jaar zouden de bordjes weleens kunnen worden verhangen, waarschuwt TW. ‘Zo zullen bedrijven in de medische technologiesector misschien meer gaan investeren, terwijl andere bedrijven mogelijk hun R&D op een laag pitje zetten om te kunnen overleven. Gezien de onzekerheid rondom de pandemie blijft het voorlopig bij het doen van onzekere voorspellingen.’
Investeren uit de coronacrisis
Maar als het er even afkan, is investeren in R&D juist nu absolute chef sache, aldus big spender TNO eerder deze maand in de position paper Hoe Nederland zich uit de crisis kan innoveren. De onderzoeksinstelling haalt Duitsland erbij, dat nog tijdens de crisis van 2008 de nationale R&D-uitgaven opschroefde tot inmiddels 3 procent van het bnp, en mede daardoor sneller en harder groeiden dan alle omringende landen. Ter vergelijking: Nederland gaf in het topjaar 2019 slechts 2,18 procent van zijn bnp uit aan R&D.
Productiviteit omhoog
Een beetje appels (een industrieland in een financiële crisis) vergelijken met peren (Nederland tijdens corona), maar er zit toch wat in. Voor structurele groei is verhoging van de arbeidsproductiviteit nodig, ook als straks iedereen weer aan het werk is. Investeringen in onderzoek en innovatie zijn daarvoor een paardenmiddel: ze leiden tot nieuwe of verbeterde producten, diensten en productieprocessen en daarmee een betere concurrentiepositie voor Nederland.
Publiek of privaat R&D-kapitaal
En voordat de wc-eend uit zijn hok komt om te snateren dat TNO vooral zijn eigen budget veilig wil stellen: elke euro die extra in publiek R&D-kapitaal wordt gestoken, levert de samenleving 4,20 euro op aan toegevoegde waarde. Investeringen in privaat R&D-kapitaal renderen met 2,60 euro aan toegevoegde waarde voor elke euro ook prima, maar die zullen zeker dit en komend jaar een stuk teruglopen.
